ایران در کجای خاورمیانه اروپایی قرار دارد؟

فرصت ها و ظرفیت های زیادی برای توسعه دارند و می توانند خاورمیانه را به یک اروپای جدید بدل کنند. نبود نام ایران در این میان و تنگناهایی که در این روزها کشور در آن گرفتار شده است، سوالات زیادی در ذهن ایجاد کرده است.

اخبار سبز کشاورزی ؛ وایرال شدن صحبت هایی از محمدبن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در فضای مجازی که می گوید، خاورمیانه، اروپای جدید خواهد بود، سبب شد تا نگاه های زیادی به جایگاه ایران در این اروپای جدید معطوف شود.

بن سلمان در این صحبت ها از عراق، امارات متحده عربی، بحرین، عمان، لبنان، اردن، قطر و کویت یاد می کند که هر کدام از این کشورها فرصت ها و ظرفیت های زیادی برای توسعه دارند و می توانند خاورمیانه را به یک اروپای جدید بدل کنند. نبود نام ایران در این میان و تنگناهایی که در این روزها کشور در آن گرفتار شده است، سوالات زیادی در ذهن ایجاد کرده است.

این در حالی است که پس از افزایش قیمت نفت در ابتدای قرن بیست و یکم و غنی ‌تر شدن صندوق سرمایه ‌گذاری عمومی عربستان سعودی و همچنین رشد چشم گیر سرمایه گذاری صندوق های چند ملیتی در کشور های رو به توسعه مانند امارات متحده عربی، بحرین، عمان و قطر ساختار توسعه خلیج فارس تغییر چشم گیری داشت.

نمونه موفق مدیریت اقتصادی دوبی برای کشورهای عربی همجوار باعث شد که رویکرد جدیدی در استراتژی اقتصادی خود اتخاذ کنند.

پیشرو این تغییرات عربستان سعودی بود. کشوری با بافت افراط گرایی دینی و سنتی، شاید در نگاه اول آینده ای که امروز از آن صحبت می کنند یک معجزه و یا یک آرزوی محال بود اما با پارادایم سیاسی در این کشور و رویای تحول زیر ساخت اقتصادی به پشتیبانی عظیم اقتصادی فروش نفت در سال های اخیر توانستند گام جدی و روبه جلویی را بردارند.

نخستین گام ساخت شهر رویایی نئوم بود شهری مبتنی بر هوش مصنوعی و تکنولوژی موسوم به آینده که حتی شاید کشورهای پیشرفته اروپایی همچنان توان طراحی و ساخت آن را نداشته باشند.

سعودی ها به لطف شهرهای وسیع و خالی از سکنه و ثروت عظیم حاصل از نفت در صندوق سرمایه عمومی توانستند چند گام به رویای جدیدشان نزدیک‌ تر شوند.

نئوم یک شهر برنامه ‌ریزی شده در استان تبوک در شمال غربی عربستان است که قرار است تا سال‌های آتی قابل سکونت شود.

برنامه ‌ریزی شده‌ است که از فن آوری ‌های هوشمند در این شهر استفاده شود تا به عنوان یک مقصد گردشگری عمل کند. این مکان در شمال دریای سرخ، شرق مصر و جنوب اردن واقع شده ‌است.

محمد بن سلمان، ولی‌عهد عربستان سعودی در گفت و گوی خود با بلومبرگ در اکتبر ۲۰۱۸، اعلام کرده بود که پروژه نئوم در سال ۲۰۲۵ تکمیل خواهد شد و فاز اول آن در حال اتمام است.

هزینه این پروژه ۵۰۰ میلیارد دلار است که هدف آن به‌ طور کامل در اختیار داشتن صندوق سرمایه‌ گذاری عمومی، صندوق سرمایه ‌داری مستقل و توسعه منطقه اقتصادی نیوم است. برنامه ‌ریزی شده که منابع انرژی این شهر کاملاً از طریق منابع انرژی تجدید پذیر تأمین شود.

دیگر قدم رویایی سعودی ها شهر ذا لاین شهر خطی هوشمند پیشنهادی در عربستان سعودی در نئوم، تبوک است که به گونه‌ای طراحی شده‌ است که خودرو، خیابان یا انتشار کربن نداشته باشد این شهر به طول ۱۷۰ کیلومتر بخشی از پروژه چشم ‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی است که به گفته عربستان سعودی ۳۸۰۰۰۰ شغل ایجاد می ‌کند و ۴۸ میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی کشور اضافه می‌ کند.

