رونمایی از نخستین آرشیو تاریخ تجارت ایران

مراسم رونمایی از نخستین آرشیو تاریخ تجارت ایران با عنوان «مرکز اسناد دیجیتال اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران »، روز دوشنبه 18 اردیبهشت 1402 و در آستانه روز ملی اسناد (19 اردیبهشت)، با حضور فعالان اقتصادی، پژوهشگران و علاقه‌مندان در محل این اتاق برگزار شد.

اخبار سبز کشاورزی ؛ حسین کاظمی | علی ططری، استاد دانشگاه، پژوهشگر تاریخ و مدیر اجرایی پروژه مرکز اسناد دیجیتال اتاق بازرگانی تهران در این مراسم گفت: نوزدهم اردیبهشت روز ملی «اسناد ملی» است، به‌دلیل اینکه در سال 1349 در چنین روزی قانون سازمان اسناد ملی به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسید و مرکز اسناد دیجیتال اتاق بازرگانی تهران که در آستانه این روز و در 140 سالگی تاسیس اتاق بازرگانی تهران رونمایی می‌شود.

وی همچنین گفت: همان‌طور که در آسیا، کشور ایران دومین کشور (بعد از ژاپنی‌ها) از نظر تاسیس پارلمان محسوب می‌شود، در زمینه تاسیس اتاق بازرگانی نیز در آسیا بعد از اتاق استانبول، دومین کشور به شمار می‌آییم.

اهمیت ایجاد آرشیو اقتصادی در اتاق بازرگانی

ططری در ادامه عنوان کرد: اتفاقاتی که در حوزه فرهنگی و اجتماعی دو دوره گذشته اتاق بازرگانی تهران را می‌توان تقسیم کرد؛ دسته اول؛ ادامه و احیای برخی اقدامات که در اتاق بازرگانی انجام می‌شد، اما پس از انقلاب مهجور مانده بود و دسته دوم؛ اقداماتی که حاصل ابتکارات هیات رئیسه اتاق بازرگانی تهران هستند.

وی توضیح داد: اتاق بازرگانی تهران از ابتدای تاسیس، مشارکت قابل توجه در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و همچنین فعالیت‌های متنوعی ازجمله چاپ کتاب و نشریه، ایجاد مدرسه عالی بازرگانی، ساخت مسجد و بیمارستان، چاپخانه، کمک به دارالاتیام و… داشته است و بسیاری از بزرگان اقتصاد معاصر که عضو اتاق بازرگانی بودند نیز در این امور فعالیت داشتند. لذا وجود این اقدامات گسترده در اتاق بازرگانی تهران و البته انجام دیگر وظایف ذاتی خو، طلب می‌کرد که اسناد و مدارک مربوطه به صورت آرشیوی و مرتب شده نگهداری شود، بنابراین مرکز اسناد و مدارک در اتاق بازرگانی شکل گرفت.

این فعال عرصه فرهنگی و تاریخی در ادامه گفت: اساسا در ایران جای یک آرشیو تجاری خالی بود و چنین آرشیوی وجود نداشت؛ در حالی که ایران با سه هزار سال سابقه تمدنی، عمدتا بر مبنای تجارت مناسبات و افقداماتش را انجام می‌داد و کشوری با این سابقه تاریخی، در حوزه تجارت یک مرکز اسناد تجاری نداشت و شاید یکی از دلایلی که باعث می‌شود تصمیمات اشتباه اقتصادی گرفته شود، نبود یک آرشیو معتبر در این زمینه است.

وی با اشاره با اهمیت آرشیو تجاری اتاق بازرگانی تهران، گفت: هر آنچه مربوط به تاریخ اقتصاد و تجارت ایران است باید در اینجا گردآوری شود و این آرشیو تبدیل به مرکزی شود که پژوهشگران و علاقمندان به عنوان رفرنس و منبع به آن رجوع کنند. هدف ما این است که در آینده هر کس و در هر جای دنیا بخواهد در حوزه تجارت ایران فعالیت علمی، پژوهشی و تحقیقاتی داشته باشد، به این آرشیو مرکز اسناد اتاق بازرگانی تهران مراجعه کند.

ططری گفت: این سامانه به‌صورت 24 ساعته و بدون محدودیت در همه دنیا در دسترس است سرویس می‌دهد.

مراحل اجرای کار

مدیر اجرایی پروژه مرکز اسناد دیجیتال اتاق بازرگانی تهران گفت: انجام این پروژه در 4 مرحله تعریف و اجرایی شد که عبارتند از:

1-مرحله مطالعه و پژوهش، که در آن توسط 8 الی 12 نفر از کارشناسان، اقدام به شناسایی تجار و بازرگان و کلید واژگان مربوط به اتاق بازرگانی نمودند و 140 واژه کلیدی در این زمینه استخراج گردیده و بر اساس آن طرح جلو رفت؛

2- در مرحله بعد به حدود 40 مرکز آرشیو رجوع و هر آنچه اسناد مربوط به اتاق بازرگانی بود استخراج گردید و البته که این کار هنوز هم ادامه دارد؛

3- مرحله سوم، ساماندهی و پردازش بود که در این مرحله اسناد در13 دستورالعمل مختلف، دسته‎ بندی شدند؛

4-پس از سازماندهی و دسته‌بندی، یک سامانه طراحی و server آن نصب گردید و 4 الی 5 هزار سند در سامانه بارگذاری شد.

طبقه‌بندی اسناد

ططری توضیح داد: در حقیقت کل این دیتاها درون سامانه قرار می‌گیرد و اسناد به‌راحتی برای همه قابل دسترسی است. البته این اسناد سطح بندی شده هستند و در 4 دسته محرمانه، خیلی محرمانه، عمومی و خاص سطح بندی شده‌اند.

وی گفت: در مرحله اول حدود 30 هزار سند و پس از آن باید هر آنچه اسناد متعلق به اتاق بازرگانی تهران است، در این سامانه بارگذاری شود. خواست همه ما این است که این اسناد در اینجا بارگذاری و در دسترس پژوهشگران قرار گیرد و در آینده این سامانه باید از امکانات هوش مصنوعی نیز به خوبی استفاده کند و به آن مجهز شود.