نکاتی که باید در بودجه مورد توجه قرار گیرد

در همین روزها مهم‌ترین سند دخل و خرج کشور، یعنی بودجه سال آینده به مجلس تقدیم خواهد شد؛ رویکردی که مجلس شورای اسلامی و دولت برای تدوین لایحه بودجه و تبدیل آن به قانون دارد البته بسیار مهم است و نه فقط برای یک سال که گاهی برای سال‌های متمادی جهت حرکت و راهبردهای کشور را تعیین می‌کند.
مزرعه سبز: از این بابت، محدود دانستن تأثیرگذاری لایحه بودجه به همان سال مندرج در لایحه، تصویر دقیق و درستی نیست و نمی‌تواند جامع‌نگری را رعایت کند؛ به ویژه در مورد لایحه بودجه 1401 می‌توان تأثیرگذاری بیش‌تری را مشاهده کرد. چه با توجه به این نکته مهم که بودجه 1401 نخستین بودجه تدوین شده توسط دولت سید ابراهیم رئیسی است، اتنظار می‌رود که همه شعارهایی که درباره عملیاتی شدن بودجه و نگارش این سند بر اساس عملکرد و وظایف دولت بیان شده بود، در سند دخل و خرج کشور برای سال آینده رعایت و اعمال شود. همچنین با توجه به این‌که بروز کسری در بودجه سال جاری با سرزنش اعضای دولت رئیسی همراه شده بود، اکنون این پرسش مهم وجود دارد که برای عدم بروز کسری بودجه برای سال آینده چه تعهداتی اندیشیده و اجرایی خواهد شد.

چشم‌انداز دولت برای فروش نفت

برای همه مردم ایران فروش نفت و درآمدهای نفتی اهمیتی فراوان دارد، این اهمیت فقط اقتصادی نیست، بلکه آزادی عمل کشورمان برای فروش نفت به صورت غیررسمی نشان از پایان و یا دست‌کم کاهش تحریم‌ها دارد. از این جهت، پیش‌بینی بودجه برای فروش، قیمت و نرخ تسعیر بهای نفت از نظر ایرانیان عنصری مهم و کلیدی است و می‌تواند چشم‌انداز خوب یا بد را ترسیم کند. برابر آنچه در لایحه بودجه آمده، دولت سید ابراهیم رئیسی پیش‌بینی کرده که در سال آینده دولت ایران روزانه 2/1میلیون بشکه نفت بفروشد و قیمت نفت در سال آینده 60 دلار باشد. با توجه به این‌که فروش نفت ایران هم اکنون حدود 500 تا 600 هزار بشکه در روز است و قیمت آن نیز گاهی از طرف مشتری تعیین و به صورت غیررسمی فروخته می‌شود، ارتقای میزان فروش نفت به دو برابر و تعیین قیمت رسمی برای آن ممکن است به این معنی باشد که دولت ابراهیم رئیسی از هم اکنون امید زیادی به رفع تحریم‌ها بسته است، به این ترتیب شاید بتوان پیام مهمی از لایحه بودجه 1401 گرفت که آن پایان گرفتن منازعه ایالات متحده و ایران است.

اقتصاد ایران کماکان وابسته به دلار

در همین بودجه نرخ تسعیر برای درآمدهای نفتی 23 هزار تومان به ازای هر دلار در نظر گرفته شده که نه فقط نشان می‌دهد اقتصاد ایران کماکان براساس دلار (و نه یورو) محاسبه می‌شود، بلکه نرخ تقریبی دلار برای سال آینده نیز تعیین می‌کند، از این بابت ادعاهایی که پیش از این درباره سقوط نرخ دلار در اثر فعالیت‌های اقتصادی دولت رئیسی بیان شده، چندان واقع‌بینانه نیست و حتی همکاران دولت، خود هم بارو ندارند که نرخ دلار در سال آینده می‌تواند به زیر 23 هزار تومان سقوط کند.

تمهیدات دولت برای تغییر در ساختار یارانه‌ها چیست؟

یکی دیگر از محورهای مهم بودجه موضوع حمایت دولت از معیشت خانواده‌هاست. دولت در هفته‌های گذشته تلاش کرده لایحه‌ای دو فوریتی برای حذف دلار 4200 تومانی تقدیم مجلس کند و ساختار یارانه‌ها را به طور کلی تغییر دهد، اما مجلس با فوریت‌های لایحه موافقت نکرد و قرار است این لایحه به طور عادی در مجلس بررسی شود. در این صورت گمان نمی‌رود که تا نیمه سال آینده این لایحه به صورت مصوبه از مجلس خارج شود، در این صورت تغییر ساختار یارانه‌ها آن‌طور که دولت می‌خواهد ممکن است عملی و قابل اجرا نباشد؛ از این بابت پرسش مهم آن است که دولت ابراهیم رئیسی برای تغییر در ساختار یارانه‌ها چه تمهیداتی در لایحه بودجه پیش‌بینی می‌کند و آیا این پیش‌بینی به قدرت خرید مردم می‌افزاید.
نظیر همین مساله در مورد حقوق کارکنان دولت وجود دارد. روشن است که به لحاظ تعداد، کارکنان دولت شمار مهمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. حال دولت در لایحه بودجه 1401 تصمیم گرفته تا حدود 10 درصد و به طور پلکانی به حقوق کارکنان خود بیفزاید. در این صورت کسانی که حقوق‌های قابل توجه می‌گیرند، از کم‌ترین و کسانی که حقوق‌های نازل یا معمولی می‌گیرند از بیش‌ترین افزایش حقوق بهره‌مند هستند؛ حال پرسش مهم آن است که آیا این میزان افزایش حقوق قدرت خرید کارکنان دولت را هم افزایش می‌دهد، آیا با توجه به نرخ تورم افزایش حقوق کارکنان دولت می‌توانند در حد مورد انتظار بهره‌وری و کارآمدی داشته باشند؟

نادر کریمی جونی ـ کارشناس اقتصاد کشاورزی

انتهای پیام/