عسل ایران در شمار یکی از طبیعی‌ترین عسل‌های تولید شده در جهان محسوب می‌شود که مشتریان خاص خود را دارد. در سال 1399 نیز زنبوداران موفق شدند پس از حدود 20 سال استاندارد عسل را اجباری کنند؛ اما بعد از گذشت شش ماه وزیر پیشین جهاد کشاورزی در آخرین جلسه شورای عالی استاندارد با استاندارد اجباری عسل مخالفت کرد و آن را به حالت تعلیق درآورد که اکنون به گفته برخی از فعالان این حوزه این مسئله باعث توقف صادرات این محصول شده است.
نبود زیرساخت‌های مناسب برای تعیین استاندارد عسل
در این رابطه محمد رفاهی، مدیر تحقیق و توسعه آقای عسل، در گفت‌وگو با «دام و کشت و صنعت» با اشاره به اینکه طرح استاندارد عسل ایران حذف نشده، بلکه در حال حاضر به حالت تعلیق درآمده است، گفت: مجری اجرای طرح استاندارد عسل وزارت جهاد کشاورزی بود و در جلسه‌ای که با وزیر پیشین برای بررسی این طرح برگزار شد تصمیم بر این گرفته شد که این طرح به دلایلی همچون نبود زیرساخت‌های مناسب برای تعیین استاندارد فعلا به حالت تعلیق درآید؛ زیرا بر اساس نظر کارشناسان سازمان استاندارد، غذا و داور و… اجرای این با در وضعیت فعلی بیشتر تاثیرات سوء به همراه خواهد داشت.
مدیر تحقیق و توسعه آقای عسل ادامه داد: لذا تصمیم بر این شد که ابتدا ساماندهی بازار عسل در دستور کار قرار گیرد، تمامی شرایط کمی و کیفی عسل ایران و دستورات فنی آنها نگارش و وضعیت عسل تغذیه‌ای و شکری مشخص شود و براساس این داده‌های به دست آمده بتوان وضعیت عسل تولیدی در کشور را مشخص کرد.
رفاهی افزود: طرح استاندارد اجباری عسل بسیار خوب است، اما به شرط اینکه وضعیت کیفیت و استاندارد سنجی مناسب و حقوق مصرف کننده در آن به درستی رعایت شود. اکنون گاه شاهد هستیم که برخی از عسل‌های تولید کشور عسل کنار یا اکالیپتوس که طبیعی هستند به‌دلیل داشتن ساکاروز بالا غیراستاندارد شناخته می‌شوند و در مقابل عسل‌هایی غیرطبیعی و شکری مجوز استاندارد دریافت می‌کنند.
مدیر تحقیق و توسعه آقای عسل با اشاره به اینکه چون در این زمینه دستورالعمل مشخصی وجود نداشت شاهد تأثیرات سوء اجرای آن بودیم، گفت: با همکاری سازمان دامپزشکی و دیگر کمیته‌های فنی مرتبط تصمیم بر این شد که این طرح در حال حاضر به صورت تعلیق درآید تا زیرساخت‌های اجرای آن به درستی فراهم شود.
صادرات عسل متوقف شده است
همچنین مهندس عفت رئیسی‌سرحدی، رئیس هیئت مدیره کانون صنعت زنبور عسل کشور، بر این باور است که حذف استاندارد اجباری بر تولید عسل باعث توقف صادرات عسل شد. رئیسی‌سرحدی با اشاره به دلایل توقف صادرات عسل گفت: عسل ایران جزو طبیعی‌ترین عسل‌های تولید شده در جهان محسوب می‌شود که همواره مشتریان خاص خود را داشت. در سال 1399 زنبوداران موفق شدند پس از 20 سال استاندارد عسل را اجباری کنند؛ اما بعد از گذشت شش ماه وزیر پیشین جهاد کشاورزی، در آخرین جلسه شورای عالی استاندارد با استاندارد اجباری عسل مخالفت کرد و این مسئله باعث توقف صادرات این محصول شد.
این فعال اقتصادی در پاسخ به این پرسش که به چه دلیل وزیر خواهان حذف این استاندارد شد، گفت: بنا به شنیده‌های ما که نزدیک به واقعیت است، وزیری که مسئول امنیت غذایی کشور است تحت تاثیر فشار شرکت‌های تولیدکننده عسل دست‌ساز با این استاندارد مخالفت کرد.
