آیا خوردن ماهی موجب سلامتی است؟
ما گوشت ماهی را به‌عنوان یک غذای سالم می‌شناسیم، اما توصیه می‌شود که زنان باردار در مصرف آن محدودیت قائل شوند.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ بسیار گفته می‌شود که غذاهای درست شده از گوشت ماهی‌ها می‌توانند سالم‌ترین باشند، اما ازدیاد دسترسی به غذاهای جایگزین با پایه گیاهی و افزایش توجه به پایداری منابع غذایی دریایی و اثرات کربن بر زمین، این پرسش را به وجود آورده که آیا ما تا این میزان به گوشت ماهی‌ها نیاز داریم؟
سازمان FAO گزارش داده از سال 1974، منابع پایدار ماهی‌ها از 99درصد در آن تاریخ به 66درصد در زمان کنونی کاهش یافته است.
فلزات سنگین
در دهه‌های اخیر، یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها در مورد مصرف ماهی‌ها، احتمالاً بروز آسیب‌های بالقوه ناشی از آلاینده‌ها و فلزات سنگین موجود در ماهی‌های دریایی بوده است. یکی از این مواد (پلی‌کلرونیتدبی‌فنیل-PCB)ها هستند.
اگر چه مصرف این مواد از سال‌های دهه 1980، ممنوع اعلام گردیده، اما همچنان این مواد شیمیایی صنعتی در سرتاسر جهان و در مقادیر بسیار عظیم مصرف شده و وارد خاک و آب‌ها می‌شوند.
این مواد مرتبط با زنجیره‌ای از اثرات منفی بر سلامتی هستند که همه پدیده‌ها و ازجمله سیستم ایمنی بدن تا مغز را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. این در حالی است که (PBC)ها در همه مواد از محصولات لبنی گرفته تا آب‌های آشامیدنی وجود دارند و بیشترین مقدار آن‌ها در گوشت ماهی‌ها است.
راهکار محدود شدن خوردن (PBC)ها از راه نخوردن گوشت ماهی، شاید دور از عقل باشد، اما به‌نظر می‌رسد که تجمیع ترکیبات سمی، بیشتر در مورد انواعی از ماهی‌ها که از حیات‌وحش دریا و برای مصرف فوری صید می‌شوند، صدق می‌کند، چرا که انواعی از ماهی‌های پرورشی که با غذای پاک و فاقد سموم تغذیه می‌شوند بسیار سالم‌تر از ماهی‌های صید شده از دریاها هستند. مشکل اصلی همیشه این نیست، چرا که مقدار (PBC)ها به شکل فصلی در نوسان است. هر چند بهتر است که برای سلامتی خود و محیط‌زیست توجه داشته باشیم که آلوده‌کردن اقیانوس‌ها با ضایعات، می‌تواند زمینه مناسبی برای توسعه بیماری‌ها و تأثیرگذاری آن‌ها بر حیات‌وحش باشد.
مراکز سلامت، توصیه می‌کنند که زنان باردار و مادران شیرده مقدار مصرف ماهی خود را به‌دلیل آلوده بودن آن‌ها با (PBC)ها محدود نمایند و آن را حداکثر به دو نوبت در یک هفته کاهش دهند. این ماهی‌ها شامل ماهی‌های روغنی، نظیر سالمون و ساردین و غیر روغنی ازقبیل قزل‌آلا و ماهی خاردار Bass است.
نگرانی دیگر در مورد مصرف ماهی‌ها وجود فلز سنگین جیوه است. یک ماده سمی که می‌تواند از طریق جفت وارد رَحِم شده و رشد جنین را تحت‌تأثیر قرار دهد. رابطه زیادی بین نفوذ و ورود جیوه به بدن و بیماری‌هایی ازقبیل سرطان‌ها، دیابت و عوارض‌قلبی وجود دارد. اگرچه جیوه می‌تواند در سایر مواد غذایی و سبزی‌ها نیز وجود داشته باشد، اما 78درصد از ذرات آن در مواد غذایی تهیه شده از ماهی‌ها و غذاهای دریایی دیده می‌شود. میزان ذخیره شده جیوه در ماهی‌ها بیش از سایر جانوران است و به همین دلیل به زنان باردار توصیه می‌شود که ماهی دریایی کمتری مصرف کنند.
اما یک توضیح در این زمینه لازم است و آن هم در مورد ماهی‌هایی است که عمر طولانی دارند و بین 15 تا 20 سال زندگی می‌کنند. شمشیر ماهی با 15 تا 20 سال عمر دارای 999/. Ppm در واحد کیلوگرم از جیوه است در حالی که ماهی سالمون با حداکثر 4 تا 5 سال عمر فقط 0/014 ppm جیوه دارد.
براساس توصیه سازمان FDA، مقدار مجاز مصرف جیوه برای یک زن باردار در یک نوبت در هفته 0/46 ppm است. محققان اظهار می‌دارند که با گرم‌شدن زمین و ذوب‌شدن یخ‌های قطبی، مقادیر بسیار زیادی از جیوه که در آن یخ‌ها تثبیت گردیده آزاد شده و وارد آب اقیانوس‌ها می‌شود و درنهایت وارد جریان‌های آب‌های سطحی می‌گردد.
اسیدهای چرب
مصرف ماهیان چرب نظیر سالمون(قزل‌آلا)، تون، ساردین و ... به دلیل داشتن اسیدهای چرب امگا3 برای کاهش خطرات قلبی مفیدند. برخی از منابع‌غذایی گیاهی دارای امگا 3 مانند دانه‌های کتان، گردوها و آجیل‌ها می‌توانند نقشی مشابه چربی‌های امگا 3 در ماهی‌ها داشته‌باشند، هر چند این موضوع هنوز نیاز به بررسی بیشتری دارد.
روغن‌های چرب دارای امگا 3 (EPA و DHA)، نقش مهمی در متابولیسم انسانی دارند، اما بدن ما قادر به ساختن آن‌ها نبوده و بنابراین باید آن‌ها را از منابع دیگری تهیه نمود. یک راه برای اجتناب از صدمات جیوه در صورت دریافت امگا 3 از ماهی وجود دارد و آن مصرف روغن ماهی به‌صورت قرص است. در یک بررسی، 334 نفر به مدت پنج سال از قرص‌های امگا 3 مصرف کردند که هیچ‌یک از آن‌ها بر اثر بیماری قلبی فوت نکرد.
یکی از دلایل بهتر بودن برخی از ماهی نسبت به سایرین، چگونگی پرورش آن‌ها است. اکوسیستم‌های دریایی مملو از امگا 3 است، به این طریق که ماهی‌های کوچک از پلانکتون‌ها تغذیه می‌کنند و خود آن‌ها توسط ماهی‌های بزرگ‌تر خورده می‌شوند، این زنجیره امگا 3 تا انسان ادامه دارد، اما در ماهی‌های پرورشی این‌گونه نیست. در ماهی‌های پرورشی، جمع زیادی از آن‌ها در یک استخر یا قفس زندگی می‌کنند و آن چه را می‌خورند که به آن‌ها داده می‌شود. در ماهی سالمون پرورشی، روغن ماهی بیشتر از سالمون طبیعی است چرا که به‌علت مهاجرت‌های فصلی طولانی سالمون طبیعی چربی‌های آن سوزانده می‌شود. جدا از امگا 3، گوشت ماهی دارای سلنیوم است که برای محافظت از سلول‌های مغزی بسیار اهمیت دارد.
به هر حال مصرف هفته‌ای دو بار ماهی توصیه می‌شود، چون بهتر از گوشت قرمز است.
