افزایش جهانی قیمت گندم

اخیراً قیمت جهانی گندم تا بیش از دو برابر افزایش یافته که مقصر اصلی آن تهاجم روسیه به اوکراین است.

اخبار سبز کشاورزی : تا پایان ماه بهمن سال گذشته، برخی اعتقاد داشتند که تجارت گندم می‌تواند کار هیجان‌انگیزی باشد و قیمت هر تن گندم تا سال‌ها در حدود تنی 321 دلار در نوسان خواهد بود؛ اما با جنگ روسیه علیه اوکراین این تصورات به یکباره بر هم خورد.

تهاجم روسیه علیه همسایه خود قیمت این کالا را ناگهان تا دو برابر افزایش داد که ضربه‌ای واقعی به کشورهای نیازمند و فقیر وارد کرده است؛ چراکه ساکنان چنین کشورهایی بیشترین درآمد خود را برای تامین غذا مصرف می‌کنند.

جدا از 785 میلیون تن تولید گندم سالانه در سراسر جهان، فقط یک چهارم از این مقدار در بازارهای جهانی به فروش می‌رسد؛ چراکه بیشتر تولید سالانه فوق در همان کشورهای تولیدکننده به عنوان بخشی از غذای روزانه مصرف می‌شود. هر چند کیفیت و قیمت آن بسته به منطقه جغرافیایی متفاوت است.

به‌عنوان مثال اتحادیه اروپا 139، چین 137، هندوستان 110، روسیه 75، آمریکا 45، استرالیا 34، اوکراین 33، پاکستان 27، کانادا 21 و آرژانتین با 21 میلیون تن گندم 10 کشور برتر تولیدکننده در سال 2021 ـ 2022 در جهان بودند.

بازارهای جهانی

اگرچه اساساً تولید گندم یک موضوع منطقه‌ای و محلی است، اما از نظر قیمت دارای عرصه‌ای متفاوتی است که اصطلاحاً به آن مبادرت کالا می‌گویند.

اما به‌طور کلی دو بازارهای جهانی مهم برای مبادله گندم وجود دارد؛ اول بورس تجاری شیکاگو یا (CBOT) و دوم Euronext در پاریس.

این دو عرصه مبادلات کالا، شاخص‌های تعیین کننده قیمت‌ها در استاندارد نمودن قوانین و دستورالعمل‌های عملیات تجاری هستند و اساساً از قواعد عرضه و تقاضا پیروی می‌کنند. معیارهای استاندارد نمودن به آن معنا است که هر کالایی بر مبنای مقدار و کیفیت آن دسته‌بندی و قیمت‌گذاری می‌شود.

به عنوان مثال، یک محموله از گندم اروپا باید دارای 11 درصد پروتئین و حداکثر 5 درصد رطوبت باشد، زمانی این محموله امکان صادرات دارد که شاخص‌های فوق برای تایید و بر چسب‌های لازم را دریافت کند.

برای تولیدکنندگان گندم، تجار و کارخانه‌های آردسازی، قیمت‌های مبادلاتی تعیین شده دستورالعملی برای ایجاد جریان صادرات و واردات گندم هستند؛ اگرچه امکان دارد در سایر بازارهای جهانی قیمت‌ها اندکی متفاوت باشند.

بیمه و پیش‌بینی‌ها

جدا از منوط کردن به قیمت‌های بازارهای جهانی، بورس شیکاگو (CBOT) و پاریس موانع معاملاتی و داد و ستد تجارت گندم را در مقابل نوسانات به وجود آمده در بازار نیز نشان می‌دهند؛ به‌عنوان مثال یک کارخانه آرد که در حال مذاکره با یک فروشگاه زنجیره‌ای است و تعداد زیادی بسته‌های آرد 500 گرمی برای آن تهیه می‌کند نمی‌توان قول داده و یا پیش بینی نماید که در شش ماه آینده نوسان قیمت گندم تا چه حد خواهد بود؛ اما برای تامین گندم آرد مورد نظر فقط می‌توان سفارش یک محموله داد.

خریدهای موکول به آینده در بورس‌های شیکاگو و پاریس فقط برای اطمینان در مقابل نوسانات شدید است و یک کارخانه آرد فقط می‌تواند یک محموله گندم (بدون تعیین قیمت) برای شش ماه آینده خریداری نماید تا مطمئن شود که در آن زمان آرد کافی برای انجام تعهدات خود در مقابل فروشگاه زنجیره‌ای را دارد.

حال در صورت خرید گندم 600 دلاری برای شش ماه آینده و بیمه کردن آن در زمان مقرر، اگر گندم به تنی 800 دلار افزایش یافت؛ شرکت بیمه‌گذار از این قرارداد موظف است تا مابه‌التفاوت را به خریدار پرداخت نماید و در پایان شرکت آرد مورد نظر طبق محاسبات خود و مواد قرارداد شرکت فروشگاه زنجیره‌ای عمل کرده و ضرری متوجه آن نخواهد شد.

معاملات موکول به آینده برای خرید گندم می‌توانند برای دو سال آینده منعقد شوند.

یک موضوع محاسباتی

کشاورزان نیز می‌توانند برای جلوگیری از تحت تاثیر قرار گرفتن نوسان قیمت‌ها برای برقراری آینده خود نیز اقدام مشابهی انجام دهند؛ به‌عنوان مثال اگر کشاورزی محصول خود را با قراردادی 600 دلاری فروخته باشد در صورت قیمت 800 دلاری در هنگام عرضه محصول آن را با همان قیمت جدید بفروشد، منوط به آن که مابه‌التفاوت 200 دلاری را به مجری قرارداد قیمت در آینده بپردازد. اما در صورت کاهش قیمت‌ها خسارتی بر او تحمیل نخواهد و خسارت برعهده خریدار آینده خواهد بود.

بهشت معامله‌گران

بسیاری از کارشناسان بازار منکر آنچه بر سر قیمت گندم به‌دلیل حمله روسیه به اوکراین آمده، هستند. دو کشور روسیه و اوکراین 60 میلیون تن از 200 میلیون تن صادرات گندم را در اختیار دارند، گندمی که به سراسر جهان صادر می‌شود و جهان نمی‌تواند بدون حضور گندم صادراتی این دو کشور نیازهای خود را بر طرف نماید.

هیچ چیز تا این حد نمی‌تواند بر قیمت گندم که در آینده نزدیک در امریکا برداشت می‌شود، اثرگذار باشد. قیمت‌های سرسام‌آور و کمرشکن گندم، همیشه برای کشورهای در حال توسعه خبر بدی بوده و کشورهای آفریقایی بیشتر از این اجبار متاثر می‌شوند.

در این کشورها، بین 60 تا 80 درصد از درآمد آنها صرف تامین مواد غذایی می‌شود و چنانچه قیمت گندم این گونه تا دو برابر افزایش یابد مردم فقیر آن مناطق به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.

در آلمان نیز قیمت نان‌ها افزایش یافته و اتحادیه کشاورزان کشور انتظار دارد که به دلیل جنگ اوکراین قیمت محصولات آنها نیز افزایش یابد.

همزمان قیمت انواع مواد بالا رفته و اختلال در زنجیره‌های تولید و کمبود قطعات یدکی ماشین‌های کشاورزی مزید بر علت شده‌اند که موجب تشدید سرعت قیمت‌ها می‌گردند.

دبیرکل سازمان ملل به جامعه جهانی درمورد یک اپیدمی گرسنگی به‌ویژه در کشورهای فقیر هشدار داد و اتحادیه اروپا را متهم به استفاده از گندم به مثابه یک ابزار جنگی کرد.

مهدی رجول دزفولی