«دز» در اسارت فاضلاب و فساد

پرونده رسیدگی به فساد اقتصادی سازمان آب و فاضلاب خوزستان درحالی در دیوان محاسبات باز است که ۶۰ درصد از فاضلاب شهر دزفول به رود «دز» می‌ریزد. محمد داس‌مه، وکیل دادگستری می‌گوید: اعتبارات رسیدگی به تنش آبی در ۲۸ روستای آبادان خرج ساختمان‌سازی شده است

اخبار سبز کشاورزی ؛ گاه و بی‌گاه یکی از مسئولان شهری یا محیط زیست درباره سرازیر شدن فاضلاب شهر دزفول به رود دز و بعد هم رسیدنش به کارون می‌گوید. خبر برای ما تکراری است اما ریختن فاضلاب به رود برای خوزستانی‌ها تکراری نشده است، مانند بسیاری دیگر از مشکلات این استان.

دیروز هم یک بار دیگر مسعود نوری‌پور، رئیس اداره حفاظت محیط زیست دزفول گفته «۶۰ درصد از فاضلاب این شهرستان به رودخانه دز ریخته می‌شود».

بیشتر بخوانیم: رودخانه دز پنهان زیر جلبک‌ها

همانطور که پیش از این در سال ۹۶ هم فرهاد قلی‌نژاد که آن زمان رئیس اداره محیط زیست بود این را گفته و خواستار ساماندهی فاضلاب و تصفیه‌خانه‌های شهری و جلوگیری از ورود فاضلاب به رودخانه دز شده بود. ریختن فاضلاب شهری به رودخانه‌ها ماجرایی است که بسیاری از استان‌ها درگیرش هستند اما در استان خوزستان وضعیت متفاوت است و فساد در مجموعه آب و فاضلاب باعث دستگیری تعدادی از مدیران این مجموعه شده و آنطور که محمد داس‌مه، وکیل دادگستری می‌گوید: «گزارشی از فساد این مجموعه در دیوان محاسبات وجود دارد و پرونده فساد این مجموعه و هزینه‌کرد پول ساماندهی فاضلاب برای کارهای دیگر هنوز باز است.»

یکی از منابع اصلی تغذیه رودخانه کارون، رود دز است. همان رودی که لقب سومین رودخانه آب شیرین ایران را را دارد.

۶۰ درصد فاضلاب شهرستان دزفول به رود دز می‌ریزد

این رودخانه اما سال‌هاست که محل تخلیه فاضلاب شهری و صنعتی است و بار دیگر مسعود نوری‌پور، رئیس اداره حفاظت محیط زیست دزفول با اعلام اینکه ۶۰ درصد فاضلاب شهرستان دزفول به رود دز می‌ریزد به ایسنا گفته است: «در شرایط کنونی فاضلاب به صورت مستقیم از پنج شش نقطه حائز اهمیت وارد رودخانه دز می‌شود البته از جای جای مختلف و حتی خارج از حوزه شهرستان دزفول، منابع آلاینده وارد رودخانه دز می‌شوند».

فقط ۴۰ درصد فاضلاب شهرستان دزفول زیر پوشش شبکه فاضلاب قرار دارد

به گفته او، در حال حاضر فقط ۴۰ درصد فاضلاب شهرستان دزفول زیر پوشش شبکه فاضلاب قرار دارد و به تصفیه‌خانه فاضلاب منتقل می‌شود. «در سال‌های گذشته از شرکت آبفا شکایت شد و حکم قضایی اخذ شده بود که مقرر شد ردیف‌های اعتباری از استان و سطح ملی پیش‌بینی شود تا سیستم جمع‌آوری پساب در دزفول راه‌اندازی شود.»

شکایت‌ها از شرکت آب و فاضلاب گسترده بوده و اوایل بهمن ماه امسال هم صادق جعفری چگنی، دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان خوزستان خبر از بازداشت دو نفر از مجریان و ناظران شرکت آب و فاضلاب خوزستان داد. او به فارس گفت: «با وجود انجام برخی اقدامات توسط آبفای استان در اجرای سیستم فاضلاب اهواز، اما به دلیل عمل نکردن به وظایف حوزه کاری، آسفالت نشدن معابر و آلودگی‌های زیست محیطی و بهداشت عمومی، پرونده قضایی برای متخلفان تشکیل شده است.»

شهروندان می‌توانند از شرکت آب و فاضلاب شکایت کیفری کند

این در حالی است که محمد داس‌مه، وکیل دادگستری می‌گوید: «تهدید علیه بهداشت، جرم عمومی است و هر شهروند می‌تواند از شرکت آب و فاضلاب شکایت کیفری کند. طبق ماده یک و سه شرکت آب فاضلاب هم، این شرکت وظیفه جمع‌آوری، تصفیه و دفع فاضلاب را برعهده دارد. اما با این وجود این شرکت با وجود اختصاص بودجه‌های جهانی و داخلی نتوانسته سیستم فاضلاب را ساماندهی کند و در عین حال فساد موجود در این شرکت هم کار را سخت‌تر کرده است»

او می‌گوید پرونده رسیدگی به فساد اقتصادی این سازمان در دیوان محاسبات باز است و دادسرای دیوان در حال رسیدگی به آن است تا مشخص شود این میزان پولی که به ساماندهی فاضلاب شهری اختصاص داده شده چه اتفاقی برایش افتاده. «نمونه‌هایی از این فسادها و رسیدگی به آنها زیاد است. برای مثال اعتبارات رسیدگی به تنش آبی در ۲۸ روستای آبادان خرج ساختمان‌سازی شده است.»

