ایران جزو ۲۰ کشور اول دنیا در تولید زباله‌های ‌پلاستیکی

به مناسبت ۲۱ تیر روز بدون پلاستیک

اخبار سبز کشاورزی : آمارها نشان می دهد که وضعیت ایران از لحاظ مصرف پلاستیک چندان خوب نیست، بر اساس آمارهای جهانی ایران جزو ۲۰ کشور اول دنیا در تولید زباله‌های ‌پلاستیکی است. اکنون مصرف کیسه‌های پلاستیکی به معضلی برای محیط ‌زیست و سلامت انسان تبدیل شده است، عمر مفید هر کیسه پلاستیکی در ایران فقط ۱۲ دقیقه است و بعد از آن به پسماند پلاستیکی تبدیل می‌شود؛ این در حالی است که با همکاری همه قوا و شهروندان می‌توان مصرف و آثار سوء آن‌را کاهش داد.

نایلون یا پلاستیک امروزه به یکی از اجزای جدایی ناپذیر زندگی بشر تبدیل شده است، روزی که مخترع پلاستیک آنرا اختراع کرد شاید فکر کرد که مانند سایر محصولات اختراع شده، مشکلی را از زندگی بشر برطرف می‌کند، همان زمان استقبال از پلاستیک به علت برخی خواص مانند سبکی، ارزانی، قابلیت رنگ پذیری، عایق بودن و مقاومت بالا در برابر شرایط جوی بسیار زیاد بود، در واقع تاریخچه مصرف پلاستیک نزدیک به یک قرن می رسد، در سال ۱۸۳۳ بود که اصطلاح پلیمر برای اولین بار مطرح شد و بعد از آن با سرعت پیش رفت و پلاستیک اختراع شد.

در سال ۱۹۳۸ بود که برای اولین بار مصرف پلاستیک عمومی شد و در دنیا مورد استقبال قرار گرفت اما امروزه به بلایی برای طبیعت و فراتر از آن سلامت انسان تبدیل شده است، برخی شواهد نشان می دهد که هنوز اولین پلاستیک های تولید شده در دنیا باقی مانده اند.

به مرور پلاستیک وارد بخش های زیادی از زندگی انسان شد به طوری که در بخشی از لوازم رایانه ها، گوشی ها، لوازم برقی، سرمایشی و عایق کاری جای خود را باز کرد و باعث شد تولید آن روز به روز بیشتر شود، برخی آمارها نشان می دهد سالانه حدود ۳۰۰ میلیون تُن پلاستیک در جهان تولید می‌شود، در ایران نیز آمارها نشان می دهد این عدد بیش از ۱۷۰ هزار تن در سال است، البته به مرور کشورها با خطرات پلاستیک و آثار سوء آنها بر طبیعت آگاه شدند و در صدد کاهش مصرف آن برآمدند چون به این نتیجه رسیدند که پلاستیک گاها تا هزار سال در طبیعت ماندگاری دارند.

وضعیت ایران از لحاظ مصرف پلاستیک چندان خوب نیست

آمارها نشان می دهد که وضعیت ایران از لحاظ مصرف پلاستیک چندان خوب نیست، بر اساس آمارهای جهانی ایران جزو ۲۰ کشور اول دنیا در تولید زباله‌های ‌پلاستیکی است و سالانه حدود ۴ میلیون تن زباله پلاستیکی تولید می‌کند که از زباله‌های تولید شده در کشور نیم میلیون تن به کیسه پلاستیکی اختصاص دارد یعنی هر ایرانی روزانه به‌طور متوسط سه کیسه پلاستیکی مصرف می‌کند که ۹۶ درصد آن مستقیم وارد سطل‌های زباله می‌شود.

این در حالی است که متوسط عمر مفید هر کیسه پلاستیکی در ایران فقط ۱۲ دقیقه است یعنی از مغازه تا منزل دوام دارد و بعد از آن وارد سطل زباله می شود، البته در مدت سه سالی که شاهد شیوع بیماری کووید ۱۹ بودیم مصرف پلاستیک در قالب دستکش و ظروف یکبار مصرف افزایش یافت که نتیجه آن شکل گیری حجم زیادی از پلاستیک در طبیعت است به طوری که وارد جاده ای خارج از شهر می شوی در کناره های جاده تا چشم کار می کند پلاستیک است که به زمین چسبیده و با گیر کردن به شاخه درختان و بوته ها در هوا در حال رقص هستند که واقعا صحنه زیبایی نیست. تمام اینها به مرور وارد آبهای زیر زمینی و بدن حیوانات می شوند و در چرخه طبیعی زنجیره غذایی در نهایت سر از بدن انسان در می آورند.

مصرف کیسه‌های پلاستیکی به قیمت مرگ محیط ‌زیست

این چرخه فقط در خشکی اتفاق نمی افتد بلکه شرایط در دریاها و اقیانوس ها نیز فلاکت بار است به طوری که بررسی کارشناسان در سال ۲۰۱۶ نشان داد که نزدیک به ۱۱ میلیون تن پلاستیک در اقیانوس ها رها می‌شود، همچنین نتایج یک تحقیق نشان داد حجم پلاستیک‌های وارد شده به اقیانوس‌ها تا سال ۲۰۴۰ میلادی سه برابر افزایش می یابد و تا سال ۲۰۵۰ از تعداد ماهی‌ها فراتر می‌رود، این یعنی مرگ تدریجی آبزیان چون آنها پلاستیک ها را به عنوان غذا می خورند و بعد می میرند.

