معمای مفقود شدن ۴۸ تخته فرش سعدآباد
منبع پیام ما
جنجالی بر سر مفقود شدن فرش‌های ساختمان حافظیه
۴۸ تخته فرش از مجموعه سعدآباد تهران مفقود شده است و این خبر بیش از آنکه در محافل مربوط به میراث فرهنگی بپیچد، در فضای سیاسی کشور بازتاب داشته است.
اخبار سبز کشاورزی ؛ یک خبرگزاری اصولگرا، مفقود شدن این فرش‌ها را به دوره دولت روحانی نسبت می‌دهد و و دفتر حسن روحانی هم می‌گوید فرش‌ها قبل از دولت او مفقود شده‌اند و سه سال قبل نبود این فرش‌ها گزارش شده است. وزیر میراث فرهنگی هم گفته «موضوع فرش‌ها باید روشن شود» ولی هنوز کسی اعلام نکرده که دقیقا چه فرش‌هایی از «مجموعه سعدآباد» مفقود شده‌اند. موضوعی که باعث شده تا برخی، نسبت به «تاریخی» بودن فرش‌های مورد ادعا مشکوک باشند.
روز یکشنبه، خبرگزاری فارس در خبری نوشت که در ابتدای دولت سیزدهم، گزارشی با عنوان «خروج غیر قانونی اموالی نظیر ۴۸ تخته فرش دستباف نفیس و گران‌قیمت از ساختمان حافظیه سعدآباد» نوشته شده و بر اساس آن، تیم ویژه‌ای با همکاری سازمان‌های نظارتی تشکیل شده است تا موضوع مفقود شدن فرش‌های نفیس «در دولت قبل» را بررسی کنند.
ساختمان حافظیه در مجموعه تاریخی سعدآباد از سال‌ها قبل در اختیار نهاد ریاست جمهوری است که محل ملاقات‌های رسمی سران کشور با میهمانان بلندپایه است. با این حال در این خبر از تصاویر داخل کاخ‌های دیگر موزه سعدآباد استفاده شده است.
بنا بر این گزارش تصاویر برخی از این فرش‌ها در کتاب «گنجینه تار و پود، مجموعه تصاویر دومین کلکسیون بزرگ فرش جهان» در سال ۹۱ منتشر شده است و بر اساس نظر «کارشناسان» (بدون ذکر نام) ارزش ۱۰ تخته این فرش‌ها «بر اساس قدمت تاریخی آن، نوع طراحی، مکتب هنری و خصوصیات فیزیکی» ۱۲۷ میلیارد تومان است. آنطور که فارس نوشته است «این ۱۰ تخته فرش ارزش‌گذاری شده، جزو نفیس‌ترین فرش‌های نهاد بوده و متعلق به سبک‌های مشهدی (عمواوغلی)، اصفهان و تودشک است که یکی از آنها از نظر قدمت به دوره قاجار می‌رسد.»
در خبری که روی خروجی فارس رفته است، به نقل از فردی ناشناس که به گفته این خبرگزاری پیش از این در ساختمان حافظیه مشغول به کار بوده، آورده است که «سال ۱۳۹۵ فرش‌ها را با یک دستگاه وانت مزدا بردند منزل […]» که البته نام صاحب منزل از این گزارش حذف شده است. اما به نظر می‌رسد که نام حذف شده، نام یک مقام سیاسی در دولت حسن روحانی باشد. خصوصا اینکه در پایان همین خبر، گمانه‌زنی فارس آن است که «خروج فرش های نفیس توسط یک کارمند دور از ذهن بوده و با توجه به دخالت افراد مختلف در فرایند مختلف تصاحب، حمل و نگهداری از اموال مفقودی ممکن است افراد دیگر نیز در این ماجرا نقش داشته باشند.»
مدیر اسبق مجموعه سعدآباد: اطلاعات دقیقی از اینکه چه فرش‌هایی از این مجموعه کم شده منتشر نشده است ولی من در تاریخی بودن این فرش‌ها شک دارم
این رسانه در بخش دیگری از خبر خود مدعی شده که این ۴۸ تخته فرش در فاصله سال‌های ۱۳۹۲ (نخستین سال دولت حسن روحانی) تا ۱۳۹۵ از مجموعه سعدآباد خارج شده‌اند.
دفتر روحانی: موضوع مربوط به قبل از دولت سیزدهم است
دیروز، سایت رسمی حسن روحانی، در واکنش به این خبر نوشت: «نهاد ریاست‌جمهوری به محض دریافت نخستین گزارش در این باره در سال ۱۳۹۹ که سابقه امر را به دوره قبل از آغاز کار دولت یازدهم می‌رساند، رسیدگی لازم را انجام داده و موضوع را فورا به مراجع نظارتی و قضایی ارجاع داده است. آیا طرح رسانه‌ای موضوع، سه سال بعد، بیش از آن که به گذشته و اصل موضوع مربوط باشد، برای انحراف اذهان از آنچه امروز می‌گذرد نیست؟»
در ادامه این متن آمده است: «انتقال هرگونه سند و دارایی منقول و غیرمنقول در ادارات دولتی از دستورالعملی مشخص تبعیت می‌کند و هر قدر مراکز دولتی حساس‌تر باشند، این دستورالعمل‌ها دقیق‌تر و حساس‌تر عمل می‌کند. چطور محموله‌ای از فرش توسط یک وانت بارگیری شده و بدون مجوز حراست نهاد ریاست‌جمهوری که زیر نظر وزارت اطلاعات عمل می‌کند و حفاظت فیزیکی ساختمان حافظیه که تماما توسط سپاه پاسداران انجام می‌شود، از این ساختمان خارج شده است؟»
سایت حسن روحانی همچنین نوشت: «انتشار خبری مخدوش، مغشوش و بدون ذکر هیچ منبع و ارائه سندی معتبر صرفا بنا بر ادعای یک ناشاهد ناشناس در یک رسانه رسمی چطور می‌تواند مستند باشد؟ مراجع قانونی و قضایی می‌بایست از رسانه‌ها بخواهند اسناد خود را در این خصوص در اختیار مراجع قانونی بگذارند و نام فردی که فرش‌ها به خانه او منتقل شده را افشا کنند.»