وی با اشاره به دوره کوتاه وضع استاندارد اجباری بر تولید عسل تصریح کرد: در همان مقطع کوتاه که استاندارد عسل از سوی سازمان استاندارد اجباری شد، پایش قابل توجهی بر روی عسل‌های تولید شده صورت گرفت؛ در این زمان برای شش شرکت که با منشأ کلوگلز و افزودنی عسل تولید می‌کردند پرونده‌های قضایی تشکیل شد.
رئیسی ادامه داد: در دوره استاندارد اجباری عسل، توانستیم بازارهای خوبی برای محصول خود در جهان پیدا کنیم و محصول ما به بسیاری از کشورهای آمریکایی و اروپایی از جمله آلمان صادر شد. به گفته رئیسی، سودهای کلانی در تولید عسل دست‌ساز وجود دارد که توانست به وزیر فشار بیاورد که استاندارد اجباری را حذف کند. وزیر پیشین حتی حاضر به برگزاری مناظره و گفت‌وگو با ما نشد.
این فعال اقتصادی با بیان اینکه استاندارد تشویقی شامل کنترل کیفی نمی‌شود، تصریح کرد: عسل به عنوان ماده خوراکی شفابخش در شرایطی که بسیاری از مردم کمبود مواد غذایی دارند می‌تواند جوابگوی نیاز بدن باشد از این‌رو کیفیت و استاندارد آن اهمیت ویژه دارد.
گران شدن قیمت نهاده‌های زنبورعسل
رئیس هیئت مدیره کانون صنعت زنبور عسل کشور با اشاره به تعداد زنبورداران فعال در کشور گفت: 100 هزار زنبوردار، در حدود 100 میلیون کلنی را مدیریت می‌کنند. باید بگویم که میانگین برداشت عسل از هر کندو به طور متوسط بین 10 تا 15 کیلو است. البته زنبوردارانی که صحراهایی بهتری در دسترس آنهاست از هر کندو 25 کیلو عسل برداشت می‌کنند. به گفته این فعال اقتصادی، در سال جاری به دلیل کمبود بارش متوسط برداشت از کندوهای عسل کاهش یافت.
رئیسی با اشاره به گران شدن قیمت نهاده‌های زنبورعسل تصریح کرد: مکمل‌ها و داروهایی که برای مبارزه با آفت زنبورعسل استفاده می‌شود 50 درصد گران‌تر شدند. باید توجه داشت که این نهاده‌ها مشمول ارز دولتی نمی‌شوند و با ارز آزاد وارد می‌شوند. رئیسی با اشاره به طولانی بودن پروسه اعطای مجوز به داروهای زنبورعسل، افزود: سرمایه‌گذاران رغبتی برای تولید و واردات نهاده‌های زنبورعسل از خود نشان نمی‌دهند.
به گفته این فعال اقتصادی، در فصل زمستان که شهد و گرد گلی در طبیعت وجود ندارد زنبورداران به شکر و مکمل‌های تقویتی نیاز دارند؛ این درحالی است که برای تامین شکر باید هزینه‌های گزافی متقبل شوند و دولت نیز از آنها حمایتی نمی‌کند. زنبوردار باید شکر را با نرخ آزاد کیلویی 11 هزار تومان خریداری کند.
رئیسی در پایان با اشاره به سیاست‌های حمایتی دیگر کشورها از زنبورداران، گفت: در کشورهای اروپایی و آمریکایی حتی برخی کشورهای همسایه مانند عراق، به منظور حفظ اکوسیستم و جلوگیری از بیابان‌زایی و افزایش تولید دانه‌های روغنی به زنبورداران یارانه می‌دهند که کندوهای خود را به مراتع ببرند تا زنبورها با گرده‌افشانی باعث افزایش محصولات کشاورزی شوند.
گفتنی است، کشور ما دارای برندهای معروفی در زمینه تولید عسل است که در صورت اجرای طرح استاندارد عسل زمینه مناسبی برای صادرات فراهم خواهد شد. در حال حاضر برخی برندهای عسل ایرانی که کیفیت بالایی دارند در کشورهای حاشیه خلیج فارس مشتریان خوبی دارند که این مساله نشان می‌دهد ما در بازار جهانی عسل حرف‌های بسیاری برای گفتن داریم.
