کینوا، خاویار گیاهی در ایران ناشناخته است

کینوا از محصولاتی است که با وجود ارزش غذایی بالا، مصرف آب کمی دارد و در طرح تغییر الگوی کشت می‌تواند یکی از گزینه‌های مطلوب کشاورزان باشد.

اخبار سبز کشاورزی : کینوا ، گیاهی است با دانه‌های خوراکی سفید، قرمز، سیاه و طلایی، بومی آمریکای جنوبی و پرطرفدار در میان شهروندان غربی.

کینوا ، منبع غنی پروتئین، آهن، انواع ویتامین ها، آنتی اکسیدان‌ها و امگا ۳ به شمار می‌آید و با اینکه از نظر گیاه شناسی جزو غلات نیست، با آن‌ها مقایسه می‌شود و حتی در مناطقی جایگزین گندم و برنج شده است.

کینوا را به دلیل خواص پرشمارش خاویار گیاهی هم می‌دانند، اما مزیت دیگر کینوا ، کم آب بر بودن کشت آن و مقاوم بودنش به شوری خاک است که سبب شده، کارشناسان جهاد کشاورزی، کشاورزان را به کشت این گیاه ترغیب کنند. گیاهی که البته در میان مردم همچنان ناشناخته است.

محصولی می‌کاریم که مردم نمی‌شناسند

محمد زمانی از تولیدکنندگان کینوا به خبرنگار ما گفت: کینوا ، نسبت به غلات دیگر مصرف آب زیادی ندارد و چند سالی هست که ما را به کشت آن توصیه کرده اند.

او می‌گوید: در دو سال گذشته برای بازگشت سرمایه ناچار شدم محصول کینوا ی مزرعه ام را ارزان بفروشم و بنابراین امسال از کشت آن صرفنظر کردم؛ محصولی که بازار و مشتری ندارد برای کشاورز مایه ضرر است.

بهمن ایراندوست یکی از کشاورزان میمه است که از هفت سال پیش به سراغ کشت‌های کم آب بر رفته؛ او می‌گوید: به دلیل کم آبی سراغ کشت کینوا رفتم، اما مورد حمایت قرار نگرفتم.

این کشاورز اهل میمه می‌گوید: تا مرحله تولید، مشکلی وجود ندارد، اما بعد از برداشت، کسی متولی و خریدار محصول نیست، هزینه فراوری هم بالاست.

آقای رضایی کشاورز دیگری است که کینوا کاشته، اما راضی به نظر نمی‌رسد. او می‌گوید: سال اول یک هکتار و سال دوم دو هکتار کینوا ، کاشتم، اما عایدی نداشتم؛ چند روز پیش، دسترنج دو سالم را به مشهد فرستادم تا ۲۰ درصد زیر قیمت، به فروش برسانم.

این کشاورز که نبود بازار مصرف و حمایت نشدن از جانب مسئولان را مشکل عمده در کشت کینوا می‌داند می‌گوید: کشت گندم، جو، پنبه و حتی هنداونه بذری برای من به صرفه‌تر است و اگر قرار باشد اوضاع به همین شکل ادامه یابد، کشت کینوا را کنار می‌گذارم.

کینوا ، جایگزین محصولات پرآب بر

اصغر رستمی معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: کینوا ، شبه غله مناسب خاک‌های شور، با خواص تغذیه‌ای فوق العاده و مشهور به خاویار گیاهی است؛ اما افراد معدودی از خواص آن آگاهند و همین موضوع، علت بازار کساد این محصول است.

او می‌گوید: کینوا در دو فصل بهار و تابستان کشت می‌شود که کشت تابستانه برکشت بهاره برتری دارد.

به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان، کینوا را می‌توان در تمام مناطق استان اصفهان کاشت، اما عمده‌ترین مناطق زیر کشت کینوا در شهرستان‌های اصفهان، نطنز، برخوار و شاهین شهر و میمه است.

رستمی می‌گوید: دوره رشد گیاه کینوا ، ۹۰ تا ۱۲۰ روز است و در استان اصفهان از هر هکتار مزرعه کینوا می‌توان ۲۰ تا ۲۵ تن محصول برداشت کرد.