ضرغامی: موضوع باید روشن شود
اما روز گذشته «عزت‌الله ضرغامی»، وزیر میراث فرهنگی هم به مفقود شدن این فرش‌ها واکنش نشان داد و گفت: «آن بخش سعدآباد (ساختمان حافظیه) در اختیار دستگاه‌های دیگر است اما اصل ماجرای فرش‌های مفقودی کیفیت و چگونگی آن باید روشن شود.»
او که در آیین رونمایی از طرح‌های حفاظت و و مرمت میراث فرهنگی حضور داشت، در جمع خبرنگاران گفت: «درباره فرش‌های سعدآباد یک پرونده‌ای مربوط به دوره‌های قبل دولت در سال‌های ۹۵ - ۹۴ که مربوط به این دوره نبوده اما دستور بررسی آن را داده‌ام. حراست بعد از صحبت با نهادهای مختلف، گزارش مقدماتی ارائه کرد که هنوز قابل استناد نیست.»
تشکیک در تاریخی بودن فرش‌ها
تنها واکنش از مدیریت مجموعه موزه سعدآباد درباره جنجال مفقود شدن فرش‌ها، یک جمله بود که در خبرگزاری فارس منتشر شد: «همان‌طور که در خبر یاد شده آمده؛ ساختمان حافظیه متعلق به نهاد ریاست‌جمهوری است و حفاظت از آن در حیطه وظایف و اختیارات وزارت میراث فرهنگی نیست.»
قرار داشتن ساختمان حافظیه در اختیار نهاد ریاست جمهوری، دلیلی است که باعث می‌شود برخی در «تاریخی» بودن فرش‌های مفقود شده از ساختمان حافظیه تشکیک وارد کنند.
«محمد عبدالعلی‌پور» که در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی، ریاست مجموعه تاریخی سعدآباد را بر عهده داشته، به خبرنگار «پیام ما» گفت: «هرچه از اموال منقول که ارزش تاریخی دارد در اختیار موزه است و در ساختمان حافظیه نگهداری نمی‌شود. این ساختمان اصلا گنجایش این تعداد فرش را ندارد به خاطر همین به نظر می‌رسد نهاد ریاست جمهوری باید درباره چند و چون این خبر توضیحات بیشتری بدهد.»
او ادامه داد: «ساختمان حافظیه، بیشتر یک محل اداری است و منطقی نیست که یک فرش تاریخی و نفیس را در آن استفاده شود. از قبل هم چنین کاری انجام نمی‌شده. در این محل تردد زیاد انجام می‌شود و کسی چنین فرش‌هایی را زیر پا می‌اندازد. اطلاعات دقیقی از اینکه چه فرش‌هایی از این مجموعه کم شده منتشر نشده است ولی من در تاریخی بودن این فرش‌ها شک دارم.»
فرش‌ها بهانه رقابت انتخاباتی؟
انتشار این خبر درست در زمانی اتفاق افتاده که گمانه‌زنی‌هایی از حضور حسن روحانی در انتخاب دور آینده مجلس شورای اسلامی در فضای سیاسی کشور پیچیده است. همین موضوع باعث شده تا گمانه‌زنی‌هایی درباره اهداف سیاسی انتشار این خبر از سوی یک خبرگزاری اصولگرا در میان مخاطبان و گروه‌های فال سیاسی صورت گیرد.
با این‌حال حتی اگر پای اهداف سیاسی در میان باشد، با توجه به واکنش دفتر حسن‌روحانی و تایید مفقود شدن فرش‌ها، باید چندوچون این موضوع مشخص شود.
هر چند که ماجرای خروج تعداد زیادی از اموال منقول و تاریخی از مجموعه سعدآباد در دوره دولت محمود احمدی‌نژاد با اینکه در رسانه‌ها بازتاب سیاسی داشت، اما نتیجه اقدامات برای بازگرداندن این اموال هیچ‌گاه اعلام نشد. از سوی دیگر، موضوع فرش‌های مفقود شده سعدآباد پس از سال‌ها سکوت در دوران وزارت عزت‌الله ضرغامی به رسانه‌ها کشیده شد. وزیری که انتصاب مدیر سابق موزه فرش از سوی او، واکنش‌های تند فعالان میراث فرهنگی را در پی داشت و همین موضوع، ابعاد سیاسی خبر فرش‌های سعدآباد را پررنگ‌تر می‌کند. ابعاد سیاسی که سایه آنها بر اصل موضوع سنگینی می‌کند.
منبع پیام ما
