نقش غیرمستقیم مورچه‌ها در حفظ زنبورها

وای به روزی که زنبورها نباشند!

تحقیقات نشان داده که برخی از آفت‌کش‌ها تاثیر زیادی بر سیستم عصبی زنبورها داشته و موجب گمراه کردن آن‌ها در یافتن مسیرها می‌شود. این بررسی‌ها نشان داده که با جایگزین کردن مورچه‌ها در مبارزه علیه آفات، می‌توان مصرف سموم آفت‌کش را تقلیل داد و از اثرات سوء این سموم بر زنبورها کاست.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی ، سالانه افزون بر 2/5 میلیارد کیلوگرم از انواع سموم و آفت‌کش‌ها توسط کشاورزان در سرتاسر دنیا مصرف می‌شود.

دانشمندان بخش کشاورزی بر روی بیش از یک هزار نوع از انواع ترکیبات شیمیایی که برای حفظ تولیدات موادغذایی جهت کشتن انواع حشرات، علف‌های هرز و قارچ‌ها استفاده می‌شوند، مطالعاتی به عمل آورده‌اند که معلوم گردیده این آفت‌کش‌ها می‌توانند اثرات کشنده‌ای بر روی حشرات و به ویژه زنبورها داشته باشند.

اثر تخریبی سموم بر زنبورها

زنبورها بخش حیاتی و زندگی بخش اکوسیستم‌ها هستند و بدون وجود آن‌ها بسیاری از گونه‌‌های زنده گیاهی و جانوری محکوم به مرگ هستند، به عنوان مثال 80 درصد از بخش گیاهی حیات وحش اروپا به فعالیت زنبورها وابسته است.

همچنین آن‌ها عامل اساسی در ماندگاری و توسعه کشاورزی هستند، به گونه‌ای که یک سوم از کل تولیدات غذایی جهان، وابسته به وجود گرده‌افشان‌ها است. اما آفت‌کش‌ها با اثرگذاری بر سیستم مرکزی عصبی زنبورها، به آن‌ها و در نتیجه به تمامی زنجیره تولید موادغذایی آسیب وارد می‌کنند.

این مواد شیمیایی باعث تضعیف و از کار انداختن توانایی پرواز زنبورها در یک خط مستقیم شده و موجب بروز اشکال در یافتن گل‌ها برای فعالیت‌های تغذیه‌ای می‌شوند و امکان دارد که دوام و بقای آن‌ها این‌گونه به خطر بیفتد.

معلوم گردیده که استفاده‌های معمول و مستمر از آفت‌کش‌هایی نظیر «سولفوکسوفلور» و «نئونیکوتینوئیدها» قادر است که به شدت موجب آسیب زدن بر رفتارهای زنبورهای عسل گردد.

نتابج به دست آمده نشان بارزی بر اخلال در اطلاعات بینایی و مسیریابی زنبورهای عسل و در نتیجه فعالیت‌های حیاتی آن‌ها داشته است. محققان تعدادی از زنبورها را تحت یک سری آزمایش قرار دادند و عدم شناخت تقارن بین چپ و راست در زنبورهایی که تحت تاثیر سموم آفت‌کش‌قرار گرفته بودند، 2/4 برابر بیش از زنبورهای سالم و کنترل حرکت و پرواز در آن‌‌ها با مشکلاتی مواجه بود.

همچنین، زنبورهای آلوده به سموم آفت‌کش دارای سلول‌های مرده بیشتر در ناحیه مغز بودند که نشان تخریب مغز آن‌ها توسط موادشیمیایی بود.

مورچه‌ها چه می‌کنند؟

دانشمندان در حوزه‌های کشاورزی به طور پیوسته سعی در یافتن اشکال و روش‌های پایدارتری در این بخش دارند. معمولا در تابستان مورچه‌های بسیار فعالی را مشاهده می‌کنیم که در اطراف در حرکتند و علی‌القاعده به عنوان یک آفت به آن‌ها نگاه می‌کنیم.

یک بررسی نشان داده که آن‌ها می‌توانند محصولات کشاورزی را از تخریب و همچنین مصرف آفت‌کش‌ها حفظ کنند. این مطالعه بین‌المللی که در نشریه Royal society به چاپ رسیده معلوم نموده که گونه‌هایی از مورچه‌ها، همان تاثیر آفت‌کش‌ها را در کنترل آفات روی گیاهان دارند که هزینه‌های کمتری نیز ایجاد می‌کند.

مورچه‌ها محصولات گیاهی خود را در مقابل آفاتی نظیر سوسک‌ها و هزارپاها محافظت می‌کنند و توسط تونل‌های حلزونی شکل که در زیرزمین ایجاد می‌کنند با مکش اکسیژن موجب تهویه لانه‌های خود می‌شوند، ضمن این که از این طریق به گیاهان نیز کمک می‌نمایند.

محققان 26 گونه مورچه را شناسایی کرده‌اند که می‌توان از آن‌ها علیه آفات و به جای سم استفاده کرد، اگر چه این ایده جدیدی نیست، چرا که قرن‌ها پیش از این باغداران مرکبات چینی از این ترفند برای کنترل بیولوژیکی آفات درخت‌ها استفاده می‌کردند.

دعوت از مورچه‌ها برای حفاظت از زنبورها

می‌توان با مدیریت صحیح زیست محیطی نظیر پاشیدن اندکی شکر، مورچه‌ها را برای مقابله با حشرات آفت به مزرعه دعوت کرد و با استفاده کمتر از سموم آفت‌کش، آسیب کمتری به زنبورهای عسل رساند.

وجود مورچه‌های شکارچی که قادر به تغذیه از آفات در مزارع هستند، می‌توانند به سلامت زنبورها از طریق مصرف کمتر سموم آفت‌کش کمک نمایند. وجود مورچه‌ها در مزارع و حیات وحش می‌توانند به منزله عاملی در حفظ سلامت زنبورها به شمار آیند.