خانه امنِ آبزیان در سواحل استوایی

درختان مانگرو یکی از مشهورترین نمونه‌های زیستگاه‌های کربن آبی به شمار می‌روند، که دارای فواید مختلفی به لحاظ زیست محیطی و غذایی و غیره برای بشر و محیط‌زیست هستند.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از ایسنا، این درختان با توجه به اینکه دمای سرد را تحمل نمی‌کنند، تنها در اکوسیستم های استوایی یا شبه‌استوایی رشد می‌کنند، به‌گونه‌ای که می‌توانند در مناطق استوایی و مناطقی که آب و هوایی با دمای گرم و بالا دارند، رشد کرده و حیات داشته باشند.

مانگرو، نوعی پوشش گیاهی شگفت آور و مقاوم در برابر شوری است که جنگل‌های استوایی را در حاشیه دریاها و اقیانوس‌ها تشکیل می‌دهد و آب دریا، به طور مرتب، با جزر و مد خود، آنها را می‌پوشاند. علاوه بر آن درختان مانگرو، مواد و انرژی را از خشکی و دریا به طور یکسان دریافت می‌کنند.

با اینکه درختان مانگرو در آب‌های شور رشد می‌کنند اما قادر به استخراج آب‌های شیرین از مکان کشت خود هستند. برخی درختان مانگرو می‌توانند نمک اضافی را از برگ‌های خود به بیرون تراوش کنند و برخی دیگر مانع ورود نمک از ریشه‌های خود می‌شوند.

ریشه‌های متراکم حرا، زیستگاه خاصی در زیر آب برای موجودات دریایی ایجاد می‌کنند که در آن غذا و پناهگاه برای بسیاری از ماهیان و آبزیان فراهم است

تاکنون در جهان ۷۳ نوع درخت مانگرو در ۱۲۳ کشور جهان شناخته شده است. این درختان در سواحل منطقه دریایی راپمی و نیز در سواحل دریای مدیترانه و سرخ وجود دارند. فقط در ایالات متحده آمریکا حدود ۱۵۰۰ مایل مربع جنگل‌های مانگرو وجود دارد که در ساحل جنوبی فلوریدا واقع شده‌اند.

مطالعات نشان داده که در بسیاری از مناطق ساحلی که خاک، اکسیژن کم و آب‌ها جریان کندی دارند، رسوبات شکل می‌گیرند و سپس شرایط در این مناطق برای رشد درختان مانگرو مطلوب می‌شود. جنگل‌های مانگرو در شرایط سخت مثل شوری فراوان، دمای بالا، حالت جزر و مد شدید، بادهای قوی، خاک گل‌آلود و بی‌هوازی به خوبی رشد می‌کنند و این بدان وابسته است که آنها سازگاری‌های زیست محیطی پیدا کرده‌اند که آنها را در برابر شرایط نامطلوب مقاوم‌تر و منعطف‌تر ساخته است.

ریشه‌های درهم تنیده این درختان، وسیله‌ای برای بقای جنگل‌های مانگرو در هنگام مواجهه با سیل است. این ریشه‌ها همچنین در کند شدن حرکت آب‌ها به صورت جزر و مد نقش مفیدی دارند. درختان مانگرو، از ویژگی‌های منحصر به فردی از نظر ساختار، کارکرد، رویش، قابلیت سازگاری با تغییرات زیست محیطی و توان حفاظت از مواد مغذی برخوردارند و خدمات اکوسیستمی مهمی از جمله بازیافت مواد مغذی، ذخیره‌سازی کربن، تشکیل خاک، گردشگری زیست محیطی را ارائه می‌کنند.

نقش جنگل های مانگرو در پاکسازی دریا و پناه دادن به آبزیان

در ادامه این مقاله که در "نشریه زیست‌محیطی سازمان منطقه‌ای حفاظت از محیط‌زیست دریا" منتشر شده، به فواید حاصل از وجود درختان مانگرو برای بشریت از جمله موارد زیر اشاره شده است:

۱ـ کنترل آب‌های شیرین و مواد مغذی و ورودی‌های رسوبات به مناطق دریایی و کمک به کنترل کیفیت آب‌های ساحلی دریا، چراکه آنها در حفظ سلامت آب اقیانوس و پاک ماندن منابع آب‌های نزدیک به آن نقش دارند. علاوه بر آن، درختان مانگرو نیز عناصر غذایی را از جریان سطحی جذب کرده و با این کار، نقش مهمی در جلوگیری از تکثیر جلبک‌های مضر ایفا می کنند. آنها هم‌چنین اقدام به تصفیه آب‌ها از آلودگی می‌کنند. سیستم متراکم ریشه‌های مانگرو، فسفات و نیترات و آلودگی‌های دیگر را تصفیه می‌کند و با این کار موجب حفظ کیفیت آب‌ها و پاک و سالم ماندن آنها می‌شود.

