فرصت‌ها و موانع تجاری ایران و روسیه

تجارت با کشورهای CIS و به‌خصوص روسیه از جهات مختلفی می‌تواند مزیت‌هایی برای اقتصاد دو طرف به همراه داشته باشد. به ویژه در شرایط فعلی جهانی که اقتصاد ما با تحریم‌های سختی مواجه بوده و کشور روسیه نیز درگیر شرایط نسبتا مشابهی است. علاوه بر جنبه‌های سیاسی، از نظر اقتصادی نیز در بسیاری جهات منافع دو کشور می‌تواند در ارتباطات و تبادلات تجاری بین این دو حاصل شود.

اخبار سبز کشاورزی : برخی از کالاهایی که ما نیازمند آن هستیم در بازار روسیه قابل تهیه است و برخی از کالاهایی که مورد نیاز بازار روسیه است را ما ‌توان تامین آن را داریم که این ارتباط اقتصادی و تجاری می‌تواند راه تنفسی برای اقتصاد دو کشور در شرایط تحریمی باز کند.

اما در این میان چالش‌هایی از قبیل ناآشنایی تجار دو کشور با بازارهای همدیگر، کمبودهایی در مسیرهای تبادل کالا از طریق دریا، خشکی، هوایی و راه آهن و نیز مشکلاتی در نقل و انتقال پول، شاید از جمله مهم‌ترین موانع و چالش‌ها باشد که به نظر می‌رسد اراده‌هایی برای رفع آن‌ها نیز وجود دارد.

از جمله مواردی که می‌تواند به گسترش تجارت بین دو کشور بینجامد صادرات و واردات محصولات کشاورزی، دامی و غذایی بین ایران و روسیه است که هم اکنون نیز سهم زیادی از مبادلات تجاری بین دو کشور را به خود اختصاص می‌دهد.

روز چهارشنبه 29 تیرماه و تقریبا مقارن با حضور پوتین، رئیس‎جمهور فدراسیون روسیه در ایران، کارگاهی به منظور آشنایی تجار ایرانی با فرصت‎ها و چگونگی تجارت با روسیه در محل سازمان توسعه تجارت ایران برگزار گردید و افراد مختلفی در این کارگاه پیرامون موضوع به ایراد سخنرانی پرداختند که از این بین خلاصه‌ای از صحبت‌های کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه و علیرضا پیمان‌پاک، معاون وزیر صمت و رئیس سازمان توسعه تجارت را برای آشنایی بیشتر با برخی ظرفیت‌ها و چالش‌های سر راه تجارت با روسیه ارائه می‌کنیم.

همچنین خلاصه‌ای از صحبت‌های دکتر قاسم رضائیان، معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی در مورد نکات بهداشتی صادرات محصولات دامی به کشورهای CIS و مخصوصا روسیه را در بخش دام همین شماره مجله به‌صورت مجزا تقدیم می‎‌کنیم:

دو کشور ایران و روسیه طالب گسترش روابط تجاری

کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه در مورد روابط دو کشور عنوان کرد: جمع‌بندی و دیدگاه میدانی من از موضوع این است که در گذشته دو طرف اراده چندانی برای گسترش روابط نداشتند؛ مسیرهای ارتباط تجاری این دو کشور در خشکی، ریلی، دریایی و همچنین امکانات گمرکی و… نشان می‌دهد که در هیچ کدام از این دو کشور اراده جدی بر گسترش روابط تجاری وجود نداشته است. از طرفی تا قبل از جنگ اوکراین، 58 درصد تجارت روس‌ها با اروپا، 20 درصد با چین و 22 درصد روابط تجاری نیز با کشورهای cis و سایر کشورها بوده است. همه این‌ها نشان می‌دهد که در گذشته اراده جدی برای روابط تجاری وجود نداشته است.

جلالی توضیح داد: اما در حال حاضر و در شرایطی که نواقص زیرساختی هنوز وجود دارد، اراده طرفین به کلی تغییر کرده و منافع دو کشور به همدیگر گره خورده است. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه کاملاً به این نتیجه رسیده‌اند که باید روابط‌شان گسترش پیدا کند و البته هر دو دولت در این راستا گام‌های بلندی برای ارتقای همکاری‌های تجاری برداشته‌اند. به طور مثال در زیرساخت‌های ترانزیتی از سوی هر دو طرف روس و ایرانی تلاش می‌شود که مشکلات ترانزیتی حل شود.

روس‌ها مشتری کالاهای ایرانی هستند

وی در ادامه بیان کرد: اگر ما بتوانیم کالاهای مورد نیاز روس‌ها را تامین کنیم، شرایط سیاسی مناسبی برای صادرات به این کشور وجود دارد. به عنوان مثال در مصالح ساختمانی روس‌ها مشتری محصولات ما هستند. همچنین امکان صادرات مقادیر زیادی محصولات کشاورزی، دامی و آبزی‌پروری به روسیه برای کشور ما وجود خواهد داشت. لبنیات، پوست و چرم، کیف و کفش و لباس از جمله کالاهایی هستند که می‌توان برای صدور آن به روسیه برنامه‌ریزی کرد و در برخی از این حوزه‌ها به‌راحتی قابلیت حضور در بازار روسیه برای ما وجود دارد.

بخش پولی و بانکی

سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه در ادامه گفت: در بحث پیمان پولی و ارتباطات بانکی، اقدامات خوبی صورت گرفته است؛ یکی از مشکلاتی که از گذشته وجود داشت ارز نیمایی بود که تجار را مجبور می‌کرد با ارز نیمایی پول خود را «change» (تعویض) نمایند. اخیراً روبل هم در نمایشگر بانک مرکزی قرار گرفته است تا بتوانیم با «روبل» و «ریال» با همدیگر همکاری کنیم. پایه‌گذاری‌های خوبی در مباحث پولی و بانکی صورت گرفته و در مباحث گمرکی نیز توافق‌های بسیار خوبی انجام شده است.

