فقرزدایی و امنیت غذایی

روز جهانی فقرزدایی در 17 اکتبر توسط سازمان ملل متحد نامگذاری شد. سابقه این نامگذاری به واقعه سال 1987 زمانی که یکصدهزار نفر در حمایت از قربانیان فقر، گرسنگی، خشونت و ترس در پاریس دست به تجمع اعتراض آمیز زدند، برمی گردد؛ در آن روز مردم می خواستند صدای قربانیان فقر را به دولت ها و شهروندان عادی برسانند اما این صدا به نحوی گسترش پیدا کرد که در سال 1992 به روز جهانی مبارزه با فقر نامگذاری شد.

فقر دارای ماهیت چند بعدی است و نمی توان آن را به راحتی تعریف دقیق کرد. فقیر کسی است که در دست یابی به حداقل های زندگی در زمینه مسکن، خوراک، پوشاک و تحصیل با مشکل رو به رو است و مسئله فقر غذایی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. فقر، چالشی اجتماعی است و تاثیر آن بر تمام افراد جامعه دیده می شود؛ موضوع فقر زدایی مسئله ای جهانی است و معمولا در کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته وجود دارد و بسیاری از کشورها با این مسئله مواجه هستند.

عوامل ایجاد فقر

فقر محرومیت از دارایی ها و فرصت هایی است که هر فرد می تواند از آن برخوردار باشد ولی از آن محروم است. کمبود منابع مالی و تورم از عوامل اثرگذار بر ایجاد فقر در جامعه است. تورم براثر افزایش نرخ ارز، موادغذایی، مسکن و دیگر موارد ایجاد می شود که به دنبال آن بر میزان جمعیت فقرا تاثیر مستقیم دارد. کسب درآمدهای بالا ناشی از توزیع نادرست و ناعادلانه، تحریم های بین المللی نیز از دیگر عوامل ایجاد کننده فقر است.

امنیت غذایی و فقر غذایی

فقر و گرسنگی غذایی محدود به در دسترس بودن موادغذایی نیست و باید امنیت غذایی را مورد توجه قرار داد. امنیت غذایی معیاری برای سنجیدن میزان دسترسی به غذا با هزینه های قابل قبول است. امنیت غذایی در سه بخش امنیت کامل غذایی و دسترسی مناسب، بخش عدم امنیت غذایی متوسط که افراد کمبود مواد غذایی را به لحاظ کیفی و کمی به صورت محدود تجربه می کنند و عدم امنیت غذایی شدید که افراد با فقدان شدید موادغذایی رو به رو می شوند، تقسیم می شود.

فائو گزارش می دهد که گرسنگی، سو تغذیه و عدم امنیت غذایی که از سال 2005 تا 2015 کاهش یافته و از 14/5 درصد به 10/6 درصد رسیده بود و کم کم افزایش یافت و به 10/8 درصد رسید که این میزان افزایش نگران کننده است و برآورد می شود که یک نفر از هر 9 نفر در جهان گرسنه است.

در این میان کودکان و مادران قربانیان اصلی کمبود یا نبود مواد غذایی هستند و سو تغذیه 45 درصد از مرگ و میر کودکان زیر 5 سال را به خود اختصاص داده است.

مقابله با فقر

برای ریشه کنی فقر راهکارهایی مانند توسعه اقتصادی، کاهش دهک های درآمدی، افزایش دستمزد، برقراری عدالت اجتماعی و بالابردن رفاه زندگی قابل اجرایی شدن است.

حذف نابرابری در جامعه و کمک های خیریه بخش دیگری از اقدامات قابل اجرا در راستای مبارزه با فقر است. مسئله فقر بستگی به محل زندگی، فرهنگ، مردم منطقه و عوامل دیگر دارد. در برخی از مناطق برای از بین بردن فقر، عده ای از خیرین و نیکوکاران اقدام به شناسایی مناطق محروم و کمک به افراد فقیر می کنند، برخی افراد چالش ها و مشکلات ناشی از فقر را مورد بررسی قرار می دهند تا در جهت حذف آن در جامعه تلاش کنند تا سیاست های مرتبط با آن را مورد بازنگری قرار دهند.

لایحه فقر زدایی در ایران

پدیده فقر، معضل جهانی است و سازمان ملل دهه 90 را " دهه توسعه انسانی " نامگذاری و سال 1996 را "سال بین المللی ریشه کنی فقر" تعیین کرد تا دولت های عضو اقدام های ملی برای ریشه کنی فقر انجام دهند.

در ایران نیز لایحه ای با عنوان " لایحه فقرزدایی در کشور جمهوری اسلامی ایران " تهیه شد تا گامی برای حل این معضل بردارد که این مسئله نیز جای بحث و بررسی دارد.

رکود اقتصادی و گرسنگی با یکدیگر مرتبط هستند و موجب افزایش بیکاری، کاهش دستمزد و درآمد می شود و به دنبال آن کمبود موادغذایی باکیفیت، دسترسی کمتر به مراقبت های بهداشتی را همراه داردو این امر بر بحران غذایی تاثیر گذار است.

استراتژی کاهش فقر در ایران و جهان دارای چالش های گوناگونی است که لازم است در عرصه های مختلف نظری و اجرایی مورد بررسی قرار گیرد. چالش هایی مانند مبارزه با گرسنگی، سو تغذیه، فقر زدایی و عدم امنیت غذایی نیازمند توجه و رسیدگی جدی است. روز جهانی فقرزدایی، فرصتی برای از بین بردن فقر و یادآوری قربانیان ناشی از فقر در جامعه و ضرورت پایان بخشیدن به این معضل است.

سیده طیبه عزتی

کارشناس ارشد مهندسی علوم و صنایع غذایی