تعاون روستایی بار دیگر در آستانه انحلال یا ادغام

حذف یک سیستم قوی به دلیل ضعف مدیریت

شنیده‌ها حاکی از این است که بار دیگر انحلال سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران جدی شده و در دستورکار مجلس و وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته است.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی | در حالی که طی سنوات گذشته، بارها موضوع انحلال سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران یا ادغام آن با وزارت جهاد کشاورزی مطرح شده و به نتیجه نرسیده است، منابعی آگاه خبر از انحلال سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران و ادامه فعالیت آن به‌عنوان یکی از معاونت‌های وزارت جهاد کشاورزی می‌دهد.

مدت‌های مدیدی است که سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران و نحوه فعالیت آن زیر ذره‌بین دولت و مجلس قرار دارد و این سازمان به‌دلیل عدم فعالیت شفاف و کارآمد گزینه مناسبی برای تحقق کاهش تصدی‌های دولت و حتی کوچک‌سازی دولت مطرح شده است.

این در حالی است که کارشناسان اذعان دارند سازمان تعاون روستایی ایران اگر به اساسنامه خود بازگردد و اجرای اساسنامه را دستورکار خود قرار دهد، می‌تواند بار بزرگی از دوش دولت و وزارت جهاد کشاورزی در تامین امنیت غذایی بردارد و کمک حال کشاورزان باشد.

عملکرد ضعیف سازمان مرکزی تعاون روستایی سبب شده این مجموعه در معرض انحلال باشد که در این صورت، بخش کشاورزی کشور یکی از ارکان اصلی خود را از دست خواهد داد

ناکارآمدی سازمان مرکزی تعاون روستایی سبب شده است شرکت‌های دیگری مانند شرکت پشتیبانی امور دام یا شرکت خدمات حمایتی و حتی شرکت بازرگانی جی‌تی‌سی دارای جایگاه مهمی در بخش کشاورزی باشند؛ در حالی که در عمل بسیاری از فعالیت‌های این شرکت‌های دولتی توسط تشکل‌های تحت نظارت تعاون روستایی انجام می‌شود و قابلیت و زمینه انحلال چنین شرکت‌هایی به‌واسطه توانمندی تعاونی‌ها بیش‌تر از سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران است.

همواره اعلام شده است توجه به اساس‌نامه سازمان مرکزی تعاون روستایی می‌تواند راهی میانبر برای توسعه بخش کشاورزی باشد، اما عملکرد ضعیف این مجموعه سبب شده این سازمان در معرض انحلال باشد که در این صورت بخش کشاورزی کشور یکی از ارکان اصلی خود را از دست خواهد داد.

مدیریت بدون شناخت، آفت سازمان تعاون روستایی

یکی از موجبات از دست رفتن جایگاه تعاون روستایی علی‌رغم نقش اساسی آن در بخش کشاورزی مدیریت این سازمان است. مدیریت ارشد این مجموعه ازجمله مدیرعامل و اعضای هیات مدیره دایماً در حال تغییر بوده است و به‌دلیل اینکه چشم‌انداز روشنی از برنامه‌های این سازمان برای بخش کشاورزی ترسیم نشده، این سازمان در هر بار تغییر مدیریتی به یک‌سو کشیده شده و دچار سردرگمی و حتی نقش‌آفرینی منفی شده است.

روزی مدیری به‌دلیل پشتوانه فعالیت در بخش فناوری بر مسند می‌نشیند و تمام توجهات بر روی هوشمندسازی متمرکز می‌شود؛ در حالی که این فعالیت حتی اگر مورد نیاز باشد با نیاز روز بخش کشاورزی و به‌خصوص اولویت‌های سازمان مرکزی تعاون روستایی تناسب ندارد و روز دیگری مدیری بر روی کار می‌آید که بر روی بخش بازرگانی برای درآمدزایی تاکید دارد؛ در حالی که این راه نیز نمی‌تواند سازمان را از زیان گسترده رها کند.

