زنجیره‌های متمرکز بر کالا و تولید
بخش تامین‌کننده یا فراهم‌آور، حلقه اصلی در زنجیره تأمین مواد غذایی است.
در بخش اول با " چالش تامین غذا " و بخش دوم در مورد " فراوری‌کننده‌ها "، این مبحث بیان شد.
بخش فراهم‌آور (تامین‌کننده)
بخش تامین‌کننده یا فراهم‌آور، حلقه اصلی در زنجیره تأمین مواد غذایی است. اگرچه این بخش به‌طور مستقیم خرده‌فروش یا توزیع‌کننده نیست، اما پیوند محکمی بین تولید‌کننده، فرآوری‌کننده و مصرف‌کننده برقرار می‌کند.
آژانس‌های خدمات غذایی، هتل‌ها، رستوران‌ها و مکان‌های غذای آماده، مواد اولیه خام را از تولیدکنندگان یا فرآوری‌کننده‌ها تهیه می‌کنند و آنها را متناسب با نیاز مصرف‌کننده نهایی تبدیل می‌کنند. این حلقه‌ها نقش مهمی در زنجیره دارند و به عنوان یک سازمان مهم در بخش مواد غذایی فعالیت می‌کنند؛ زیرا این بخش میلیون‌ها شرکت کوچک و متوسط را تشکیل می‌دهند و گاهی اوقات سازمان‌های یک‌نفره ارزش بسیار بالایی را در سیستم غذایی دارد.
مصرف‌کنندگان
مصرف‌کننده، حلقه نهایی در زنجیره تأمین مواد غذایی است. پایداری اقتصادی زنجیره بستگی به مصرف‌کننده دارد که محصولات را خریداری و پول لازم را برای انتقال به بالادست از مسیر زنجیره تأمین فراهم می‌کند. غذا یک ضرورت اساسی برای هر فرد در این طبیعت به شمار می‌رود و از این رو رقابت در زنجیره تأمین مواد غذایی بر تنوع و ارزش‌افزوده متمرکز بوده و نه بر محصولات اصلی.
به‌تازگی در انگلستان، زنجیره‌های عرضه مواد غذایی در معرض تقابل بین سوپرمارکت‌های مواد غذایی و خرده‌فروشانی قرار گرفته که مواد غذایی تخفیف‌دار ارائه می‌دهند. این امر باعث کم شدن حواشی و قیمت‌ها در بالادست می‌شود که منجر به رقابت سختی بین خرده‌فروشان می‌گردد؛ چراکه آنها سعی در شکست رقیب دارند و به همین خاطر مواد غذایی را با کمترین قیمت عرضه می‌کنند.
اگرچه این مسئله برای مصرف‌کنندگان خوب است، اما بحث دیگری را در خصوص پایداری موادغذایی و هدر رفتن آنها به دنبال می‌آورد، زیرا در این صورت به مواد غذایی به‌عنوان یک منبع بسیار ارزان نگاه می‌شود. با افزایش رقابت برای فروش بیشتر، تنوع بیش از اندازه محصولات و مواد غذایی ارزان‌قیمت موجود در مقادیر زیاد، باعث اتلاف بیشتر آنها در انتهای زنجیره به سمت مصرف‌کننده می‌شود. به همین دلیل کاهش ضایعات مواد غذایی توسط مصرف‌کننده عمده‌ترین توجه دولت‌ها و سازمان‌های مسئول در بخش مواد غذایی در اروپا بوده است.
مسئله دیگر ایمنی مواد غذایی است که یک نگرانی عمده برای مصرف‌کنندگان بوده و همه نهادهای زنجیره تأمین مواد غذایی باید برای جلوگیری از آلودگی مواد غذایی اقدامات لازم را انجام دهند. آلودگی می‌تواند از تولیدکننده‌ای که مقدار زیادی از سموم دفع آفات را برای تولید مواد غذایی استفاده می‌کند تا آلودگی میکروبی در فرآوری و نیز آلودگی در محیط توزیع و خرده‌فروشی را شامل شود.
انواع زنجیره‌های غذایی
زنجیره‌های تأمین مواد غذایی را می‌توان به طور کلی با عناوینی همچون زنجیره‌های غذایی در خدمت بازارها (به عنوان محصولات صنعتی) و زنجیره‌های غذایی مصرف‌کننده محور مورد بحث قرار داد. فعالیت نوع اول از طریق تجارت محصولات کشاورزی به‌صورت عمده یا جزئی به انجام می‌رسد، اما فعالیت نوع دوم، بیشتر در جهت تحقق نیازهای مصرف‌کنندگان اجرا می‌شود.
زنجیره‌های متمرکز بر کالا و تولید
تولیدات مزارع به دو شکل به پایین‌دست منتقل می‌شود: (1) به‌طور مستقیم به‌عنوان فرآورده‌های تازه (میوه، سبزی تازه، شیر، بذر و …) و (2) به صورت عمده به‌عنوان ماده اولیه فرآوری مواد غذایی.
خرید عمده مواد اولیه غذایی را می‌توان از راه مشارکت استراتژیک با تولید کنندگان، یا با تهیه آن از بازرگانان و یا با خرید آن به صورت پیش‌خرید (قبل از تولید محصول) انجام داد. درخصوص قراردادهای پیش‌خرید، دو طرف در این قراردادها برای خرید یا فروش یک کالا (در مورد مواد غذایی، به عنوان مثال کاکائو) با قیمت مشخصی به توافق رسیده و قرارداد منعقد شده و تحویل و پرداخت کالا در آینده صورت می‌پذیرد. در این‌گونه قراردادها خریدار با برآورد بالا یا پایین رفتن قیمت کالا در آینده، قرارداد را منعقد کرده و به این ترتیب نگران نوسانات قیمتی کالای مورد نیاز خود نخواهد بود.
این مدل زنجیره تامین مواد غذایی، با خریداران معدود و فروشندگان زیادی سروکار دارد. در این مدل، قیمت، مسیر حرکت محصول را تعیین می‌کند. در این‌گونه سیستم‌ها (سیستم‌های کالایی)، جریان اطلاعات بین شرکای تجاری به حداقل خود می‌رسد. از آنجا که خرید بین فرآوری‌کننده و تولید‌کننده به‌طور مستقیم اتفاق نمی‌افتد، به علت قطع رابطه‌ای که بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان اتفاق می‌افتد، سیگنال‌های تقاضا از سوی مصرف‌کنندگان نمی‌تواند به تولیدکنندگان ارسال شود.
قیمت کالاهای اساسی تحت‌تأثیر تغییرات آب‌وهوایی و الگوهای نامشخص آن، تغییرات تقاضا و عرضه جهانی کالا و همچنین فرایندهای سیاسی مانند تولیدکنندگان‌های تجاری، متغیر است. در این میان، نوسانات تقاضا و عرضه، انگیزه لازم را برای فضای معاملاتی آتی فراهم می‌آورد.
فردین علی مردانی