برنامه نجات‌بخشی برای خوزستان تدوین شود

مناطقی که فاضلاب خامشان را به دز می‌ریزند فراوانند. از شهر چم‌گلک تا زیباشهر، از تیپ ۹۲ تا حوالی پل مهرگان، از گاومیش آباد شرقی و غربی تا پایگاه چهارم شکاری. در کنار این مناطق، فاضلاب زهکش سیاه‌منصور، بخشی از فاضلاب کارخانه خمیر مایه و فاضلاب كشتارگاه دام و کارخانه قند دزفول هم بدون عملیات تصفیه به رود دز سرازیر می‌شود.

این در حالی است که به گفته داس‌مه، بخش بزرگی از واحدهای صنعتی در شهرک صنعتی دزفول هم فاقد تصفیه‌خانه هستند و همین دلیلی است که حالا دز مملو از فاضلاب باشد؛ سومین رودخانه پر آب و شیرین کشور. «همانطور که گفتم بر اساس ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی تحت عنوان تهدید بهداشت عمومی امکان شکایت وجود دارد و پرونده‌های بازی هم در دادسراها داریم اما رسیدگی و نتایج مطلوب نبوده است. در حال حاضر آنها مدعی هستند که در زیباشهر تصفیه‌خانه‌ای در حال ساخت است اما ما به دنبال نتیجه هستیم و دیگر صحبت به درد ما و رودخانه نمی‌خورد.»

او از اعتباراتی می‌گوید که از بانک جهانی و صندوق ملی برای حل مشکل فاضلاب خوزستان هزینه شده و اما در عمل نتیجه‌ای عاید استان نشده است.

مشکل اصلی و اولیه خواست مدیران و آموزش دیدن آنهاست

این نکته‌ای است که هژیر کیانی، دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط‌ زیست خوزستان هم می‌گوید. او هم با تاکید بر آنکه پول‌های زیادی در این زمینه اختصاص داده شده اضافه می‌کند. «مشکل اصلی و اولیه خواست مدیران و آموزش دیدن آنهاست. مدیرانی که طرز فکرشان مخالف بهبود وضعیت استان است، با هر میزان بودجه‌ای نمی‌توانند مشکل را حل کنند. کما اینکه این بودجه‌ها اغلب در موارد دیگر هزینه می‌شود.»

هر روز بحران جدیدی داریم

او می‌گوید خوزستان قطب نفتی و کشاورزی کشور است و بنابراین وقتی استانی ملی داریم که بهره‌کشی ملی هم در آن وجود دارد، بالاخره باید فکری به حالش کرد. «شاید تنها کاری که نتیجه‌بخش است، نوشتن برنامه‌ نجات‌بخشی برای خوزستان است. شرایط اصلا عادی نیست و هر روز بحران جدیدی داریم و در این شرایط باید فکری جدی برای آینده این استان داشت و حاکمیت و مجموعه دولت وارد عمل شوند.»

مرگ دز و در نهایت کارون با فاضلاب شهری، بلایی است که بسیاری دیگر از رودخانه‌های کشور هم گرفتار آن هستند. از رودهای شمال تا مرکز و غرب و شرق کشور.

ریختن ۱۴۰ هزار متر مکعب فاضلاب شهری به رودخانه‌های «زرجوب» و «گوهررود» رشت

نمونه‌اش ریختن ۱۴۰ هزار متر مکعب فاضلاب شهری به رودخانه‌های «زرجوب» و «گوهررود» رشت است و این مشکل فقط برای رشت نیست چرا که به گفته نماینده لنگرود در مجلس، فاضلاب تمام شهرهای گیلان به رودخانه می‌ریزد. این مشکل در مازندران هم بر همین منوال است و تا سال گذشته فقط ۳۵۰ هزار نفر از جمعیت ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفری مازندران دسترسی به شبکه فاضلاب داشته‌اند.

البته در سایر شهرها هم وضعیت بهتر نیست. نمونه‌اش شهر همدان است که با پوشاندن روی «رودخانه الوسجرد» و ریختن فاضلاب خام به آن، مرگ این رود را از همیشه نزدیک‌تر کرده‌اند. حالا اما بار دیگر نام «دز» به میان آمده و هرچند از میان تمام نقاطی که فاضلابشان به این رود ریخته می‌شود، فقط زیباشهر قرار است تصفیه‌خانه‌ای به خود ببیند، اما امیدواری برای رسیدگی به تخلفات و افزایش تعداد تصفیه‌خانه‌ها، کورسوی امیدی است برای نجات کارون و استان خوزستان.