عسل؛ داروی شیرین

عسل فقط یک غذا نیست بلکه مجموعه‌ای از مواد گیاهی است که به‌عنوان یک بسته دارویی می‌تواند به سلامتی زنبورها نیز کمک نماید. اگر به یک زنبور بیمار، چند نوع عسل عرضه کنید او بهترین عسل را برای خود انتخاب می‌کند.

مزرعه سبز : از چندین دهه و شاید از قرن‌ها قبل، کارشناسان فهرست‌هایی از «غذاهای مفید» را که علاوه‌بر داشتن خواص غذایی از جنبه‌های بهداشتی و سلامتی نیز واجد اهمیت بوده‌اند، مشخص کرده‌اند که عسل در رده بهترین‌ها قرار دارد.

از آن زمان تحقیقاتی گسترده به عمل آمده و معلوم شد که مواد و عناصر موجود در گیاهان بر سلامت زنبورها نیز موثر است. اجزاء تشکیل‌دهنده برگرفته از گیاهان در عسل، موجب طول عمر بیشتر و مقاومت آن‌ها در برابر تغییرات شدید محیطی و آب و هوایی مانند سرمای سخت، عفونت‌ها و صدمات بدنی می‌گردد.

روند تولید عسل

روند تولید عسل به هنگام پر شدن حجره‌ها آغاز می‌شود. اگرچه امکان دارد تصور شود که زنبورها در حال خوردن شهد هستند، اما این کُنش زنبورها به‌صورت پیوسته‌ای در معده‌ آن‌ها ادامه می‌یابد. شهد را در«چینه‌دان» خود نگه می‌دارند و آن را با آنزیم‌های مختلف مخلوط می‌کنند.

یکی از اولین آنزیم‌ها، «اینورتاز» است که تقریبا نیمی از شهد را تشکیل می‌دهد و شکرهای ساده و فروکتوز را می‌سازد. بنابر تحقیقات به‌عمل آمده، تصور بر این است که یک نوع میکروب آن را در چینه‌دان زنبور تولید می‌کند. سپس زنبور آن را از دهان خارج کرده و به اولین و نزدیک‌ترین زنبور تحویل می‌دهد. این ماده در دهان زنبورها می‌چرخد تا آب آن به کمترین اندازه و آنزیم‌های آن به بیشترین مقدار برسد که با تداوم این عملیات، شهد از حالت مایع‌بودن خارج و رشد میکروب‌ها متوقف می‌شود.

آخرین زنبور، آن را در یک حجره ریخته و زنبورهای اطراف برای کاهش رطوبت مایع، شروع به بالا زدن کرده و در واقع آن را خشک می‌کنند. آنزیم دیگر «گلوکز اکسیداز» است که برخی از مواد قندی را به اسید گلوکونیک تبدیل می‌کند؛ که موجب دوام عسل می‌شود. واکنش‌های شیمیایی موجب کاهش pH و اسیدی شدن آن می‌گردد.

همچنین در این مرحله پراکسید هیدروژن که از رشد میکروب‌ها جلوگیری می‌کند، ساخته می‌شود، اما مقادیر زیاد آن می‌تواند سمی باشد. آنزیم‌های دیگری از گرده‌گل‌ها و مخمرها نیز تولید می‌شد. در این مرحله، حجره آماده پوشیده شدن توسط موم است. زنبورهای خدمتکار(پرستار)، این عسل فرآوری شده را به سایر اعضای کندو داده و قسمتی از آن را برای روزهای سرد و بارانی نیز ذخیره می‌کنند.

داروی شیرین

در اواسط دهه 1990 معلوم شد که شهدگل‌ها دارای خواص شیمیایی گیاه خود هستند، موادی که موجب دور کردن حشرات و کمک به رشد و متابولیسم گیاه می‌کنند و آنها را «فیتوکمیکال» نامیدند.

در سال 1998 فردی به نام Berenbaum شروع به جداسازی موادشیمیایی موجود در عسل کرد. آن‌ها دریافتند که عسل‌های مختلف، دارای مواد آنتی‌اکسیدانتی متفاوتی براساس منطقه جغرافیایی محل زندگی زنبورها هستند. مطالعات نشان داده که اسید‌ابساییک موجود در عسل موجب ایمنی و بالا بردن توان تحمل زنبورها در مقابل زخم برداشتن و سرما می‌شود و برخی دیگر از این مواد شیمیایی موجب کاهش اثر انگل‌ها می‌‎شوند.

شهد دارای تیمول(Thymol)، عسل را در مقابل آلودگی‌های قارچی محافظت می‌کند. زنبورهای عسل حتی در زمان بیماری برای معالجه خود از مواد مختلفی استفاده می‌کنند. در یک آزمایش، زنبورهای بیمار تمایل بیشتری به عسل به‌دست آمده از گل آفتابگردان داشتند که بهترین دارو برای رفع عفونت و بالاترین خاصیت ضدباکتری را دارد.

زنبورها قادرند در صورت وجود گل‌های مورد نظرشان، داروهای خود را بسازند که در طول یک فصل این کار را می‌کنند، بنابراین احتمال دارد زنبورها پیوسته در پی یافتن مواد دیگری هستند که برای تامین سلامتی آنها ضرورت دارد.

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۵۸- آذر ۱۴۰۰

انتهای پیام/