توافق در وین؛ رویایی دور از دسترس

آیا مذاکرات امروز جوزپ بورل‌ مسئول سیاست خارج اتحادیه اروپا، با مقامات ایرانی می‌تواند توافقی نو در برابر مذاکرات وین بگشاید؟

اخبار سبز کشاورزی : در هفته‌های گذشته رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای ، هم به ایران سفر کرد و گمان می‌رفت که آن سفر بتواند برخی مشکلات فی‌مابین ایران و آژانس را برطرف و راه حصول نتیجه مثبت در مذاکرات وین را هموار کند.

اما در آن سفر نه فقط مشکلی برطرف نشد، بلکه نوعی جنگ لفظی میان ایران و آژانس درگرفت که اوضاع را پیچیده‌تر کرد؛ چراکه آن سفر پیش از صدور قطعنامه پیشنهادی آلمان، فرانسه، انگلستان و ایالات متحده علیه ایران بود و تهران تصور می‌کرد گزارش‌های نادرست و غیرسازنده آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و مدیرکل آن زمینه‌ساز نگارش و ارائه این قطع‌نامه شده است، امری که از سوی گروسی رد می‌شد.

سفر بورل به تهران با هر هدفی که صورت پذیرفته باشد بعد از صدور قطع‌نامه آژانس علیه ایران است. آن قطع‌نامه اگرچه لحنی بسیار ملایم و مدارا گرانه داشته، اما به هر حال از رفتار ایران به خطر عدم همکاری مثبت و مطلوب با آژانس انتقاد کرده و خواستار همکاری بیشتر تهران با آژانس شده است.

در این باره، ایران معتقد است در حالی که اروپا به هیچ یک از تعهدات خویش عمل نکرده و در برابر تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران به جای ایستادگی به نفع ایران در جبهه ایالات متحده قرار گرفته است، حق ندارد تقاضای جدیدی از ایران مطرح کند؛ چراکه تا همین جا هم ایران خیلی بیشتر از آنچه از توافق هسته‌ای نفع برده به آن عمل کرده است.

با این پیشینه سفر جوزپ بورل در واقع در فضایی تنش‌آلود صورت می‌گیرد. فضایی که به جهت صدور قطع‌نامه‌ای که آلمان، فرانسه و انگلستان زمینه‌ساز و نگارنده آن بودند، دچار سوء‌تفاهم و ناخرسندی‌های زیادی است.

به همین دلیل، در ملاقات‌های مختلفی که امروز مسئول ریاست خارجی اتحادیه اروپا با مقامات ایرانی انجام می‌دهد فضای ناخرسندی ایران از اقدامات فرانسه، آلمان و انگلستان مطرح و از بورل سوال خواهد شد که اروپایی‌ها برای انجام تعهدات خود در قالب توافق هسته‌ای چه کاری کرده‌اند و چگونه مسئولیت‌های خود را به انجام رسانده‌اند.

روشن است که بورل در این زمینه پاسخ زیادی برای ارائه به ایران ندارد؛ اما این نداشتن پاسخ دلیل نمی‌شود که اروپایی‌ها از خواست خود برای کاهش سختگیری‌های ایران علیه نظارت‌های آژانس دست بردارند.

از نظر اروپا، ایران به گونه‌ای غیر قابل مهار به پیشرفت‌های هسته‌ای دست پیدا می‌کند و در سایه محدود ساختن دسترسی و نظرت‌های آژانس توانسته پیشرفت‌های خود در حوزه هسته‌ای را از نظر مقامات بین‌المللی پنهان نگه‌دارد.

با این همه جوزب بورل امروز این‌جاست تا برای رسیدن به یک توافق پایدار در موضوع پرونده هسته‌ای ایران و حصول نتیجه در گفتگوهای وین تلاش کند. از نظر ایران پیش‌شرط لازم برای حصول توافق گام‌هایی است که باید ایالات متحده بردارد و تا این گام نخست برداشته نشود احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات وجود ندارد.

اما بایدن و همکارانش علاقه کمی به برداشتن تحریم‌ها دارند، چه آن که در هفته‌های گذشته چندین بار برای توقیف نفتکش ایرانی حامل بار از مبدأ ایران تلاش‌های به سرکردگی ایالات متحده صورت گرفته که در برخی از آن توفیق با آمریکایی‌ها بوده و در برخی موارد هم آمریکا ناکام مانده است.

علاوه‌بر این تحریم‌ها در دوره بایدن سخت‌تر شده و فهرست بلندتری از ایرانیان و همکاران ایران را دربر گرفته است.

این موارد نشان می‌دهد که در واشنگتن کماکان اراده‌ای برای نرمش در برابر ایران وجود ندارد و هر چند سیاست تحریم علیه ایران را شکست خورده می‌دانند؛ ولی به خاطر فشارها و تقاضاهای متحدانی مانند اسرائیل، آمریکایی‌ها همچنان به سیاست سختگیری علیه ایران ادامه می‌دهند. هر چند که می‌دانند با وجود همکاری‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تهران با روسیه، عراق، کشورهای مشترک‌المنافه روسیه و… احتمال ثمربخشی این سختگیری‌ها زیاد نیست.

با این همه، اتحادیه اروپا در نقش میزبان گفتگوها و میانجی مذاکرات تهران و واشنگتن همچنان به پایان شیرین این مذاکرات امید بسته است. رویایی که ممکن است تحقق آن به‌زودی و به آسانی میسر نشود.

نادر کریمی جونی