شرایط حفاظت از روستا را فراهم کنید

مزرعه سبز : طی هفته‌های گذشته نه فقط سیل که بارش برف سنگین، برخی استان‌ها، شهرستان‌ها و روستاهای ایران را تحت تاثیر قرار داد. در برخی نقاط آذربایجان و کردستان دمای هوا به حدود 30 درجه زیر صفر رسید. در برخی نقاط بارش‌های پر حجم و گسترده باعث وقوع آب‌گرفتگی، سیلاب و سیل در منطقه شد و بسیاری از مزارع را تخریب کرد. در نقاطی بارش برف چنان سنگین بود که گاهی خودروهای ساکنان زیر برف مدفون شد. ارتفاع برف در این مناطق به حدود و7/ 1 تا 3/ 2 متر می‌رسید.

نگارنده گزارشی از ارتفاع بیش‌تر برف در مناطق ایران مشاهده نکرده، هر چند که ممکن است در مناطقی از کشور به‌ویژه در مناطق روستایی و کوهپایه‌ها، ارتفاع برف به بیش از این میزان نیز برسد.

بلافاصله پس از فروکش کردن برف و یا فروکش کردن آب در مناطقی سیلابی یا سیل‌زده، نیروهای امدادی به جانب منطقه روان و کمک‌های امدادی و نیازهای حیاتی شهروندان به منطقه در خطر ارسال می‌گردد. این کمک‌ها همگی ناظر به نجات جان انسان‌ها و زنده نگه‌داشتن افراد گرفتار در برف و سیل است.

از این رو، کمک‌هایی که به سوی مناطق در خطر و یا آسیب‌دیده گسیل می‌شود، همگی یا برای نجات جان آسیب‌دیدگان است و یا زنده نگه‌داشتن افراد محاصره شده در سیل و یا برف را هدف قرار می‌دهد. حتی کمک‌هایی که پس از وقوع سیل یا کاهش برودت هوا، ذوب شدن دیواره‌های قطور و مرتقع برف و… انجام می‌گیرد، باز هم جنبه‌های حفظ حیات انسان‌ها در آن پررنگ است. بازسازی منازل تخریب شده، بازسازی راه‌های مواصلاتی، شبکه‌های برق، آب و فاضلاب و امثال آن، از جمله کمک‌ها و برنامه‌هایی است که در این مناطق به اجرا گذاشته می‌شود.

این برنامه‌ها همگی خوب و ضروری است و نمی‌توان از اجرای آن‌ها چشم پوشی کرد؛ اما آیا با انجام این اقدامات مشکلات این مناطق و ساکنان آن پایان می‌پذیرد؟

البته پاسخ به این سوال منفی است و موضوع مهم در این مناطق جریان زندگی است که همچنان ادامه دارد؛ یعنی پس از فروکش کردن آب و سیلاب و نیز ذوب شدن برف، آیا ساکنان این مناطق از منطقه خارج خواهند شد؟ روشن است که ساکنان در همان منطقه باقی می‌مانند و می‌خواهند به همان کارهای گذشته خود بازگردند. حال چون شغل عمده ساکنان این مناطق کشاورزی یا مشغله‌های وابسته به کشاورزی است پرسش اصلی آن است که آیا ملزومات کشاورزی و از جمله زمین برای انجام امور کشاورزی آماده است؟

در مواردی سیل باعث شسته شدن سطحی از خاک شده و خاک حاصلخیر جای خود را به خاک معمولی داده است. در مواردی سطح خاک آن قدر یخ زده که عملا کشاورزی در آن امکان‌پذیر نیست. در مواردی برف آن قدر باریده که عملاً تا ماه‌ها امکان مشاهده خاک و انجام امور کشاورزی ممکن نیست. از این نمونه‌ها، البته موارد متعدد دیگری را هم می‌توان مثال زد.

در این موارد همگی کشاورزان و همکاران ایشان را در موقعیتی قرار‌ می‌دهد که نمی توانند وظایف شغلی خود ار به خوبی انجام دهند. در مواردی هم انجام کشاورزی غیرممکن است و کشاورزان امور شغلی خویش را نمی‌توانند انجام دهند. این امر بدان معنی است که کشاورزان این مناطق در سال آینده پولی برای مصرف ندارند و با فقر مواجه می‌شوند.

یعنی مشکلات امروز در مناطق برف‌گیر و سیل‌زده زندگی فردای جمعیتی قابل توجه از شهروندان ایرانی را به مخاطره می‌اندازد.

در عین حال، زندگی خانواده‌های این کشاورزان نیز به مخاطره می‌افتند و آن‌ها را در تنگنا قرار می‌دهد. این امر با توجه به این نکته مهم که زندگی کشاورزان و خانواده‌های ایشان ذخیره چندانی ندارد و در صورت آسیب دیدن منبع درآمد کشاورز تاب‌آوری اقتصادی زیادی ندارد با اهمیت‌تر و قابل توجه‌تر است؛ یعنی مقامات باید کنند که اگر قرار است شهروندانی در مناطق برف‌گیر و سیل‌زده زندگی کنند و در همان‌جا بمانند و به مناطق شهری و شهرستان‌های بزرگ مهاجرت نکنند باید از شهروندان ایرانی مناطق روستایی حمایت شود.

روشن است که نمی‌توان شرایط جوی، جغرافیای و آب و هوایی مناطق کشور را تغییر داد؛ به همین دلیل یا باید به شهروندان مناطق روستایی گفت که اگر نمی‌توانند در مقابل شرایط موجود تاب بیاورند به مناطق بهتر مهاجرت کنند و اگر مجموعه حکومت وجود روستانشین‌ها و حفظ روستاها را به عنوان یک واحد مولد مفید و ضروری می‌داند، باید شرایطی را پدید آورد که روستانشینان برای حفظ خانه، مزرعه و دام خود را واجب شمارد و برای انجام این واجب تلاش کند.

نادر کریمی جونی ـ کارشناس اقتصاد کشاورزی