کاهش قیمت‌ها، سهل و ممتنع

مزرعه سبز : روی دیگر قیمت‌ها در بازار، قیمت عرضه کالاست که ارتباط مستقیم با قیمت تولید و تمام شده کالا و خدمات دارد. در واقع وقتی گفته می‌شود که قیمت‌ها باید کاهش یابد، بیشتر توجهات به سمت قیمت نهایی تولیدکننده کالا و یا عرضه‌کننده خدمات جلب می‌شود.

یادداشت/ نادر کریمی جونی؛ کارشناس اقتصاد کشاورزی: بسیاری از شهروندان تصور می‌کنند تولیدکنندگان کالاها و یا عرضه‌کنندگان خدمات حاشیه سود ضخیمی دارند که می‌تواند نازک‌تر شود تا تعداد بیشتری بتوانند از آن کالا یا خدمات استفاده کنند؛ اما همیشه چنین نیست و به جز در مورد کالاهای اشرافی یا به اصطلاح لاکچری بقیه تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالا و خدمات به تیراژ بیشتر تولید و مشتری بیشتر می‌اندیشند و از این بابت سهم از بازار به‌طور کلی برای عرضه‌کنندگان و فروشندگان کالا و خدمات اهمیتی حیاتی دارد.

این امر نشان می‌دهد که برخلاف آنچه بدنه جامعه تصور می‌کند کاهش نرخ فروش کالا و خدمات همیشه امکان‌پذیر نیست.

نکته مهم در این باره آن است که مجموعه عوامل تولید و عرضه کالا و خدمات از حلقه نخست تا فروشنده نهایی همگی در همان جامعه‌ای که کالا و خدمات عرضه می‌شود زندگی می‌کنند و اگر قرار باشد که کالا و خدمات خود را گران بفروشند، حتماً و در موقعیت دیگری مجبور خواهند شد تا همین کالا و خدمات و یا مشابه آن را گران بخرند؛ یعنی چرخه گران کردن محصول به هر صورت و بلافاصله گران‌فروش نخست را هم دربر می‌گیرد.

به همین دلیل، گران‌فروش نمی‌تواند از محل گران کردن کالا و خدمات خود منفعت زیادی ببرد و پول‌های زیادی به جیب بزند؛ چراکه در موقعیتی دیگر و برای یک کالا یا خدمات دریافتی باید بخشی از منافع حاصل از گران کردن کالا و خدمات خود را هزینه کند.

از این رو است که گفته می‌شود بومرنگ گرانی با سرعت بیشتر به صورت گران‌کننده اولیه اصابت خواهد کرد و به او آسیب خواهد زد.

در عین حال، این نکته نیز وجود دارد که با توجه به ثابت بودن قدرت خرید شهروندان و هزینه جامعه گران شدن کالا و خدمات از حجم بیشتر عرضه‌کنندگان می‌کاهد؛ مثلاً در یک آمار غیررسمی نشان داده شده که وقتی قیمت خدمات صافکاری خودرو افزایش یافت تا مدت‌ها پس از آن شهروندان تهرانی ترجیح می‌دادند تا جایی که امکان‌پذیر است از صافکاری خودروی خویش در تصادفات جزئی پرهیز کنند.

افزایش سهم از بازار و تعداد مشتریان علاوه‌بر پایداری، کسب و کار را هم تثبیت می‌کند؛ چراکه وقتی یک تولیدکننده و یک عرضه‌کننده کالا و خدمات 100 مشتری دارد، خروج هر مشتری از جرگه مخاطبان یک درصد به فروش او لطمه می‌زند؛ اما وقتی این تعداد به هزار مشتری برسد؛ آن وقت خروج هر مشتری 1/. درصد با این حجم از فروش کالا و خدمات آسیب وارد می‌کند.

از این منظر مساله دست نامرئی بازار که آدام اسمیت وضع‌کننده آن است از جهات گوناگون در بازار کارکرد دارد و نظم بازار را تنظیم می‌کند. البته وقتی کالا یا خدمات ارائه شده انحصاری است و فقط یک یا چند عرضه کننده وجود دارد و جامعه نیز مجبور به تهیه کالا و یا خدمات از همان عرضه‌کنندگان انحصاری است نمی‌توان مطمئن بود که دست نامرئی بازار وظیفه خود را به دقت و درستی انجام دهد.

این رکورد اخیر را می‌توان درمورد خودرو مشاهده کرد که دو خودروساز بزرگ کشور به‌دلیل وجود بازار انحصاری و غیررقابتی به‌ویژه درمورد خودروهای با قیمت پایین‌تر، شهروندان را مجبور به پذیرش سلیقه‌ها و خواست‌های خود کرده و شهروندان در مقابل این اعمال سلیقه‌ها و تصمیم‌های دیکته شده خودروسازان یاد شده، دفاع و قدرت انتخاب ندارند.

در عین حال، روشن است که مجموعه عوامل تولید و عرضه‌کننده خدمات باید هزینه‌های گوناگون خود ازجمله هزینه‌های زندگی‌شان را از محل درآمد همین کالاهای تولید شده و خدمات عرضه شده کسب کنند و کاهش قیمت در موارد قابل استنادی منجر به فقیرتر شدن تولیدکنندگان و عرضه.کنندگان کالا و خدمات شده است که در نتیجه بخشی از بدنه جامعه مانند کارگران و کارمندان از این محل زیان دیده‌اند.

بنابراین نمی‌توان بدون رعایت اصول و در نظر گرفتن مصالح جامعه و اقشار کارگر رأی به ثابت ماندن و یا کاهش قیمت‌ها داد؛ چراکه در نتیجه این تثبیت و یا کاهش قیمت بدنه جامعه و بخشی از حقوق‌بگیران نیز زیان می‌بینند.

این همه از آن رو بیان شد تا نشان داده شود که تنظیم قیمت‌ها و سامان دادن به نرخ کالا و خدمات امری ساده و آسان نیست؛ بلکه این امر همواره با پیچیدگی‌های ریز و درشت همراه بود که تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در این باره را سخت و دشوار کرده است.