تغذیه دام با کشت کاکتوس
بدون شک آنچه بیش از هر چیزی دیگری بخش دامپروری کشور را آزار داده است کمبود خوراک دام و چگونگی تهیه آن، نوسانات قیمت‌ها، احتکار و از این قبیل بوده است
مزرعه سبز : بدون شک آنچه بیش از هر چیزی دیگری بخش دامپروری کشور را آزار داده است کمبود خوراک دام و چگونگی تهیه آن، نوسانات قیمت‌ها، احتکار و بازار سیاه، وابستگی به واردات و موضوعاتی از این قبیل بوده است؛ اما نکته‌ای که بارها درمورد آن سخنان بسیار و عمل اندک دیده‌ایم پیشنهاد راهکار، حمایت از اجرا و به ثمر رساندن سرمایه‌گذاری و تقبل هزینه چه از سوی دولت و چه از طرف بخش خصوصی برای دست‌یابی به نتیجه و در پایان قراردادن آن پیشنهاد در یک چرخه تولید انبوه به منظور رفع اندکی از نیازهای غذایی بخش دامپروری است.
پیوسته تصور بر آن بوده که دام‌ها یا باید در مراتع به چرا برده شوند و یا در دامپروری‌ها با ذرت، یونجه، سبوس و جو تغذیه شوند؛ اما گزینه‌های دیگری نیز وجود دارد که یا از آنها اطلاع لازم و کافی در دست نبوده و یا اساسا در اندیشه یافتن آنان نبوده‌ایم.
اگرچه تمامی فلات ایران از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب دست به گریبان خشک‌سالی و عواقب ناشی از آن است؛ اما بخش دامپروری به شکل ویژه‌ای از آن در رنج است.
ضمن آن که به علت بحران کمبود آب، بیابان و شور شدن اراضی که عوامل بازدارنده‌ای در تامین نهاده‌های غذایی هستند، تهیه دام با موانعی روبه‌رو شده است حال بنا بر آنچه می‌دانیم باید درپی یافتن راهکارهای برای رفع این معضل باشیم و با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، آب، خاک و امکانات تولید گزینه مناسبی پیدا کنیم.
کاکتوس نوپال (Nopal cactus) می‌تواند یکی از گزینه‌ها باشد. کاکتوس نوپال در واقع همان کاکتوس (Opuntia) است که در حدود 114 نوع آن در کشور مکزیک شناسایی شده و در نواحی مرکزی مکزیک بخشی از غذای خانگی مکزیکی‌ها را تشکیل می‌دهد؛ ضمن آن که در سطح وسیعی برای تغذیه دام‌ها، همراه با سایر نهاده‌ها مصرف می‌شود.
قیمت خوراکی کاکتوس نوپال (Nopal cactus) همان برگ‌های گوشتی صفحه مانند و پهن هستند. طعم آن اندکی شبیه لوبیای سبز، مارچوبه و یا فلفل سبز است که تا اندازه‌ای چسبناک است.
این گیاه بومی جنوب آمریکا و کشور مکزیک است و برگ‌ها یا همان صفحات سبز تازه آن کاملاً خوراکی است و در برخی از مناطق کشور مکزیک، بخشی از غذای روزانه آنها را تشکیل و در شیرینی‌پزی و موارد دارویی نیز از آن استفاده می‌شود.
در کشور مکزیک فقط 3 میلیون هکتار زیرکشت این گیاه است.
براساس تحقیقات، این کاکتوس خاصیت ضدویروسی دارد و علیه HSV (عامل عفونت عمومی در انسان)، RSV (عامل عفونت دستگاه تنفسی در پستانداران) و (HIV عامل از بین بردن سیستم دفاعی بدن) می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
این کاکتوس در حفاظت از سلول‌های عصبی و جلوگیری از تخریب آنها و بسیاری از موارد دیگر مفید بوده و حاوی مقادیر زیادی آنتی اکسیدانت است.
اما کشت این کاکتوس جدا از تمام مزایای غذایی برای انسان‌ها می‌تواند به عنوان یک علوفه همیشگی که ویژه مناطق خشک و کم آب است با اندکی هزینه در نظر گرفته شود؛ ضمن آن که میوه این گیاه برای کشت‌کنندگان حائز درآمدی جداگانه به دلیل مصارف دارویی و بهداشتی است.
این گیاه در شرایط اقلیمی نامناسب نظیر مناطق جنوبی، مرکزی و شرقی ایران که دارای خاک‌های زراعی کم کیفیت برای محصولات هستند و نیز دچار مشکل کم آبی می‌باشند، ضمن تولید محصولی دامی و غذایی، مانع از فرسایش خاک و هدر روی آب می‌شوند.
ورقه‌های سبز برگ‌های آبدار و مغذی این گیاه نسبت به سایر گیاهان علوفه‌ای نظیر ذرت، جو، یونجه از ماده خشک بیشتری برخوردار است. این گیاه بیابانی و مقاوم به خشکی می‌تواند یکی از گزینه‌های تهیه علوفه دام به ویژه در مناطق کم آب باشد و به دلیل آن‌که در چنین مناطقی از کشور طول دوران روزهای آفتابی که بسیار مورد علاقه این گیاه است، زیاد است می‌توان کشت آن را به کشاورزان و دامداران آن مناطق پیشنهاد کرد.
وزارت جهاد کشاورزی که اولین مسئول در تامین غذا و نهاده‌های دامی در کشور است می‌تواند در مناطق خشک و کم آب که اقتصاد ساکنان آنها را نیز تحت تاثیر داده است، کشت این گیاه را در دستورکار خود قرار دهد و مقداری از وابستگی به واردات غذایی دام را بکاهد.
کاکتوس نوپال مزایای بسیاری دارد که می‌تواند در صورت گذر به مراحل فرآوری و تکمیلی با ایجاد مشاغل متنوع در صنایع غذایی و دارویی عاملی تعیین کننده در ایجاد شغل در مناطق محروم و روستاهای کم آب نیز باشد.
مهدی رجول دزفولی