شهر لاین اولین توسعه در نئوم شهری با بودجه ۵۰۰ میلیارد دلاری خواهد بود. در برنامه‌های این شهر جمعیتی بالغ بر ۹ میلیون نفر پیش ‌بینی شده‌است

از اکتبر ۲۰۲۲، کار حفاری در طول کل پروژه آغاز شد. شرکت‌ های پیشرفته مهندسی در سطح جهانی، پروژه «لاین» را اجرا خواهند کرد که تحولی جهانی است که دنیا تاکنون شاهد آن نبوده ‌است.

در کنار میزبانی المپیک و ای تی سنتر های عظیم تغییر الگویی در حوزه گردشگری در دو دهه آینده را می‌ توان در خلیج فارس شاهد بود. موج تغییری که قطر و امارات زودتر از دیگران روی آن سوار شدند و یک به یک کشور های همکاری خلیج فارس به آن می پیوندند.

موجی که شاید درصد بسیار کمی از آن به ایران برسد و اگر همچنان سیاستگذاران اقتصادی ما بدون طرح تنها تماشاگر منطقه ای باشند در دو دهه آینده شبیه کشور جهان سوم در میان اروپای جدید خلیج فارس می ‌شویم.

عبدالرضا فرجی راد، یکی از مدیران پیشین شورای روابط خارجی در این رابطه می گوید: به جز ایران، روابط میان سایر کشورهای خاورمیانه در این طح عربستانی ها باید برقرار باشد که در نتیجه ثبات در منطقه ایجاد می شود.

وی افزود: کشورهای عربی مورد اشاره بن سلمان البته با رهبری عربستان سعودی چیزی شبیه به اتحادیه اروپا را به زودی ایجاد خواهند کنند. عربستان هم در این اتحادیه نقش آلمان را بازی می کند و سردمدار اقتصادی این اتحادیه در خاورمیانه می شود.

فرجی راد ادامه داد: در این میان چون ایران هم تمام اقتصاد و فروش نفتش را به چین وابسته کرده و چین هم در اقتصاد و تجارت با این کشورهای عربی حرف اول را می زند، پای چین را به عنوان واسطه و قدرت برتر به میان کشیدند که هر وقت ایران تکان خورد با عدم خرید نفت و عدم فروش قطعات و اختلال در بازار، با ایرانمقابله کنند.

حالا این سوال پیش می آید که آیا زمان آن نرسیده که با ایجاد تعادل در سیاست خارجی و به ویژه نزدیکی به اروپا و حل مشکل با آمریکا از طریق گفت و گو و ضمن حفظ رابطه خوب با چین، این کشور را از این جایگاه برتر نسبت به خود خارج کنیم.

همچنین با توجه به ایجاد رابطه ایران با عربستان سعودی و ضرورت تغییر در بعضی رویکردها در سیاست منطقه ای آیا وقت آن نرسیده که با اعتماد سازی بیشتر و بده بستان با عربستان سعودی طوری عمل شود که کشور ما هم در این راهبرد جدید منطقه ای شبه اتحادیه اروپایی قرار گیرد که بتواند از ظرفیت ها و امکانات سرمایه گذاری و تجاری منطقه و خارج از منطقه استفاده کند.

این ها سوالاتی است که بسیاری دیگر از صاحب نظران در این مدت مطرح کرده اند اما هیچ پاسخی از سوی مسئولان در این رابطه دریافت نمی شود و صرفا شاهد سفرهایی به آمریکای لاتین و آفریقا هستیم که مشخص نیست نتیجه آن چه خواهد بود.

امروز تمامی تحلیلگران بر این باورند که ارتباط با اروپا و کاهش تنش ها با آمریکا امری ضروری است تا برخی قدرت های دیگر از انزوای ایران سواستفاده نکنند و کشور بتواند از بن بست به وجود آمده در سیاست و اقتصاد خارج شود. بن بستی که در کوتاه مدت از بین نمی رود و نیازمند ارتباط با تمام کشورهای جهان در میان مدت دارد.

منبع آرمان امروز