دولت‌ها همواره به تورم دامن زده‌اند
افزايش قيمت ارز به عوامل ريشه‌اي و بنيادين مرتبط است و صرف نظر از عوامل کوتاه مدت، دلايل ريشه‌اي نرخ بين پول يک کشور را در بلندمدت تغيير مي‌دهد.
افزايش قيمت ارز به عوامل ريشه‌اي و بنيادين مرتبط است و صرف نظر از عوامل کوتاه مدت، دلايل ريشه‌اي نرخ بين پول يک کشور را در بلندمدت تغيير مي‌دهد. اين عوامل که ارزش پول ملي را کاهش مي‌دهند، از سياست‌هاي ناکارآمد دولت‌ها نشأت مي‌گيرند.
اخبار سبز کشاورزی ؛ اين عوامل عبارت‌اند از: استمرار کسري بودجه‌هاي ساليانه کشور، رشد حجم نقدينگي و عدم تبديل آن به سرمايه، افزايش نرخ تورم، تنزل سرمايه‌گذاري‌هاي مولد، کاهش رشد اقتصادي، رشد کسري تراز تجارت خارجي، حساب سرمايه منفي، کاهش ورود ارز به اقتصاد کشور. اين موارد اسباب تضعيف پول داخلي يا به بياني کاهش ارزش ريال را فراهم مي‌کنند.
زمينه بروز و ظهور اين عوامل در بطن اقتصاد دولتي وجود داشته و آثار خود را به‌طور کوتاه مدت و بلندمدت در افزايش قيمت ارز‌هاي معتبر خارجي به ويژه دلار آشکار مي‌کنند. در حال حاضر اقتصاد ايران با بيشتر عوامل پيش گفته درگير است؛ لذا قطعا اين مجموعه معيوب اقتصادي در مقابل تکانه‌هاي اقتصادي و سياسي به‌شدت آسيب‌پذير است.
خروج ترامپ از برجام در ارديبهشت 97، وضع تحريم‌هاي حداکثري، نرخ دلار را از ابتداي سال97 تا 20 آذر سالجاري از 4250 تومان به 39700 تومان رسانيد به بياني ديگر دلار يک رشد 934 درصدي را طي چهار سال و نيم از ابتر شدن برجام، تجربه کرده است. به همين سبب خروج سپرده‌هاي بلندمدت از بانک‌ها تشديد شده و تقاضاي خريد دلار و طلا افزايش يافته و لذا روند قيمت‌ها را در اين دو بازار افزايشي کرده، به گونه‌اي که اکنون دلار در بازار آزاد به 40 هزار تومان و سکه بهار آزادي نيز به نزديک 20 ميليون تومان رسيده است.
بايد توجه داشت که با تخليه سپرده‌هاي بلندمدت نسبت شبه پول به پول کاهش مي‌يابد و در نتيجه زنجيره تأمين مالي مختل مي‌شود. با کاهش منابع تأمين مالي بانک‌ها، دست نهاد‌هاي دولتي و فرادولتي و شبه دولتي که با سرمايه‌هاي مردم کار مي‌کنند از تسهيلات به روال پيشين کوتاه و بستر رانت تا حدودي ناهموار مي‌شود.
ممکن است پرسيده شود با بيرون کشيدن سپرده‌ها از بانک‌ها و خريد طلا و ارز، مجددا وجوهات دريافتي فروشندگان ارز و طلا به بانک‌ها بازگشت خواهند کرد و در نتيجه در سر جمع ذخاير پولي بانک‌ها تغييري ايجاد نمي‌شود. البته اين پرسش صحيحي است اما اين وجوهات في‌الواقع سرمايه در گردش فروشندگان طلا و ارز است و در حساب جاري آنان که بخشي از اجزاي پول است و قدرت نقدشوندگي فوري دارد، واريز مي‌شود نه درحساب‌هاي بلندمدت که شبه پول است و منابع اعطاي تسهيلات بانک‌ها را تجميع مي‌کند.
لازم به ذکر است که بازخورد افزايش قيمت ارز نيز بر سطح عمومي قيمت‌ها افزايشي است، زيرا به دنبال آن واردات اعم از کالا‌هاي سرمايه‌اي، نهاده‌هاي توليد و کالا‌هاي مصرفي گران‌تر تمام مي‌شود و تورم را از اين منفذ هم افزايش مي‌دهد. نگاهي به سياست‌هاي دولت‌ها نشان مي‌دهد که به رغم شعار مهار تورم، همواره به تورم دامن زده‌اند. بدين مفهوم تورم به معناي دست کردن دولت‌ها در جيب مردم است.
محمود جامساز اقتصاددان
منبع آرمان ملی
