کشاورزان حق انتخاب بیشتری داشته باشند

اخبار سبز کشاورزی : در همین هفته‌های گذشته چندبار طرح وزارت جهاد کشاورزی برای تغییر الگوی کشت از محصولات پر آب‌بر به محصولات آب ‌بر مطرح شده و کارشناسان از منظرهای گوناگون این طرح وزیر جهاد کشاورزی را مورد توجه قرار داده و بررسی کرده‌اند.

البته تقریبا تمام کارشناسان که این طرح را دیده و بررسی کرده‌اند، اقدام دولت و وزارت جهاد کشاورزی را در اولویت دادن به اجرای این طرح تایید کرده‌اند.

در این باره کارشناسان می‌گویند صادرات صیفی‌جات به کشورهای دیگر در واقع صادرات آب مجازی در قالب میوه‌هاست و بازار جذاب محصولاتی مانند هندوانه در کشورهای اطراف، کشاورزان ایرانی را به کشت و صادرات هر چه بیشتر این محصولات ترغیب کرده است.

در اثر این جذابیت و تقاضا در خارج از مرزهای کشورمان، ایران به یکی از بزرگ‌ترین صادرکننده آب مجازی در جهان تبدیل شده است. این وضعیت مقامات کشورمان را بر آن داشته تا برای این مشکل چاره‌ای بیندیشند و در صدد مهار آن برآیند.

البته سال‌های پیش نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای اصلاح الگوی کشت و روزآمد کردن آن تمهیداتی اندیشیده بودند؛ ولی در تمامی سال‌های گذشته این اقدام چندان جدی گرفته نمی‌شد و به همین دلیل، الگوی کشت در ایران در حال حاضر نه فقط روزآمد و منطبق با نیازهای فعلی جامعه ایرانی نیست، بلکه انتقادهای مهمی مانند صادرات آب مجازی و کاشت محصولات پر آب‌بر که منابع آبی ایران را به سرعت کاهش می‌دهد به این الگوی کشت وارد است.

از این جهت اصلاح الگوی کشت فوری‌ترین و با اولویت‌ترین کاری است که دولت فعلی می‌تواند انجام دهد و این اقدام در گام اول با وضع عوارض بر کاشت صیفی‌جات و دادن یارانه به کاشت محصولات راهبردی و استراتژیک شروع شده است.

مقامات وزارت جهاد کشاورزی امیدوارند این اقدام حمایتی درمورد اقلام استراتژیک بتواند کشاورزان را به سوی تغییر داوطلبانه الگوی کشت سوق دهند.

در اقدام تکمیلی وزیر جهاد کشاورزی پیشنهاد کرده است که کشت محصولات آب‌بر و صیفی‌جات در سرزمین‌های دیگر به صورت فراسرزمینی انجام گیرد.

این امر اگرچه زمینه فعالیت سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی در زمینه کشاورزی خارج از مرزهای ایران را فراهم می‌آورد؛ اما مجموعه این اقدامات و صادرات برای کشاورز ایرانی چه منفعتی دربردارد؟

در واقع، کشت و صادرات صیفی‌جات ازجمله هندوانه برای کشاورزان ایرانی منافع زیادی دارد، چه آنکه کشاورزان ایرانی از محل درآمدهای صادراتی منتفع می‌شوند و می‌توانند محصول خود را با قیمت‌های بالاتری به فروش برسانند؛ در حالی که کشت محصولات استراتژیک شاید منافع اقتصادی هم ارز صیفی‌جات برای کشاورزان نداشته باشد.

در برابر این جذابیت پولی کاشت و صادرات صیفی‌جات، کاشت محصولات راهبردی چه جذابیتی دارد؟

بسیاری می‌گویند بهبود قیمت خرید تضمینی و پرداخت به موقع آن جذابیت‌های است که برای ترغیب کشاورزان در نظر گرفته شده است؛ اما این جذابیت‌ها به‌گونه‌ای هست که کشاورزان را به خود جذب کند.

در این باره باید توضیح داده شود که می‌توان سختگیری‌های بیشتر و موثرتری علیه کاشت محصولات آب‌بر اعمال کرد؛ اما تمام این سختگیری‌ها و تمام آن جذابیت‌ها ممکن است باعث شود که کشاورزان محصول پر آب‌بر نکارند؛ ولی محصولات استراتژیک هم نکارند و دسته سومی برای کاشت انتخاب کنند.

در این صورت اگرچه دولت نیمی از هدف خود که کاهش کشت محصولات پر آب‌بر است رسیده، اما به نیم دیگر آن که افزایش تولید محصولات راهبردی است نرسیده.

از این رو شاید بهتر باشد که تنوع بیشتری در محصولات پیشنهادی به‌جای محصولات پر آب‌بر ارائه شود تا کشاورز ایرانی اختیار بیشتری برای تصمیم‌گیری درباره تامین منافع و درآمدهای خود داشته باشد.

نادر کریمی جونی