تاثیر سموم کشاورزی و آفت‌کش‌ها بر محیط زیست

سموم کشاورزی تاثیرات خطرناکی بر روی آب، خاک، گیاه و جانوران دارند اما برای حفظ گیاه کشاورز ناچار به استفاده از سموم است.

مزرعه سبز : سموم انواع مختلفی دارد. سموم پر خطر 19 درصد با خطر متوسط 22 درصد و سموم کم‌خطر 59 درصد از کل سموم را به خود اختصاص می‌دهند.

اگر در کشاورزی سموم به درستی استفاده شوند نه تنها اثرات زیان‌باری بر خاک و انسان ندارند بلکه باعث نجات گیاه از آسیب حشرات علف‌های هرز و…. می‌شوند.

در کشور 348 نوع سم وجود دارد که در کشاورزی مصرف می‌شوند. 32 درصد از آن‌ها سموم کنه کش و حشره‌کش و 36 درصد علف‌کش و 32 درصد نیز قارچ کش است.

سمپاشی اصلی‌ترین راه کنترل علف‌های هرز، آفات، بیماری‌های گیاهی و نجات گیاه است. نوع سم‌پاشی و میزان مصرف آن برای هر گیاه نیازمند آموزش به کشاورزان تا هم گیاه را به درستی حفظ کنیم و هم برای محیط زیست خطراتی به وجود نیاید.

سال‌ها پیش زمانی که کشاورزان تصمیم گرفتند از سموم و آفت‌کش‌ها در کشاورزی استفاده کنند هیچ فردی از عوارض این محصولات مطلع نبود. اما امروزه و پس از گذشت سال‌ها با مصرف بی‌رویه و افزایش محصولات کشاورزی، آثار استفاده از سموم و آفت‌کش‌ها بر روی سلامت انسان‌ها و محیط زیست به خوبی مشهود گردیده است. در ادامه این مقاله می‌خواهیم به آثار مخرب این سموم بپردازیم.

تاثیر سموم و آفت‌کش‌ها بر آب

آلاینده‌های شیمیایی از طرق مختلف وارد آب می‌شوند و همان طور که می دانید از طریق خاک، منابع آب سطحی، آب‌های زیرزمینی وگاهی اوقات نیز با بارش باران بر روی گیاهان، مقداری از سموم باقی مانده بر روی گیاهان وارد خاک و سپس وارد آب‌های زیرزمینی می‌شوند.

در صورت آبیاری محصولات کشاورزی با این آب‌ها دچار مشکلات متعددی می‌شویم که از آن جمله از بین رفتن جنگل‌ها، آبزیان، دام‌ها و گسترش بیماری‌ها بر روی انسان‌ها است که در این‌جا قسمتی از تاثیر این سموم کشاورزی بر محیط زیست شرح داده می‌شود.

تاثیر آفت‌کش‌ها بر روی دام‌ها و حشرات

آفت‌کش‌ها مستقیما حشرات را نیز هدف قرار می‌دهند وباعث از بین رفتن آن‌ها گیاهان کمتری تکثیر می‌شوند.

زنبورهای کارگر که برای تولید عسل به گیاهان نیاز دارند نیز دچار مشکل شده و گاهی هم از بین می‌روند. این آفت‌کش‌ها نه تنها برای دام‌ها و حشرات مضرند، بلکه حیوانات وحشی نیز از این سموم در امان نبوده و دچار مسمومیت و یا مرگ می‌شوند.

تاثیر آفت‌کش‌ها بر روی خاک

یکی از دلایل بروز مشکلات و تخریب محیط زیست عدم اطلاع کافی کشاورزان و مصرف‌کنندگان از روش‌های استفاده از سموم کشاورزی و آفت‌کش‌ها است.

کمبود اطلاعات کافی که برای مقدار استفاده از سموم کشاورزی، و باقی ماندن آن‌ها بر روی گیاهان و خاک لازم است مصرف سم‌های خطرناک و آفت‌کش‌های غیراستاندارد و نبود امکانات برای آزمایش و آنالیز کردن محصول نیز یکی دیگر از مشکلات استفاده از این سموم آفت‌کش‌ است.

برای مثال در چین در سال 1994 کشاورزان محلی که دانش کافی در زمینه استفاده از حشره‌کش‌ها را نداشتند، آفت‌کشی را با درجه سمیت بالا موسوم به پاریتون به جای تری‌کلروفان استفاده کردند، در نتیجه این اشتباه 300 نفر مسموم و 3 نفر از آنها جان باختند.

بنابراین مقدار استفاده از سموم و آفت‌کش‌ها و همینطور نحوه استفاده از آنها به منظور جلوگیری از آلوده کردن خاک و گیاه بسیار مهم است.

تاثیر سموم کشاورزی و آفت‌کش‌ها بر انسان

متاسفانه مصرف درازمدت از موادغذایی آلوده به سموم و آفت‌کش‌ها، منجر به یکسری بیماری‌در انسان می‌شود. موادغذایی آلوده به سم با توجه به این که به مقدار کم و در طول زمان طولانی وارد بدن انسان می‌شوند موجب یکسری بیماری‌ می‌شوند. به عنوان مثال اسهال، استفراغ، تهوع، سقط جنین، عدم رشد فکری، تداخل در اعمال هورمونی، عقیمی مردان و دوره‌های قاعدگی نامنظم در زنان از آن جمله‌اند.

برای داشتن یک محصول سالم چه کنیم

تا به این‌جا در مورد تاثیر سموم و آفت‌کش‌ها بر محیط زیست و انسان صحبت کردیم. امروزه دانشمندان و کشاورزان به تولید محصولات کشاورزی ارگانیک روی آورده‌اند.

در این نوع محصولات از هیچ نوع سم و یا کود شیمیایی، علف‌کش‌و آفت‌کش و… استفاده نمی‌شود و کل محصول در یک فرآیند طبیعی رشد می‌کند. از کاشت تا برداشت هیچ نوع آسیبی به محیط زیست و انسان وارد نمی‌شود.

همین طور افزایش تنوع زیستی، کاهش یا حذف سموم، افزایش حاصلخیزی و پایداری خاک، کاهش هزینه‌های تولید محصولات، افزایش میکروارگانیسم‌های خاک و… راهکارهایی است که می‌توان از نتایج کاهش و یا استفاده نکردن از سموم شیمیایی دانست.

سمیه لطفی میشامندانی ـ خبرنگار