راه سنگلاخ صنایع‌تبدیلی و تکمیلی
تاثیر نابسامانی اقتصادی، تورم فزاینده بخش تولید، تحریم‌ها، کاهش قدرت خرید جامعه را می‌توان در تمامی عرصه‌های تولیدی و از جمله صنایع‌تبدیلی و تکمیلی مشاهده کرد.
تاثیرعواملی چون نابسامانی اقتصادی، تورم فزاینده در بخش تولید، تحریم‌ها، کاهش قدرت خرید جامعه، برهم خوردن روابط اقتصادی بین‌المللی، مشکلات تهیه مواداولیه مورد نیاز صنایع تولیدی، همکاری نکردن سیستم بانکی و دولت و بسیاری مسائل و موضوعات تعیین‌کننده دیگر را می‌توان در تمامی عرصه‌های تولیدی و از جمله صنایع‌تبدیلی و تکمیلی مشاهده کرد.
تقریبا تمامی صنایع‌تبدیلی، تکمیلی و فرآوری رابطه ساختاری با بخش کشاورزی دارند و رونق هر یک موجب توسعه و پیشرفت دیگری می‌شود، بنابراین، هرچه کشاورزی توسعه بیابد صنایع فراوری و تبدیلی به دلیل تامین مواد اولیه آن‌ها از بخش کشاورزی، در شرایط رونق قرار خواهند گرفت.
بدیهی است ایران به‌دلیل تنوع اقلیمی، شرایط آب و هوایی، جغرافیا و میزان منابع‌آبی از نظر ایجاد زیرساخت‌های صنایع‌تبدیلی و تکمیلی وضعیت یکسانی ندارد یا در حقیقت در پی تولید پایدار متوازن نبوده است که در نتیجه، تاسیس کارخانه‌های صنایع‌تبدیلی به علت نداشتن شرایط فوق در چنین مناطقی، نمی‌تواند توجیه اقتصادی داشته باشد. تاسیس کارخانه‌های صنایع‌تبدیلی و تکمیلی باید در مناطقی که قطب کشاورزی هستند و قادر به تامین مواد اولیه می‌باشند، انجام شود.
نکته اساسی و مهم در این صنایع، ایجاد ارزش‌افزوده در کالاهایی است که در شرایط معمولی کم‌ارزش به نظر می‌رسند و گاه مازاد بر نیاز تلقی و بعضا رها شده یا معدوم می‌گردند، اما همین مواد مازاد می‌توانند زمینه‌های ایجاد اشتغال، تبدیل به کالاهای مفید و مورد نیاز جامعه، تامین نیاز داخلی، امکان صادرات و … را به وجود آورند.
صنایع‌تبدیلی و تکمیلی یک پل ارتباطی بین صنعت و کشاورزی شده است و بسیاری از زمینه‌ها، این دو را به یکدیگر متصل می‌کند. در حال حاضر شرایط کشاورزی کشور ناخوشایند و درهم ریخته است که به دنبال آن بر صنایع‌تبدیلی و تکمیلی نیز اثرگذار است. اما جدا از تمام مشکلات مرتبط با تهیه مواد اولیه از بخش کشاورزی، این صنعت کاستی‌ها و سختی‌های خاص خود را نیز دارد که برای این صنایع دردسرساز شده است.
آغاز راه سنگلاخ
طبیعت سیستم بوروکراسی و اداری کشور ما مبتنی‌بر ایرادگیری، سر دواندن ارباب‌رجوع و متقاضی، وقت‌کشی و در پایان مایوس نمودن فردی است که با تصوری روشن و امید به انجام کاری مفید، قدم در راهی گذاشته است.
تامین مالی راه‌اندازی یک طرح یا یک کارخانه از هرنوع، جایگاه اول درعلل و عوامل تاثیرگذار بر صنایع‌تبدیلی را دارد. در این‌جا تفکر و اندیشه و حمایت از آن به دلیل نداشتن توان مالی صاحب اندیشه، چندان خریداری ندارد، در صورتی که در کشورهای خواهان توسعه و پیشرفت سعی بر تشویق و ایجاد انگیزه در کارآفرینان و صاحبان فکر است. اساس دستگاه‌های حاکمیتی تمایلی به ورود به چنین موضوعاتی علی‌رغم فواید چندگانه آن‌ها ندارند.
نداشتن برنامه‌های راهبردی و هدف‌گذاری
دیده می‌شود که حتی در قطب‌های کشاورزی کشور نظیر خوزستان، استان‌های شمالی و شمال‌غربی و مناطقی که توان تولید محصولات کشاورزی متنوع و بالایی دارند، مسئولان فاقد ایجاد انگیزه و طراحی برای نوآوری و تحول هستند و به جای انگیزه‌سازی، سعی در انگیزه‌کشی و یاس در متقاضیان دارند.
فراموش نکنیم تنوع قابل توجه در محصولات زراعی و باغی و همچنین دامی می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد زنجیره‌ای از واحدهای صنعتی تبدیلی و تکمیلی باشد که متاسفانه تاکنون چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
محمدمهدی گل‌باف بنادکی ـ کارشناس بخش کشاورزی
