پازل مذاکرات، از توکیو تا تنگه هرمز

سفر ناگهانی وزیرخارجه جمهوری اسلامی به توکیو یک علامت سوال بزرگ در مقابل بسیاری از معادلات قرار داد تا جایی که حتی تنش افزایی در خلیج فارس نیز زیر سوال رفت. این علامت سوال زمانی پر رنگ تر شد که مشخص شد موضوع سفر در ارتباط با مذاکرات ایران و آمریکا بوده است. بر همین اساس به نظر می رسد از اساس امیرعبداللهیان صرفا برای دریافت پیام غربی ها عازم توکیو شده است.

اخبار سبز کشاورزی ؛ آرمان امروز نوشت: غرب مشخصا می خواهد دریافت کند که ایران بالاخره چه کاری می خواهد انجام دهد و چه برنامه ای دارد تا به طرف امریکایی گزارش کنند.

عبدالرضا فرجی راد در این رابطه معتقد است که احتمالا این دعوت با هماهنگی امریکا هم بوده است زیرا بخاطر تحریم ها هیچ کار اقتصادی نمی توانیم با ژاپن انجام دهیم.

از سوی دیگر باید توجه داشت که با توجه به احتیاط و ملاحظه کاری که دولت بایدن در طول سه سال گذشته در قبال ایران داشته این اقدام اخیر وی یعنی اعزام ۶ هزار تفنگدار دریایی به حوزه تنگه هرمز آن هم در یک محدوده جغرافیایی دریایی نسبتا محدود تا حدی عجیب به نظر می رسد.

مشخصا عدم توافق ایران و آمریکا تا کنون بر سر مساله هسته ای شاید مهمترین دلیلی باشد که این نیروهای ورزیده همراه با اف ۳۵ و اف ۱۶ به منطقه اعزام می شوند.

با توجه به گزارش آژانس که معتقد است ایران به مرز غنی سازی ۸۴ درصدی رسیده، تصور امریکا این است که جمهوری اسلامی ایران در حال خریدن وقت است که با افزایش میزان غنی سازی رفتن به سوی غنی سازی ۹۰ درصدی را تجربه کند.

بویژه آن که امریکایی ها تا کنون حداقل دو بار به مرز توافق با ایران رسیدند که بار اول بعد از شروع جنگ اوکراین و بار دوم با افزایش یک زندانی جدید به رغم امیدهایی که برای همه ایجاد شده بود به طور ناگهانی گفتگوها متوقف شد و نتیجه ای حاصل نگردید.

در واقع امریکا به بهانه محافظت از کشتی ها نیروهایی را در منطقه مستقر می کند که اولا جمهوری اسلامی بر میزان غنی سازی خود نیفزاید و با نوعی از تهدید غنی سازی را در همین جایی هم که هست متوقف کند.

در صورت عدم تمکین و روند رو به رشد غنی سازی نیروی نظامی آماده در منطقه داشته باشد که عملیاتی از قبل طراحی شده را به اجرا گذارد.

هر چند که تامین امنیت کشتی ها هم از این اقدام حاصل می شود و برای غربی ها و متحدینش مهم است.

بر همین اساس سفیر پیشین ایران در نروژ می‌گوید: نزدیکی بیش از حد چین به کشورهای جنوبی خلیج فارس امریکا را نگران کرده است.

تصور امریکایی ها این است که اگر این روند ادامه پیدا کند خیلی زود امریکا به نیروی دوم در خلیج فارس تبدیل خواهد شد و علاوه بر گسترش فعالیت اقتصادی چین با کشورهای جنوبی ممکن است فعالیت نظامی چین نیز بیش از اینها توسعه یابد که تغییر وضعیت غیر ممکن شود.

لذا ایالات متحده با این اقدام خود هم تا حدی چین را کنترل می نماید و هم به کشورهای عرب خلیج فارس می فهماند که امریکا در حفظ منافع حیاتی خود مصمم است.

در واقع نوعی سیاست چماق و هویج است که به نحوی هم به عرب های جنوبی اعتماد دهد که حامی آنهاست و هم از خود اقتدار نشان دهد.

برگزاری نشست جنگ روسیه و اوکراین در ریاض یکی از امتیازهایی است که امریکا به سعودی ها ارائه کردند و قطعا بدون موافقت امریکا این نشست انجام نمی شد و بسیاری از کشورها مشارکت نمی کردند.

علاوه بر آن امتیازهای دیگری در رابطه با گفتگوهای اسراییلی فلسطینی و نیز همکاری در پروژه های هسته ای عربستان در راه است.

نکته سوم این است که بایدن برای انتخابات دور دوم اماده می شود. هم نفوذ چین در منطقه خلیج فارس و هم عدم توافق با ایران و میزان غنی سازی نقاظ ضعف به حساب می آید که رقیب جمهوری خواه وی از آن بهره خواهد برد.

لذا با این اقدامات باید تلاش کند که چهره ای مقتدر در مقابل چین و ایران از خود نشان دهد و بتواند جوابگوی رقیب جمهوری خواه خود باشد. مشخصا در چنین فضایی تبادل زندانیان نیز اهمیت پیدا می کند.

حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نشست خبری با خبرنگاران در حاشیه نشست «ایران و بریکس؛ چشم اندازهایی برای شراکت و همکاری» در تهران، با اشاره به سفر اخیر خود به ژاپن و دیدارهایش با مقامات این کشور گفت: این سفر به دعوت وزیر امور خارجه ژاپن صورت گرفت و نخست‌وزیر ژاپن ایده‌هایی را در مورد مذاکرات رفع تحریم‌ها و کمک به این روند مطرح کرد.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین درباره حضور ایران در نشست آتی سران گروه بریکس گفت: آقای رئیس‌جمهور در نشست سران بریکس پلاس در آفریقای جنوبی شرکت می‌کند.

امیرعبداللهیان همچنین در مورد روند تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا و اخبار منتشر شده مبنی بر اینکه نفر پنجمی هم به لیست آمریکایی‌ها برای تبادل اضافه شده است، گفت: عدد در این زمینه خیلی مهم نیست. از طریق عمان و قطر ماه‌هاست بین ایران و آمریکا در این زمینه تبادل‌نظر می‌شود.

دیپلمات ارشد ایران در ادامه گفت: ما به موضوع تبادل زندانیان نگاه انسانی داریم و هیچ پیش‌شرطی در این زمینه نداریم. به طرف‌های واسط نیز اعلام آمادگی کردیم که در چارچوب مورد توافق، تبادل زندانیان را انجام می‌دهیم. این اظهارات نشان می دهد که احتمالا ایران جواب مثبت به ژاپن برای تعامل داده است اما در این میان شروطی نیز تعیین کرده تا امتیاز زیادی به غرب ندهد و در مقابل از تنش نیز فاصله بگیرد. آن چه مسلم است در این مقطع زمانی نه ایران و نه آمریکا تمایلی به جنگ ندارند و تلاش می کنند تا با استفاده از هر ابزاری به یک امتیاز بیشتر در رایزنی ها دست یابند حتی اگر این ابزار اعزام صدها نیرو به تنگه هرمز باشد.

آن چه مشخص است برخی عوامل داخلی و خارجی به صورت جدی بر مذاکرات تاثیر منفی گذاشته اند به صورتی که پازل مذاکرات آشفته تر و بی نظم تر از هر زمان دیگر در مقابل دیدگان قرار گرفته است. پازلی که یک قسمت آن در خاور دور، قسمت دیگر آن در خاورمیانه و قسمتی از آن نیز در اروپا و آمریکاست.