برجام دوباره در گرداب

اخبار سبز کشاورزی : موضوع توافق هسته‌ای دوباره وارد روند پیچیده و مهمی شده است. هنگامی که اتحادیه اروپا طرح پیشنهادی خود را ارائه و اعلام کرد که این طرح نهایی است و بسیاری از شهروندان ایرانی و کارشناسان بین‌المللی تصور کردند که این گام آخرین است و چه ایران و چه ایالات متحده این طرح را بپذیرند و چه آن را رد کنند وارد روند پیچیده منازعه شوند، بلاخره تکلیف تعیین خواهد شد و دیری نخواهد پایید که ایرانی‌ها و دیگران، سرنوشت این پرونده و احیا و مرگ آن را به چشم خواهند دید؛ اما آنچه اتفاق افتاد با آن چه تصور می‌شد تفاوت بزرگی داشت.

البته ایران به ضرب‌الاجل اتحادیه اروپا وفادار ماند و پاسخ خود را در سررسید زمانی اعلام نمود. این وفاداری به ضرب‌الاجل یاد شده ممکن است به‌خاطر جلوگیری از بهانه‌جویی ایالات متحده در اروپا بوده باشد؛ اما به هر حال آن‌طور که به‌صورت غیررسمی با رسانه‌ها در میان گذاشته شده، پاسخ ایران حاوی شرط‌هایی بوده که برخی از آن در دوره‌های پیشین گفت‌وگوها و در زمان وزارت محمدجواد ظریف مطرح شده بود و برخی از آن نیز دیدگاه‌های گروه فعلی مذاکره کننده در وین را منعکس می‌سازد.

طرح این شروط از همان ابتدا این نگرانی را پدید آورد که اگر ایالات متحده با شرط‌های ایران موافقت نکند؛ آیا موضوع توافق بر سر احیای برجام دوباره در جاده بی‌پایان و بی‌حاصل مذاکره پای خواهد گذشت و چشم‌انداز به نتیجه رسیدن و پایان یافتن مذاکرات تیره خواهد شد؟

البته همین پیش‌بینی محقق شد و پاسخ ایالات متحده به پیشنهادهای و جواب ایران از سوی تهران دریافت شد. همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود، ایالات متحده با برخی پیشنهادها و شرط‌.هایی که مقامات کشورمان تعیین کرده بودند موافقت نکرده و تصریح کرده بودند که این شروط غیرقابل پذیرش هستند.

این موضوع یعنی اینکه ایران باید از موضع خویش کوتاه بیاید و از برخی خواسته‌های خود صرف‌نظر کند. البته ایران در گذشته هم از برخی خواسته‌های خود مانند خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست گروه‌های تروریستی صرف‌نظر کرده بود و اشنگتن امید دارد که در حال حاضر تهران دوباره از درخواست‌های خود صرف نظر کند و از موضع خود کوتاه بیاید؛ اما این بار مساله تفاوت دارد و موضوع‌هایی که در این اختلاف مطرح است با آنچه ایران کوتاه آمده نیز متفاوت است.

برای نمونه در مورد سانتریفیوژهایی ساخته شده ایران می‌خواهد دستگاه‌های ساخته شده در انباری پلمب شده و تحت نظارت آژانس نگهداری شود؛ اما ایالات متحده به کمتر از نابودی راضی نیست.

آمریکایی‌ها می‌گویند ساخت این ماشین‌ها مغایر مفاد برجام بوده و اگر قرار است برجام انجام شود باید مفاد آن کاملا رعایت گردد. آنها می‌گویند اگر این ماشین‌ها نگهداری شود آنگاه ایران همواره قابلیت قرار گرفتن در موقعیت‌های خطرناک ساخت سلاح هسته‌ای را خواهد داشت.

در مقابل ایران هم می‌گوید اگر قرار باشد به مفاد برجام عمل کند باید همه طرف‌ها به این توافق عمل کنند و اگر ایران ماشین‌های مذکور را نابود کند و به نقطه صفر برجام برگردد، آیا ایالات متحده که با خروج از برجام زیان‌های زیاد و غیرقابل جبران به ایران وارد کرد، حاضر است به نقطه صفر برجام بازگردد و خسات‌های وارده به ایران جبران کند؟

روشن است که یالات متحده این درخواست و بازگشت را نخواهد پذیرفت، به همین دلیل نباید از ایران انتظار نابودی ماشین‌های سانتریفیوژ را داشت.

با این اوضاع، چندان دور از ذهن نیست که دوباره مذاکرات مکرر و نه چندان امیدوار کننده میان ایالات متحده و ایران برقرار شود و هر چند جوزپ بورل تصریح کرده که به حصول توافق خوشبین است؛ ما این اظهار امیدواری به طور مکرر شنید شده و بی‌حاصل بودن آن مشاهده شده است.

نادر کریمی جونی