مزیت عمده کشت کینوا ، کم آب بر بودن آن است به طوری که به گفته او، برای آبیاری هر هکتار شالیزار برنج ۲۰ هزار مترمکعب، اما برای آبیاری هر هکتار مزرعه کینوا ، چهار هزار مترمکعب آب نیاز است.

کشت قراردادی برای حمایت از مزرعه داران کینوا

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان می‌گوید: برای افزایش تولید کینوا ، برنامه کشت قراردادی در دستور کار است تا کشاورزان متاقضی با یکی از شرکت‌های فعال قرارداد ببندند و محصول تولیدی شان به صورت تضمینی با قیمت دست کم هرکیلو ۳۰ هزار تومان خریداری شود.

رستمی برگزاری روز مزرعه کینوا ، آموزش جمعی و انفرادی بهره برداران و تامین بذر و سایر نهاده‌ها را اقداماتی برای حمایت از کشاورزان تولیدکننده کینوا اعلام می‌کند.

کینوا ، گیاهی که دورریز ندارد و آفت نمی‌زند

علیرضا منصوریان پژوهشگر موسسه آموزش عالی نور ودانش میمه در گفتگو با خبرنگار ما گفت: کینوا ، فاقد گلوتن و از همین رو غذایی مناسب برای بیماران سلیاک است و این را باید به خواص متعدد آن اضافه کرد.

به گفته او روی پوسته دانه‌های کینوا ماده‌ای به نام ساپوتین است که مزه تلخی دارد و قابل خوردن نیست، به همین دلیل هیچ آفتی به این گیاه، آسیب نمی‌زند و کشاورزان می‌توانند بدون نیاز به کود کینوا را بکارند و محصولی ارگانیک برداشت کنند.

این پژوهشگر دانشگاهی می‌گوید: کینوا هیچ چیز دورریزی ندارد و حتی ساقه خشک آن هم به عنوان علوفه دامی استفاده می‌شود، اما بزرگترین مشکل کشاورزان این است که محصولشان بدون فرآوری قابل مصرف نیست.

فرآوری گیاه کینوا به معنای جداسازی ساپونین از پوسته است که با دستگاه‌های خودکار خارجی انجام می‌شود و بسیار پرهزینه است.

برای کاهش هزینه‌های کشاورزان جمعی از استادان و دانشجویان دانشگاه پیام نور در موسسه آموزش عالی نور و دانش در سال ۹۶ دستگاه خودکار فرآوری کینوا را ساختند.

منصوریان در این زمینه می‌گوید: شرکت‌هایی در قم، تهران و مشهد دستگاه‌های چینی را برای فرآوری کینوا وارد کشور کرده اند، اما، چون عملکرد مطلوبی ندارد و کیفیت محصول را کاهش می‌دهد تصمیم گرفتیم خودمان دستگاهی بسازیم که مجوز بسته بندی را هم برای آن گرفته ایم، اما در بحث صدور مجوز سیب سلامت سختگیری‌هایی است.

او می‌گوید: بیشتر کشور‌های جهان، کینوا را در سبدغذایی شهروندانشان قرار داده اند و اگر دستگاه فرآوری ما مجوز بگیرد می‌توانیم در زمینه صادرات هم گام برداریم.

این پژوهشگر اصفهانی می‌گوید: اقدام دیگر ما استفاده از کینوا برای تهیه آرد و بیسکوییت بوده که آن هم وابسته به دریافت سیب سلامت است.

لزوم بهینه سازی مصرف آب در بخش کشاورزی، زیرکشت بردن زمین‌های شور و ارزش غذایی بالا مزایایی است که کشت کینوا را در استان اصفهان و برخی استان‌های دیگر، به کشتی به صرفه تبدیل می‌کند. اگر نتیجه بررسی‌های کارشناسان جهاد کشاورزی، درستی ورود کینوا به الگوی کشت کشاورزان و سبدغذای خانواده هاست، لازم است هم طرحی ریخت تا کشاورزان مورد حمایت قرار بگیرند و هم خانواده‌ها با دانه‌های خوراکی کینوا آشنا شوند.