البته قطعا مرگ آسانی نخواهد بود چون بلافاصله بعد از بلع که جان خود را از دست نمی دهند این به مرور اتفاق می افتد که به معنای مرگ تدریجی است، بررسی ها نشان می دهد که بلعیدن پلاستیک بزرگترین عامل تلف شدن موجودات دریایی و دهها گونه جانوری مختلف در دنیا است. حتما حداقل عکسی از حیوانات از جمله آبزیان و پرندگان گرفتار در پلاستیک را دیده اید این همان روند مرگ تدریجی آنهاست.

خطرات مصرف بی رویه پلاستیک و ورود آنها به طبیعت فقط گریبان حیوانات را نگرفته بلکه دامنگیر انسان نیز شده است به طوری که نتایج برخی مطالعاتی که درباره میکروپلاستیک ها انجام شده نشان داده که در خون انسان وجود دارند در واقع انسان ها میکروپلاستیک ها را می خورند و قطعا به مرور عوارض آنرا بر سلامتی خود خواهند دید، بر اساس مطالعه سال ۲۰۱۸ محققان کالج کینگ لندن تصور می شد که بدن انسان برخی از میکروپلاستیک هایی را که در درون آن جمع می شوند، پاک می کند اما تحقیقات جدید نشان می دهد که میکروپلاستیک ها از راه تنفس و یا از طریق روده نیز به خون و اندام های انسان منتقل می شوند.

زندگی امروزه بشر گویی با پلاستیک احاطه شده است

در واقع زندگی امروزه بشر گویی با پلاستیک احاطه شده است، بخش زیادی از فرش، پرده، صندلی و لوازم آشپزخانه از پلاستیک تشکیل شده اند که با استفاده از آنها الیاف در هوا پراکنده شده و در نتیجه باعث می شود آنها را استنشاق کنیم، تمام اینها نشان می دهد که از دست پلاستیک ها خلاصی نداریم چون به هر طرف که نگاه می کنیم این ماده شیمیایی را می بینیم اما می توان با برنامه ریزی و رفتن به سمت سنت های گذشته مصرف آنرا کاهش داد، در گذشته مادران و مادربزرگان ما به هیچ وجه از کیسه های پلاستیکی برای خرید استفاده نمی کردند بلکه معمولا برای خرید از ساک و برای نان از سفره های پارچه ای استفاده می کردند امروز هم می توان به همان دوران برگشت و مصرف این قاتلان طبیعت و زیستمندان آنرا کاهش داد.

حسین عبیری گلپایگانی فعال محیط زیست در این باره گفت: امروزه مصرف بیش از حد پلاستیک به معضلی برای انسان و محیط زیست تبدیل شده است از این رو دنیا و ایران در صدد کاهش مصرف آن هستند تا آسیب کمتری به محیط زیست و سلامت انسان وارد شود.

در گذشته مادران و مادربزرگان ما به هیچ وجه از کیسه های پلاستیکی برای خرید استفاده نمی کردند بلکه معمولا برای خرید از ساک و برای نان از سفره های پارچه ای استفاده می کردندوی با اشاره به اینکه ۲۱ تیرماه روز بدون استفاده از کیسه های پلاستیکی نامگذاری شده است افزود: کیسه های پلاستیکی به علت سبک بودن به راحتی به هوا بلند می شوند از این رو توانایی پخش شدن در مسافت های طولانی را دارند و بر روی درختان، بوته ها قرار می گیرند و در نهایت به رودخانه ها و دریاها می رسند که در این شرایط اگر حیوانی در این کیسه ها گرفتار شود مرگش حتمی خواهد بود.

این فعال محیط زیست تاکیدکرد: با توجه به تجربه چند دهه ای خود در زمینه کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی اعتقاد دارم که در این مسیر باید نهادهای حاکمیتی شامل قوه مقننه، مجریه، قضاییه و همچنین مردم همگام با هم تلاش کنند.

البته بخش اصلی این وظیفه بر دوش نهادهای حاکمیتی مانند مجلس( برای تهیه قوانین)، دولت (برای اجرایی شدن قوانین) و قوه قضاییه ( که باید بر اجرای قوانین نظارت جدی داشته باشد) است، از طرفی ما هم به عنوان شهروند مسوولیت زیادی در این زمینه داریم و قطعا می توانیم با انجام یک سری کارها استفاده از پلاستیک را کاهش دهیم.

وی با اشاره به اینکه باید برای خرید روزانه خود برنامه داشته باشیم گفت: یعنی باید نسبت به نیاز مواد خوراکی و سایر لوازم، زنبیل و کیسه های پارچه ای مناسب تهیه کنیم تا مجبور نباشیم برای حمل وسایل از مغازه تا منزل از کیسه های پلاستیکی استفاده کنیم اگر هم ناچار به استفاده از کیسه پلاستیکی هستیم بهتر است چند نوع میوه و یا مواد خوراکی را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهیم.

این فعال محیطزیست گفت: البته با توجه به شرایط و حجم بالای استفاده از کیسه های پلاستیکی بهترین راه این است که از کیسه های پارچه ای استفاده کنیم درست مانند مادران و مادربزرگ های خود که در گذشته برای خرید از ساک مخصوص این کار استفاده می کردند و یا برای خرید نان سفره مخصوص نان را با خود می بردند.

عبیری گلپایگانی اظهارداشت: بنابر یک آمار اگر هر خانواده ایرانی روزانه برای خرید خود از سه کیسه پلاستیکی استفاده کند و با فرض بر اینکه در ایران حدود ۲۰ میلیون خانوار داشته باشیم، روزانه حدود ۶۰ میلیون، ماهانه یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون و سالانه بیش از ۲۱ میلیارد کیسه پلاستیکی در کشور مصرف می شود، این در حالی است که با انجام یک سری کارهای ساده می توانیم تا حد زیادی از مصرف کیسه های پلاستیکی بکاهیم.9