مدیریت بدون برخورداری از یک راهبرد اساسی بر پایه شناسایی نقاط قوت، ضعف، تهدیدات و فرصت‌ها به‌عنوان ابتدایی‌ترین روش مدیریت استراتژیک یک امر مبرهن است که بسیاری از دستگاه‌های دولتی ازجمله سازمان تعاون روستایی از آن رنج می‌برند؛ اما این امر نمی‌تواند توجیه‌کننده انحلال یک سازمان باشد؛ به‌عبارت دیگر عملکرد ضعیف برای یک هدف قوی نمی‌تواند سبب شود هدف به‌طور کلی حذف شود.

یکی از تبعات عدم‌نظارت بر تعاونی‌ها بروز تخلفات گسترده در سطح سازمان مرکزی تعاون روستاییی است که از مصادیق اخیر آن می‌توان به «زعفران»، «میوه شب عید»، «شرکت پارس آریو تجارت»، «بازرگام» و… اشاره کرد

نظارت رکن تعاون روستایی

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های سازمان مرکزی تعاون روستایی و شعب استانی آن نظارت بر تعاونی‌ها با انجام فعالیت‌های حسابرسی سالانه و عملیاتی است.

موضوع مهمی که به‌دلیل عدم‌آشنایی مدیران ارشد این سازمان با اساس‌نامه بسیار کمرنگ شده است؛ به گفته مدیران سازمان مرکزی تعاون روستایی بیش از شش هزار اتحادیه و شرکت تعاونی با پوشش 100درصدی بهره‌برداران بخش کشاورزی تحت نظارت این سازمان فعالیت می‌کنند، اما تأمل بر فعالیت‌های سازمان مرکزی تعاون روستایی نشان می‌دهد این سازمان نتوانسته است به درستی این وظیفه حاکمیتی مهم را عملیاتی کند و کشاورزان بسیاری به‌دلیل تخلفات گسترده مدیران عامل و اعضای هیات مدیره دچار خسارت شده‌اند.

همچنین یکی دیگر از تبعات عدم‌نظارت بر تعاونی‌ها بروز تخلفات گسترده در سطح سازمان مرکزی تعاون روستاییی است که از مصادیق اخیر آن می‌توان به «زعفران»، «میوه شب عید»، «شرکت پارس آریو تجارت»، «بازرگام» و… اشاره کرد که از بین رفتن سرمایه‌های اجتماعی سازمان تنها یکی از عواقب آن بوده است.

در صورت وجود سازوکارهای نظارتی به‌روز، مستند و مدون هزاران تعاونی فعال در سطح کشور می‌توانند در راستای منافع اعضای خود و رونق بخش کشاورزی فعالیت کنند که در صورت انحلال این سازمان فرصتی طلایی از دست خواهد رفت.

بسیاری از کشورهای پیشرفته از مکانیزم تعاون روستایی و اساسنامه این سازمان برای رشد و توسعه بخش کشاورزی خود بهره گرفته‌اند و توانسته‌اند موفق باشند

بازآفرینی نقش تعاون روستایی مقدم بر انحلال یا ادغام

در سنوات گذشته و به‌خصوص سال گذشته نیز موضوع انحلال سازمان مرکزی تعاون روستایی طرح شد که مخالفان آن بسیار بودند و از تعاونی‌ها گرفته تا نمایندگان مجلس درباره آن صحبت کرده و اغلب دیدگاه‌ها نیز مخالف این موضوع بود.

اما این‌بار بدون اینکه موضوع انحلال یا ادغام رسانه‌ای شود این موضوع در حال انجام است؛ یکی از دلایل اصلی این موضوع را می‌توان عملکرد ضعیف مدیرعامل قبلی تعاون روستایی دانست که سبب شد این سازمان به‌عنوان مجموعه‌ای متخلف در اذهان تصمیم‌‌گیران جا بیفتد؛ اما به‌طور کلی نیز نمی‌توان منکر عملکرد بسیار ضعیف این مجموعه شد.

هرچند این نقش کمرنگ را می‌توان بازآفرینی کرد؛ چراکه بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز از مکانیزم تعاون روستایی و اساسنامه این سازمان برای رشد و توسعه بخش کشاورزی خود بهره گرفته‌اند و توانسته‌اند موفق باشند.

بیشتر بخوانید: انحلال سازمان تعاون روستایی، تیر خلاص دولت دوازدهم به بخش کشاورزی