پوست اندازی کشاورزی ایران

مزرعه سبز : کشاورزی ایران در حال پوست اندازی است. دولت و صادرکنندگان محصولات کشاورزی به لطف و اجبار مشتریان بین‌المللی، کشاورزان و باغداران را مجبور می‌کنند تا تمهیدات و مواد مصرف شده برای نگهداری گیاه را ثبت و اعلام کنند.

یادداشت/ نادر کریمی جونی؛ کارشناس اقتصاد کشاورزی : تا پیش از این در کشاورزی سنتی، کشاورز و باغدار دلیلی نمی‌دید تا درباره آنچه عمل می‌کند و با آنچه برای تقویت یا حفاظت از گیاه در برابر آفات استفاده می‌کند، توضیح دهد و در این باره از کسی تبعیت کنند و یا به توصیه‌ها گوش دهند.

البته به نسبت کل دست‌اندرکاران زراعت عده‌ای معدود و کم هم بودند که با توجه به اثربخشی مثبت توصیه‌های متخصصان وظیفه خود می‌دانستند که این توصیه‌ها را به کار گیرند و کشاورزی علمی را جایگزین کشاورزی سنتی نماید.

عده‌ای تحصیلکرده دانشگاهی هم که به کار کشاورزی وارد شده بودند، از آنچه در دانشگاه آموخته بودند در زمین استفاده می‌کردند و فعالیت کشاورزی این عده از ابتدا با روش‌های نوین و علمی آغاز شده بود؛ اما به جر این عده و آن دسته‌ای که توصیف آن بیان شد، تقریباً در تمام موارد دیگر کشاورزی به روش‌های غیرعلمی و سنتی انجام می‌گرفت.

جالب است که تمام موسسه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و عمومی یا مردم‌نهاد که برای ترویج روش‌های نوین کشاورزی و نگهداری گیاه بنیان شده بودند، نقش چنان مهم و گسترده‌ای در علمی کردن کشاورزی ایران بازی نمی‌کردند.

در این گونه موارد، مجموعه توصیه‌هایی که در گذر زمان از طریق متخصصان بیان شده بود، سینه به سینه در میان کشاورزان رواج می‌یافت. البته در این گونه توصیه‌ها سلیقه کشاورزان هم دخیل بود و گاهی سبب وقوع تغییراتی در این توصیه ها می‌شد که ممکن بود آنها را کم اثر و یا حتی بی اثر کند.

اما حالا کسانی که آن سوی مرزها و بالاخص در کشورهای توسعه یافته مشتری محصولات ایرانی شده‌اند، ایرانیان را وادار می‌کنند که قواعد حرفه‌ای کار را رعایت کنند و اصولی را که اکنون جهانی شده، در کارهای زراعی خود اعمال نمانید و در این باره البته یکی از معیارها کنوانسیون بین‌المللی حفظ نباتات است که سیر تمهیدات، رویه‌ها و شیوه‌نامه‌ها بر پایه آن نوشته شده است.

مقامات کشاورزی به دست‌اندرکاران امور زراعی در کشور توصیه می‌کنند که این اصول و معیارها را رعایت و تحولات و مواد مصرفی در کاشت، داشت و برداشت را به اطلاع همگان برسانند.

در واقع، مشتریان امروزی محصولات کشاورزی می‌خواهند بدانند چه چیزی و با چه کیفیتی را به عنوان غذای خود و دام‌هایشان مصرف می‌کنند.

اما اگر این اقدام حرفه‌ای برای خارجی‌ها خوب و مناسب است و تقاضای آنان به خاطر دریافت منابع ارزی از ایشان پذیرفته می‌شود، چرا این تقاضا درمورد مصرف‌کننده ایرانی اجرا نشود و ایرانیان با آنچه خود می‌خورند یا به حیواناتشان می‌دهند آشنا نشوند و از کیفیت آن آگاه نباشند؟

معاون امور زراعی وزارت جهاد کشاورزی به کشاورزان توصیه و تاکید کرده است که اطلاعات مواد مصرفی از جمله کود و سم در سامانه سماک ثبت نشود، به جز محصولات صادراتی، می‌تواند درمورد محصولات مصرفی داخلی هم انجام شود و ایرانیان از کیفیت آنچه مصرف می‌کنند، آگاه شوند.

البته کشاورزان ایرانی هم با دورانی که خود تصمیمی می‌گرفتند چگونه و با چه تمهیدات یا موادی گیاه را پرورش دهند و در این باره به هیچ کس پاسخگو نبودند باید خداحافظی کنند و بدانند اگر در گذشته از سر لطف قواعد علمی کشاورزی را رعایت می‌کردند؛ اکنون رعایت این قواعد یک وظیفه فراگیر برای کشاورزان است و قواعدی که عبور از آن و زیرپا گذاشتن آن چندان ممکن نیست.