تب برفکی را بیشتر بشناسیم

با توجه به شیوع همه ماهه تب برفکی، بیش از 60 میلیون راس دام سبک در کشور در معرض آلودگی به این بیماری و اپیدمی شدن آن قرار دارند. به همین جهت واکسیناسیون دام‌های سبک در جریان است.

اخبار سبز کشاورزی : در این مطلب سعی داریم دامداران را با شرایط ظاهری و شناسایی علایم تب برفکی آشنا کنیم تا واکسیناسیون و پیگیری در مبارزه با این بیماری را قبل از هر شیوعی آغاز نمایند.

تب برفکی، یک بیماری ویروسی واگیر و خطرناک است که عامل ایجاد آن ویروسی از خانواده «پیکورنا ویریده» است که دارای واریته‌ها و سویه‌های بسیار متنوع در کل جهان می‌باشد(اما علائم بالینی آن تقریبا مشابه است). ویروس این بیماری پیچیده و دارای سروتیپ‌های مختلف A, O, C, SAT1, SAT2, SAT3 و … است.

بیشتر بخوانید: ‏ تب برفکی به جان دام‌ها افتاد

لذا این موضوع یعنی تنوع در واریته‌ها در کارخانه‌های واکسن‌سازی باید مورد توجه باشد و واریته‌های ویروسی موجود در مناطق و حتی کشورهای هم‌جوار را شناخته تا بتوانند واکسن موثر ترکیبی (پلی والان) را بر علیه آن تولید کنند.

این بیماری، نشخوارکنندگان اصلی و وحشی را گرفتار کرده و به سادگی و با سرعت از تمام راه‌ها منتشر می‌شود. تب برفکی یا «طبقه» یکی از رایج‌ترین بیماری‌ها در بین انواع دام مخصوصا گوسفندان می‌باشد. این بیماری در تمامی نشخوارکنندگان زوج سم بروز می‌کند اما شیوع بیشتری در بین گوسفندان دارد و البته بز، گوسفند، گاو گوشتی، آهو، بز کوهی، گراز و… از جمله جاندارانی هستند که بیشترین میزان ابتلا به این ویروس را دارند.

علائم بیماری در دام

بسیاری از علائم این بیماری در مرحله‌ای که بیماری پیشرفت زیادی کرده باشد، نمود پیدا می‌کنند که با مشاهده این علائم باید فورا نسبت به انجام اقدامات درمانی اقدام کرد.

از جمله نشانه‌های این بیماری عبارتند از:

• ایجاد شکاف در سم و دشواری راه رفتن؛ • ایجاد زخم در دهان و بر روی زبان؛

• سستی بدن؛ • بی‌اشتهایی دام و بی‌میلی به غذا؛ • داشتن بزاق کشدار؛

• کاهش وزن گوسفند و دام زنده؛ • سقط جنین در دام‌های آّبستن؛ • تب بالا؛

• افزایش میزان بزاق دهان (البته در دام‌هایی که بخش دهانی و زبانی آنها درگیر شده باشد این مسئله دیده می‌شود)؛

• کوبیدن سم به زمین(در مورد دام‌هایی که سم آنها با عامل بیماری درگیر شده بعضا مشاهده می‌شود).
در دام‌هایی که سم آنها به عامل تب برفکی دچار شده باشد ممکن است عوامل عفونت زای ثانویه نیز حمله نمایند و زخم‌های شدیدتری نیز ایجاد کنند که باید مورد توجه دامداران باشد. این مسئله شاید در مورد زخم‌های دهانی و زبانی نیز نمودار باشد.

راه‌های انتقال

بیشترین عامل انتقال این بیماری ویروسی را می‌توان هوا در نظر گرفت. اما علاوه بر این مورد راه‌های دیگری برای انتقال آن وجود دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جریان باد و وجود عامل ویروسی در هوا؛

• استفاده از شیرهای آلوده به ویروس؛

• انتقال از طریق علوفه آلوده به عوامل بیماری؛

• تنفس دام در محیط‌های آلوده به ویروس تب برفکی؛

• و… .

راه درمان تب برفکی

بهترین روش مقابله با تب برفکی انجام تزریق واکسن مناسب برای جلوگیری از ابتلای دام‌ها است. واکسن باید در دوره‌های مناسب و طبق نظر دامپزشکان استفاده گردد. اساسا این بیماری چون ویروسی است درمان مشخص ندارد و اما برای کمک به درمان و جلوگیری از عفونت‌های ثانویه از برخی آنتی‌بیوتیک‌‌ها نظیر اکسی تتراسیکلین(OTC) به مدت 10-5 روز یا پن‎استرپ (پنی سیلین و استرپتومایسین). البته باید توجه داشت که استفاده همزمان اکسی تتراسیکلین و پنی سیلین انجام نگیرد.

همچنین استفاده از برخی داروهای ضد التهاب نیز برای کمک به روند بهبود معمول است. استفاده از آهک و دیگر مواد ضدعفونی‌کننده در محل نگهداری دام‌ها و همچنین شست و شوی محل زخم و تاول‌ها با محلول کربنات سدیم 5 درصد بسیار موثر خواهد بود.

امروزه سازمان دامپزشکی هر ساله برنامه‌های وسیعی برای واکسیناسیون سراسری دام‌ها دارد و بخش زیادی از واکسن‌های مورد نیاز نیز در داخل کشور و در موسسه رازی تولید می‌شود.

حسین کاظمی ـ روزنامه نگار و کارشناس کشاورزی

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۶۵-مرداد ۱۴۰۱