ترکیه با عسل ایران برند می‌شود

زنجیره تولید تا صادرات صنعت زنبورداری کامل نیست

تولید سالانه بالغ بر هفت هزار و ۵۰۰ تن عسل در سال های گذشته در اصفهان، این استان را از نظر تولید عسل در جایگاه سوم کشور قرار داده است.

اخبار سبز کشاورزی به نقل از بازار؛ آخرین سرشماری‌ها مربوط به تولید عسل در اصفهان مربوط به مهرماه سال گذشته است که بر اساس آن چهار هزار و ۸۸۲ زنبورستان و ۸۵۸ هزار و ۳۱۰ کُلنی زنبور عسل در اصفهان شناسایی شده است، آماری که نسبت به گذشته دارای روند افزایشی بوده و بر همین اساس نتایج سرشماری زنبورستان‌های استان نشان می دهد که امسال هم هفت هزار و ۶۲۳ تن عسل و حدود ۲۶۰ کیلوگرم سایر محصولات زنبور عسل در اصفهان تولید شده است.

این عددها اصفهان را به عنوان استانی پیشرو در امر تولید عسل معرفی می کند. استانی که اکنون به خاطر نبود استانداردهای صادراتی و خام فروشی هنوز نتوانسته به شکل کامل زنجیره تولید تا صادرات را تکمیل کند و از این طریق ارزآوری مناسبی داشته باشد.

با وجود مشکلات عدیده در زمینه صنعت زنبورداری در اصفهان، با توجه به اینکه این استان تنوع پوششی متنوعی دارد و به دلیل تولید عسل از گیاهان شهدزا مرتعی نظیر گون گز، گون زرد، زول، قنقال، کنگر و گاوپونه و همچنین گیاهان مزرعه‌ای نظیر یونجه، گشنیز، شوید، جعفری، آفتابگردان، ذرت که نسبت به سایر گیاهان در اصفهان فراوانی بیشتری دارد و به خاطر پوشش گیاهی مطلوب استان اصفهان این استان توانسته در این زمینه حرفی برای گفتن داشته باشد.

تا جایی که فعال بودن زنبورداران این خطه و مهاجرت به ۱۰ استان کشور، باعث شده که عسل اصفهان از کیفیت خوبی برخوردار باشد.

صنعت زنبورداری به ‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های کشاورزی اصفهان

این ویژگی ها باعث شده که صنعت زنبورداری به ‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های کشاورزی اصفهان محسوب شود و به دلیل ارزش افزوده بالایی که دارد به عنوان صنعتی ارزآور برای کشور حائز اهمیت باشد.

اما همانطور که گفته شد خام فروشی و نبود استانداردها و در کنار آن عوامل طبیعی مثل خشکسالی چالش هایی است که موانعی را برای زنبورداران اصفهانی ایجاد کرده است.

به نام اصفهان به کام ترکیه

در حال حاضر ایران، ترکیه و اوکراین از نظر میزان تولید عسل شرایط مشابهی با یکدیگر دارند، اما متاسفانه ایران در گوی رقابت از این دو کشور بسیار عقب مانده است.

به گفته کارشناسان در بحث استانداردهای صادرات عسل اصفهان جای کار زیادی دارد با توجه به اینکه امروز عسل زنبورداران اصفهانی به صورت فله ای به آذربایجان و از آنجا به ترکیه می رود و در آن کشور با بسته بندی مناسب با استانداردهای جهانی با نام عسل ترکیه به سراسر دنیا صادر می شود.

ارشاد مرشدی، کارشناس عسل درمانی و مدیرعامل زنبورداران پیشرو، اشاره به موضوع برندسازی و بسته بندی عسل یکی از چالش های مهم صنعت زنبورداری در اصفهان را حلقه مفقوده چرخه تولید تا صادرات عسل می داند و می‌گوید: یکی از مشکلات نبود اعتماد است چرا که سوال نخست مشتریان این است که عسل موجود در بازار واقعی و یا اصالت آن مشخص است؟ مشکل دیگر مربوط به بسته بندی این محصول ارزشمند است که متاسفانه متولی خاصی برای صدور مجوز کارگاه های بسته بندی عسل در استان وجود ندارد.

با توجه به اینکه وضعیت تولید سایر فرآورده‌های عسل مانند ژل رویال موم، بره موم و زهر در اصفهان مطلوب است، سیاست‌گذاری کمیته زنبور عسل استان بر این است که زنبورداران را از تک محصولی خارج کرده و به استحصال سایر فرآورده‌های عسل تشویق کند

در همین رابطه مسئول واحد زنبور عسل سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان نیز با اشاره به مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، می گوید: با توجه به اینکه وضعیت تولید سایر فرآورده‌های عسل مانند ژل رویال موم، بره موم و زهر در اصفهان مطلوب است، سیاست‌گذاری کمیته زنبور عسل استان بر این است که زنبورداران را از تک محصولی خارج کرده و به استحصال سایر فرآورده‌های عسل تشویق کند اما چالشی که در استحصال این فرآورده‌ها وجود دارد فرآوری آنهاست که در برخی موارد با انباشت محصول و افت قیمت مواجه می‌شود.

