همگرایی در دسترس نیست

دو قرائت متناقض درمورد گفتگوهای ایران و ایالات متحده آمریکا وجود دارد، برای چندمین بار طی هفته‌های گذشته آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، تصریح کرد که گفتگوی هسته‌ای با ایران در جریان نیست و توافقی با تهران در دسترس نیست.

اخبار سبز کشاورزی ؛ نادر کریمی جونی | این بیان صریح البته به جز موضوع‌های هسته‌ای، سایر موضوع‌ها را نیز دربر می‌گیرد و ازجمله تایید می‌کند که تبادل زندانیان در جریان نیست؛ اما در تهران مقامات جمهوری اسلامی ایران کماکان علاقه‌مند هستند که از آمادگی برای تبادل زندانیان سخن بگویند.

در حقیقت آنچه ناصر کنعانی و رئیس او حسین امیرعبداللهیان بیان می‌کنند آزادسازی اموال، دارایی‌ها و پول‌های بلوکه شده ایران در کشورهای مختلف، ازجمله در کره جنوبی در ازای آزادی زندانیان دو تابعیتی یا زندانیان آمریکایی است.

مقامات ایرانی به‌خوبی دریافته‌اند که تحت فشار گذاشتن واشنگتن برای آزادسازی پول‌های ایران، جز از طریق تبادل زندانیان دو تابعیتی با پول‌های بلوکه شده‌شان میسر نیست و اگرچه در ماه‌های اخیر به تعداد این زندانیان اضافه نشده؛ اما همین تعداد زندانی آمریکایی در ایران برای آزادسازی اموال کشورمان کفایت می‌کند.

این شرایط به این معنی است که اصل توافق با غرب و ایالات متحده آمریکا چندان برای ایرانی‌ها اهمیت ندارد. اتفاقا گاهی و براساس آنچه مقامات جمهوری اسلامی ایران می‌گویند چنین به نظر می‌آید که تهران مایل است همین روند فعلی که ایران از تعهدات برجام اجرا نمی‌کند و ایالات متحده نیز به تحریم‌هایش ادامه می‌دهد تداوم یابد.

در گذشته چند بار موقعیت برای حصول توافق در گفتگوهای وین پدید آمد، اما هر بار مشکلی پیش آمد و بیشتر طرف ایرانی بهانه‌هایی گرفت که در نقطه پایانی، توافق حاصل نشد.

در واقع این طور به نظر می‌رسد که جمهوری سلامی ایران از اینکه پوسته برجام به‌جای خود باقی است ولی به خاطر عدم اجرای تعهدات از سوی طرف غربی، ایران می‌تواند تعهداتش را عمل نکند و اختیار و آزادی عمل کامل در فعالیت‌های هسته‌ای و نیز نظامی داشته باشد خشنود و راضی است؛ چراکه به‌دلیل وجود و برقراری پوسته توافق هسته‌ای اثرهای حقوقی آن وجود دارد، ولی در همین پوسته، آزادی کامل برای فعالیت‌های هسته‌ای ایران برقرار شده است.

چنین موقعیتی حتی در ذهن هم جذاب به نظر می‌رسد، به‌ویژه آنکه همین پوسته با گذشت زمان در حال نازک و نازک‌تر شده است و هیچ بعید نیست، در حالی که ایران به نقطه پایان زمانی تعهداتش می‌رسد هیچ یک از تعهدات را عمل نکرده و هیچ محدودیتی برای فعالیت‌های خود در حوزه‌های گوناگون وضع نکرده باشد.

نکته قابل توجه آن است که این روند و بازی آشکار ایران از سوی اروپایی‌ها و واشنگتن، به خوبی فهمیده شده و گمان می‌رود بیانیه اخیر کشورهای اروپایی در این باره که آنها دیگر رفع تحریم‌های موشکی ایران را که سررسید برجامی آن در شهریورماه فراخواهد رسید، رعایت نمی‌کنند، ناظر به همین به همین مساله باشد.

اروپایی‌ها بر این باورند که در هر صورت ایران تمایلی به برقراری تمام عیار برجام ندارد و در این باره انجام یا اجرای تعهدات اروپا و ایالات متحده فقط بهانه است.

از این بابت و همان طور که در نشست شورای امنیت برای بررسی اجرای قطعنامه 2231 از سوی انگلستان بیان شد، رفتار جمهوری اسلامی ایران تا حد زیادی سوء‌ظن برانگیز و نگران کننده است.

ایالات متحده نیز بر این باور است که تهران از این ستون به آن ستون فرج است، را در پیش گرفته است. در این سیاست ایرانی‌ها می‌خواهند با دریافت پول‌هایشان توان اقتصادی و تاب‌آوری خود را افزایش دهند و تا ماه‌های آینده که گمان می‌کنند اوضاع بهبود پیدا خواهد کرد، دوام بیاورند.

دولت ایران احتمالا تصور می‌کند در هفته‌ای و ماه‌های آینده اوضاع تغییر خواهد کرد و آن طرف که دوام بیشتری بیاورد و قدرت تاب‌آوری افزون‌تری داشته باشد، برنده است.

از این بابت واشنگتن علاقه‌ای به آزادسازی اموال و پول‌های ایران ندارد به اضافه اینکه تصور می‌کند باقی ماندن زندانیان آمریکایی یا دو تابعیتی در زندان‌های ایران چندان خطرناک نیست و اگرچه این موضوع فشار اجتماعی زیادی را به دولت واشنگتن وارد می‌کند؛ اما حتی اگر زندانیان حاضر آزاد شوند، آیا امکان تکرار بازداشت آمریکایی‌ها و یا ایرانی - آمریکایی‌ها منتفی خواهد شد؟

روشن است که ایران در هر موقعیت امکان و توانایی تکرار بازداشت شهروندان خارجی و معامله آنها با منافع خود را دارد؟

از این بابت احتمال همگرایی در مناسبات ایران و غرب و در راس آن ایالات متحده آمریکا، دست‌کم تا آینده‌ای قابل پیش‌بینی دور از ذهن به نظر می‌رسد؛ به همین نسبت آزاد سازی پول‌های ایران نیز مورد انتظار نیست.