۲ـ جنگل‌های مانگرو، مجموعه‌های مهمی از ذخایر کربن را تشکیل می‌دهند چراکه پتانسیل ذخیره‌سازی حجم زیادی از کربن مضر و منتشر شده در محیط زیست را دارند. این جنگل‌ها توسط جنگل‌های استوایی حدود ۳ درصد از سیستم جذب کربن را بر عهده دارند. در همین حال آنها حدود ۱۴ درصد از کربن را در سواحل اقیانوس‌ها می‌گیرند.

۳ـ مانگروها، مزایای صنعتی، غذایی و ساختاری دارند و از قدیم پوست آنها در رنگرزی کاربرد داشته است. چوب آنها نیز در خانه‌سازی و درست کردن سقف، در صنعت ذغال چوبی، در ساختن کشتی‌ها و قایق‌ها و صنعت مبلمان کاربرد داشته است. اما در گذشته مردم برگ‌های مانگرو یا "حرا" را خشک می‌کردند تا مثل چای از آن استفاده کنند. گاه نیز به عنوان علف برای حیوانات مورد استفاده قرار می‌گرفت. پیشینیان، میوه این درخت را می‌خوردند و از شکوفه‌های آن برای پرورش زنبور از قدیم تاکنون بهره گرفته می‌شود.

۴ـ اکوسیستم درختان حرا به دلیل آن‌که مناطق تولید مثل و نگهداری پرندگان و ماهی‌های تجاری و سخت‌پوستان هستند، اهمیت خاصی دارد و به همین دلیل است که حمایت لازم را از شیلات به عمل می‌آورند چراکه مناطق مهم تولید مثل را برای بسیاری از گونه‌های دریایی فراهم می‌کنند.

با اینکه درختان مانگرو در آب‌های شور رشد می‌کنند اما قادر به استخراج آب‌های شیرین از مکان کشت خود هستند

برآوردها نشان می‌دهد که حدود یک سوم از تمامی ماهیانی که در سطح جهان در اکوسیستم دریایی صید می‌شوند، مبتنی بر سلامت اکوسیستم ساحل استوایی جنگل‌های حرا می‌باشند.

۵ـ ریشه‌های متراکم حرا، زیستگاه خاصی در زیر آب برای موجودات دریایی ایجاد می‌کنند که در آن غذا و پناهگاه برای بسیاری از ماهیان و آبزیان فراهم است. در رأس آنها نیز لاک‌پشت‌های دریایی و سایر موجودات زنده مثل حلزون‌ها و صدف‌ها هستند و همچنین مرغان دریایی بومی آنجا را مکان تخم‌گذاری و زندگی خود انتخاب کرده و مرغان مهاجر نیز بر شاخه‌های آنها استراحت می‌کنند.

به علاوه این جنگل‌ها، مکانی امن برای حفاظت از ماهی‌ها با جمعیت های مختلف به شمار می‌روند که این امر خود در دور از دسترس ماندن این موجودات از حیوانات شکارچی نقش دارد تا جایی‌که به آنها فرصت تولید مثل و زندگی در امنیت را می‌دهد. همچنین درختان مانگرو مکانی عالی برای حشرات و میمون‌ها هستند. آنها همچنین به انواع حیوانات در معرض خطر انقراض کمک می‌کنند تا از زیست خود حفاظت کنند.

۶ـ درختان مانگرو کارکردهای مهم زیست محیطی مثل ترسیب کربن، غنی‌سازی تنوع زیستی مناطق ساحلی و حفاظت در برابر توفان‌ها را بر عهده دارند.

۷ـ یکی دیگر از مزایای شگفت انگیز این پوشش گیاهی منحصر به فرد، حفاظت از سواحل در برابر سیل‌ها و خطرات است به گونه‌ای که ریشه‌های امتدادیافته و درهم‌آمیخته مانگرو، خاکِ ساحل را تثبیت می‌کند.

۸ـ توسعه جوامع ساحلی و صیانت از آنها نیز از دیگر فوائد جنگل های مانگرو است.