صدارت با بیان اینکه در سال گذشته حدود ۲۶۰ کیلوگرم سایر محصولات زنبور عسل شامل ژل رویال، بره موم، گرده گل، موم و زهر در زنبورستان‌های استان اصفهان استحصال شد، در خصوص کیفیت عسل تولیدی اصفهان می گوید:

به گفته این کارشناس، زنبورداری، یک شغل کوچ رو است و هر فردی می‌تواند بر اساس علاقه مندی به این شغل روی آورد و در استان اصفهان با توجه به ظرفیت تولید عسل، امکان توسعه این صنعت وجود دارد.

اما با وجود اینکه اصفهان یکی از قطب های تولید عسل در کشور به شمار می رود اما به دلیل کاهش بارندگی ها و خشکسالی و همچنین تولید عسل به شکل سنتی این استان نتوانسته آنطور که باید و شاید در امر تولید و توزیع عسل موفق عمل کند.

صنعتی که به روز نشد

مجید پهلوان نژاد، کارشناس حوزه عسل با تاسف از اینکه برخی از باغداران و کشاورزان اصفهانی که در حوزه عسل وارد می شوند، اطلاع درستی از تولید ندارند، می گوید: فعالان این صنعت باید از فواید گرده افشانی زنبور آگاه شوند، زیرا گرده افشانی توسط این موجود زنده بر میزان تولید محصول مزارع تاثیر داشته و سبب افزایش راندمان می شود.

وی ادامه داد: در همه جای دنیا از زنبورداران به منظور گرده افشانی در مزارع و باغات استفاده می شود و حتی هزینه ای هم با بابت این مساله پرداخت می شود اما در اینجا با سم پاشی مانع فعالیت مناسب زنبورداران می شوند.

نبود فرهنگ سازی برای بهره وری بهتر از صنعت زنبورداری در اصفهان تنها مشکل فعالان این بخش نیست، بلکه فقدان بازار فروش هم از چالش های جدی است که زنبورداران با آن مواجه هستند چراکه در صورت تولید انبوه، بازاری برای فروش وجود ندارد.

توجیه اقتصادی و ارزآوری عسل

محمد منتظری زنبوردار اصفهانی است که فعالیتش را حدود پنج سال پیش شروع کرده است، وی در گفت و گو با بازار می گوید: با وجود اینکه زنبورداران اصفهانی تمامی سعیشان بر این است که بهترین عسل را تحویل مشتریان بدهند اما نبود بازار فروش چالش عمده صنعت زنبورداری است و بنابراین ما مجبوریم گاهی اوقات عسلی که تولید می کنیم را به شکل دوره گردی توزیع و عرضه کنیم.

حمایت از زنبورداران و بازار سازی برای صادرات می تواند ارزآوری زیادی را از طریق این محصول ایجاد کند

وی با اشاره به اینکه حمایت از زنبورداران و بازار سازی برای صادرات می تواند ارزآوری زیادی را از طریق این محصول ایجاد کند ادامه می دهد: در حال حاضر گران شدن شکر، کندو، لوازم زنبورداری و حمل‌ونقل باعث شده تا این صنعت توجیه اقتصادی نداشته باشد و بسیاری از زنبورداران اصفهانی عطای این شغل را به لقایش ببخشند.

به گفته او، محصولاتی نظیر زهر زنبور رعسل، ژل رویال بسیار پولساز بوده و حتی موجب ارزآوری می شود با این حال به دلیل نبود فروش تضمینی آن، زنبورداران علاقه ای به فراوری محصولات عسل نداشته و این باعث می شود که این فراورده ها کمیاب باشد و شرفیت هایی که برای توسعه این صنعت وجود دارد از دست برود.

بیش از ۱۰ آزمایشگاه تشخیص فرآورده‌های زنبور عسل به صورت تخصصی و تجمیعی در شهر اصفهان فعال هستند و سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان نیز چهار تعاونی در شهرستان‌ها را به دستگاه تشخیص عسل طبیعی مجهز کرده است اما با تمام اینها آن طور که کارشناسان می گویند اصفهان قابلیت توسعه بیشتر برای فرآوری عسل را دارد چرا که در حال حاضر پنج درصد از عسل استان اصفهان به ۱۱ کشور دنیا صادر می شود اما اصفهان قابلیت بیش از اینها را داراست و می توان با حمایت از این صنعت به رشد اشتغالزایی در استانی که با مشکلات جدی روبرو است کمک کرد.