جلالی گفت: بخشی از سیاست‌های دست و پا گیر داخلی، نیازمند اصلاح است. به طور مثال طبق گفته وزیر اقتصاد، 27 نهاد در کشور در امر صادرات موثر هستند و در نظر بگیرید که هر کدامشان اگر یک دستور بدهند 27 دستور دست و پا گیر برای صادرکنندگان ایجاد می‌شود.

وی افزود: در مورد بازار روسیه باید با سرعت عمل کنیم؛ چون دیگران هم بیکار نخواهند نشست و این فرصت ها همیشگی نیست. قبول دارم که باید با دقت عمل کنیم و نباید بازارهای روسیه را مانند برخی از بازارهای منطقه که در اختیار ما بود و با صادرات کالاهای بی‌کیفیت آن را خراب کردیم، نسبت به خود بی‌اعتماد کنیم؛ اما عامل زمان را باید در نظر داشت.

به گزارش خبرنگار ما، علیرضا پیمان‌پاک، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان توسعه تجارت، در کارگاه بین‌المللی «آموزش تجارت با فدراسیون روسیه» اظهار داشت: آمارهای ما از مراجع بین‌المللی بیانگر این است که روسیه 232 میلیارد دلار در سال از کل جهان واردات انجام می‌دهد و در سال 2020 حدود 337 میلیارد دلار صادرات داشته است. وی با بیان اینکه 80 میلیارد دلار از صادرات روسیه به کشورهای آلمان، ایالات متحده آمریکا، ایتالیا، فرانسه و کره‌جنوبی وارد شده است، افزود: همه این کشورها در جریان جنگ روسیه با اوکراین مشکلاتی با این کشور دارند.

مواد غذایی در رأس محصولات‌وارداتی روسیه

پیمان‌پاک گفت: در رأس حوزه‌های وارداتی روسیه و آنچه برای اقدام سریع و صادرات به روسیه تا اندازه زیادی برای ما مزیت وجود داد، مواد غذایی است که در حدود 38میلیارد دلار در این زمینه واردات دارد و بخشی از ظرفیت های آن در حال حاضر خالی است. محصولاتی مانند دارو، قطعات خودرو، میوه و سبزیجات، مصالح ساختمانی و… در رده‌های بعد قرار می‌گیرند و سهم ایران از این نوع محصولات کشور روسیه متأسفانه ناچیز است.

وی ادامه داد: مسئله مهم برای ما این است که ویژگی‌های دقیق بازار روسیه به تجار ایرانی شناخته شود و فرصت‌های تجاری آن به خوبی ارزیابی شود و از طرفی ارتباط بین تجار ایرانی و روسی به نحو منطقی برقرار شود؛ چراکه بخش زیادی از تبادلات تجاری گذشته از طریق کشورهای ثالث انجام می‌شد.

فرصت‌های تجاری دو کشور

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه بازارهای روسیه ویژگی‌های خاص خود را دارد، گفت: اگر این بازارها به‌درستی شناخته نشود، می‌تواند تبدیل به یک ضد تبلیغ شده و منجر به دوری بازرگانان از تجارت با این کشور گردد؛ لذا اقدام اول در این زمینه همکاری مستقیم با مرکز تجارت روسیه، تهیه لیستی مناسب از فرصت‌های تجاری دو کشور، شناسایی ظرفیت‌های دو کشور و آشنایی مناسب با چگونگی تجارت با این کشور است.

پیمان‌پاک با بیان اینکه هیأت‌های تجاری بین دو کشور در رفت و آمد هستند تا به اهداف مورد نظر دست پیدا کنیم، اظهار داشت: نکته بعدی برگزاری نمایشگاه و تشکیل نمایشگاه‌های تخصصی در این دو کشور است و برنامه ما این است که به‌طور فعال در تمامی نمایشگاه‌های برگزار شده در فدراسیون روسیه، پایون‌های ویژه داشته باشیم. همچنین موضوع دیگر بحث ارتباط با پلتفرم‌های روسی است که با شناسایی چندین پلتفرم «بی تو بی»و «بی تو سی» در روسیه با آن‌ها ارتباط برقرار کرده‌ایم.

پیمان‌پاک ادامه داد: تجار علاقه‌مند به حضور در بازار روسیه بدانند که دولت با برنامه مفصل وارد این بازار شده و از همه توانمندی‌ها برای بهبود تجارت با این کشور استفاده خواهد کرد.

مشکلات لجستیکی

وی گفت: یکی از مسائل اصلی ما در تجارت با روسیه مباحث لجستیکی است که در حال بهبود وضعیت هستیم. به طور مثال در این زمینه مجموعه کشتیرانی در حال تجهیز بیشتر است و حمایت‌های لازم از آن صورت می‌گیرد.

وی اظهار داشت: در بحث صندوق ضمانت صادرات هم اقداماتی انجام شده تا دو کشور بتوانند تجار را اعتبارسنجی کنند و تا زمانی که برنامه شبه LC ایجاد شده توسعه بیشتری پیدا کند، می‌توان از این بیمه‌نامه‌ها جهت تجارت استفاده کرد. اکنون درباره استفاده از رمز ارزها، بلاک چین و… نیز با طرف روسی به توافق‌هایی دست پیدا کرده‌ایم.

حسین کاظمی ـ روزنامه نگار و کارشناس کشاورزی

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۶۵-مرداد ۱۴۰۱