جنگ گندم، ذرت و… یا؟!

در انتظار شورش گرسنگان در کشورهای واردکننده ذرت و گندم

مزرعه سبز : تهاجم روسیه به اوکراین حتی اگر چند ساعت دیگر به پایان برسد، جهان در قرن بیست و یک و در درازمدت را پای به نظم نوین دیگری خواهد گذاشت، همان‌گونه که دو جنگ جهانی اول و دوم پایه‌گذار تغییر مرزهای جغرافیایی، از هم پاشیده شدن برخی حکومت‌ها، تقسیم‌بندی‌های جدید سیاسی، اقتصادی، قطب‌بندی‌های جهانی و ظهور اندیشه‌های نو گردیدند.

هنری کیسینجر، وزیرخارجه پیشین آمریکا، هشت سال قبل طی مقاله‌ای در روزنامه واشنگتن‌پُست، تهاجم روسیه به اوکراین را پیش‌بینی و به جهان غرب گوشزد کرد، اما کسی از سران آن کشورها گفته‌های او را جدی نگرفتند.

از پیش‌درآمدهای این نظم نوین آن است که کشورهای اروپایی انگشت اتهام را به‌سمت یکدیگر و به‌ویژه آلمان نشانه رفته‌اند که در دو دهه گذشته با سرازیر کردن میلیاردها دلار به روسیه به بهانه تامین انرژی، پوتین را به آن درجه از گستاخی رسانده‌اند که با شروع جنگی یک‌طرفه مشکلات بسیاری برای اروپا به‌وجود آورده است.

ولادیمیر پوتین(جاسوس دوران جنگ سرد) در توهم برپایی یک تزاریسم جدید در قاره اروپا و با این خیال که همانند اشغال شبه‌جزیره استرتژیک کریمه در سال 2014 و در سکوت و بی‌تفاوتی جهان غرب و آن‌هایی که نیازمند گندم، ذرت، دانه‌های روغنی، نفت، گاز و … روسیه بودند، می‌تواند دو روزه اوکراین را وادار به پذیرش خواسته‌هایش کند، پای در قماری گذاشت که از همان آغاز، باخت آن معلوم بود.

اما مقاومت مردم اوکراین با وجود بمباران‌های هوایی، موشک‌پرانی‌ها به ساختمان‌های مسکونی، آموزشی، بیمارستان‌ها، فروشگاه‌های موادغذایی و کشتارهای غیرنظامی‌ها و البته حمایت‌های گونه‌گون غرب و سرازیر شدن فناوری‌های جدید به اوکراین که درنهایت آزمایش ابزار جنگی نیز بود و … این خواب را به یک کابوس بدل کرد.

تقریبا اکثر کشورها در مقابل آن موضع سخت اتخاذ کردند و با تحریم‌های گسترده، تمامیت ماشین جنگی پوتین را نشانه رفتند.

توسعه‌طلبی جغرافیایی با جنگ گندم و ذرت

حال این توسعه‌طلبی جغرافیایی به جنگ گندم و ذرت و موادغذایی، نفت و گاز مبدل شده و نه‌تنها مردم اوکراین و اروپا که جوامعی بسیار دورتر از صحنه‌های نبرد را تحت‌تاثیر قرار داده و هشداری درازمدت را به گوش میلیاردها انسان رسانده است.

سیلوها و انبارهای منهدم شده و سوخته گندم و ذرت، تاثیری در درازمدت بر سفره گرسنگان خواهند گذاشت و در سال آینده زراعی اروپا، در شرایطی که 55درصد از اراضی کشاورزی اوکراین از چرخه کشت خارج شده‌اند باید در انتظار اعتراضات و شورش‌های گرسنگان در کشورهای واردکننده گندم و حتی تغییر حکومت‌ها باشیم.

یکی از دلایل اعمال نزدیک به شش هزار تحریم سریع علیه روسیه، ترس غربی‌ها و به‌ویژه اروپایی‌ها از طولانی و همه‌گیر شدن این جنگ است که می‌تواند شالوده تفکرات «مرگ خوب است؛ اما برای همسایه!» آن‌ها را به هم بریزد و خواب‌های راحت هفتاد ساله آن‌ها را آشفته کند.

سرازیر شدن انبوهی از سلاح‌های دفاعی به اوکراین در واقع به‌منظور حراست از انبارها، سیلوها و کارخانه‌های تولیدکننده موادغذایی اروپایی‌ها است که یکی از نتایج چشم‌بستن آن‌ها بر اشغال شبه‌جزیره کریمه بود، حال کشورهای اروپایی باید یورو و دلارهای بیشتری را صرف تامین بودجه‌های دفاعی خود کنند و از ریخت‌وپاش‌ها رفاهی غبطه‌آور خود، در درازمدت بکاهند.

موش در انبارهای غله جهان

کشورهای روسیه و اوکراین بخش مهمی از انبار غله جهان هستند و این‌دو گاه تا 30درصد از صادرات گندم جهان را در اختیار دارند. بسیاری از کشورهای اروپایی، خاورمیانه‌ای و آفریقایی با اتکا به واردات گندم، جو، ذرت، دانه‌های روغنی و … از این دو کشور روزگار می‌گذرانند و تهاجم خیال‌پردازانه پوتین، پای بر این شریان حیاتی گذاشته است که از این پس واردکنندگان باید در اندیشه اتخاذ روش‌های دیگری باشند.

از 780 میلیون تن گندم تولید شده جهان در سال 2021، روسیه 78 و اوکراین 31 میلیون تن تولید کرده‌اند و روسیه با در اختیار داشتن 5/ 18درصد از صادرات و اوکراین با 7درصد از صادرات جهانی گندم، نقش مهمی در تامین غذای انسان‌ها داشته‌اند.

نه به صادرات 60 میلیون تن گندم

روسیه 37 و اوکراین 22 میلیون تن گندم در سال گذشته صادر کرده‌اند که رقم بالایی است. این وضعیت نشان می‌دهد که با توقف صادرات 59 میلیون تن گندم، از این پس«در بر همان پاشنه» نخواهد چرخید.

تهاجم روسیه، قیمت گندم را تا امروز(16/ 1/ 1401) به 1049 دلار در هر تن افزایش داد که نسبت به سال گذشته تقریبا 2/5 برابر شده است و همین امر می‌تواند کشورهای فقیر واردکننده گندم را با چالش‌های بحران‌زا مواجه نماید. این در حالی است که اوکراین اعلام نموده روسیه انبارهای گندم وذرت آن کشور را بمباران و صادرات گندم نیز از بنادر دریای سیاه ناممکن شده است.

از سوی دیگر امتناع کشورهای اروپایی از کمک به اوکراین در روزهای آغاز تهاجم روسیه نشان داد که دولت نوپای اوکراین دچار اشتباه محاسباتی شده، چرا که هر کشوری در ابتدا باید در اندیشه حفظ تمامیت‌ارضی خود باشد.

نظم نوین جهانی از این پس برپایه بالا بردن توان نظامی پایه‌گذاری و جهان چندقطبی خواهد شد و از این پس کمتر کشوری باید نگرش انحصاری به غرب، شرق یا جنوب و شمال داشته باشد.

در پایان، جمله‌ای تفکر برانگیزی از مقاله "هنری کیسینجر" در روزنامه واشنگتن‌پُست

هشت سال پیش را می‌آورم که: «سیاست خارجی برای تبیین آینده است».

غفلت‌کنندگان از این توصیه، بازنده خواهند شد.

مهدی رجول دزفولی

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۶۲- سال ۱۴۰۱