توسعه پایدار، ضامن حفظ محیط زیست و سلامت اقتصادی

اخبار سبز کشاورزی : افزایش جمعیت از پنج میلیون نفر در 8000 سال پیش به بیش از7 میلیارد نفر در امروز گواه تجربه بحرانی از بحران هاست. با افزایش روز افزون جمعیت که خود مهمترین عامل تخریب محیط زیست محسوب می شود، استفاده و بهره برداری از زمین بدون توجه به توان و ظرفیت زمین برای پاسخ به این نیاز فزونی یافت.

طبیعت دستخوش شدیدترین تخریب ها و دست اندازی ها قرارگرفت که کاهش بیش از اندازه منابع طبیعی، افزایش آلودگی ها، رشد لگام گسیختگی صنعتی و نارسایی توزیع متعادل منابع را می توان تنها گوشه ای از تعدی بشر به طبیعت نام برد که این عوامل خود باعث بروز بحران های چون فقر، قحطی، بیماری های خطرناک و کشنده، خشکسالی و حتی نابودی تمدن ها را در پی داشته است.

شاید به جرات بتوان گفت آنجه باعث نابودی و ناپدید شدن تمدن هایی چون مردمان شوشونی شد افزایش جمعیت بود.

اصل دیاموند می گوید:هرجا که بشر استقرار یافت تخریب محیط زیست یک اصل انکارناپذیر است. بنابراین افزایش جمعیت و تسخیر بیشتر محیطزیست برای توسعه هم اکنون هم یکی از نگرانی های عمده دوستداران و فعالین عرصه محیط زیست مبدل شده است.

آنها معتقدند که رشد جمعیت همراه با افزایش حمل ونقل ،مصرف منابع ، اشتغال ، افزایش مصرف انرژی، مشکلات اجتماعی، مسکن و… خواهد بود. به همین دلیل کنترل رشد جمعیت را مهمترین عامل در حفظ محیط زیست و رفاه اجتماعی بشر می دانند.

درس های تاریخ اقتصادی همگی مبین آن است که همه فجایع و بلایای چون فقر، خشکسالی ، قحطی، تغییر اقلیم، گرمای جهانی و سایر پدیدهایی که بشر با دست و پنجه نرم می کند، می تواند ماحصل جنگل زدایی، نابودی و انقراض تنوع زیستی و گونه های حیات وحش، بیابان زایی، تخریب لایه ازن ناشی از مصرف سوخت های فسیلی و انواع آلودگی ها در محیط زیست باشد و همواره این بحران ها نشات گرفته از سوء مدیریت یا فقدان مدیرت صحیح منابع طبیعی و محیط زیست است که یک مثال بارز ازاین بی تدبیری را می توان به رشد قارچ گونه صنایع در کشورهای صنعتی بدون توجه به اهمیت محیط زیست و ساختار اکولوژیکی آن مناطق اشاره کرد.

توسعه پایدار به عنوان یک راهبرد جدید موفقیت بالایی در تلفیق اقتصاد و محیطزیست بدست آورده است این پیوند به عنوان علاج مشکلات اقتصادی و زیست محیطی و پیوند دهنده بین این دو مهم شناخته می شود ولی متاسفانه با توجه به بیش ازچند دهه از کاربرد آن در اهداف و برنامه های اقتصادی کشورها هنوز آگاهی جامع و شامل از این اصطلاح کسب نشده است.

ایران به عنوان یک از کشورهای در حال توسعه و همچنین متناسب با اشتیاق به صنعتی شدن و غلبه بر رکود اقتصادی متحمل خسارت های بسیاری ناشی از تخریب محیط زیست بوده است. تخریب جنگل ها، مدیریت ناصحیح پسماند و پساب، سدسازی های غیرکارشناسی، توسعه نامتوازن صنایع، انتقال آب بین حوزه ای، خشک شدن تالاب ها، آلودگی هوا، کشاورزی ناپایدار و … به عنوان عوامل انسانی از یک سو و خشکسالی، تغییر اقلیم و گرمای جهانی از سوی دیگر زنگ خطر جدی برای امنیت غذایی و زیستی کشور محسوب می شود که این امر می تواند التهاب جدی برای توسعه کشور به شمار رود.

مضاف بر موارد فوق دیپلماسی ضعیف خارجی از دیگر مواردی است که موجب تزاید اثرات ناخوشایند محیط زیستی از جمله گردوغبار و بحران آب شده است. لذا توجه به ارقام و آمارهای مرتبط در حوزه محیط زیست و مسائل سلامت عمومی ناشی از آن می تواند شوک بزرگی برای سیاستمدارن و مسئولان ارشد کشور باشد.

ارقامی چون کاهش 8 میلیون هکتاری جنگل ها در نیم قرن اخیر، بحرانی شدن ذخایر سدهای کشور، رکورد در میزان فرونشست ها، خشکسالی 98 درصدی مساحت کشور، دور ریز مواد غذایی معادل 60درصد درآمد نفتی کشور، رتبه اول در مصرف ظروف یکبارمصرف،دفن روزانه بیش از 10هزار تن پسماند در جنگل ها، مرگ بیش از 12 هزار نفر درسال بر اثر آلودگی هوا و … باید مورد زمزمه مسئولان ارشد کشور قرار گیرد تا به صورت عاجل جهت برون رفت از وضعیت خطرناک فعلی و ممانعت از تشدید آن تصمیم گیری شود.

به همین جهت توسعه متوازن متناسب با آمایش سرزمین و توسعه پایدار و پرهیز از هرگونه رانت و فشارهای سیاسی پشت پرده همچون پروژه های سدسازی و پتروشیمی می تواند رمز تداوم و استمرار توسعه و متضمن سلامت رشد اقتصادی کشور باشد.

محیط زیست و حفاظت از آن و همچنین استفاده خردمندانه از طبیعت و کنترل اثرات ناشی از تخریب آن مستلزم درک صحیح ملت ها و جوامع بین المللی از تاثیر مشترک جامعه جهانی از اثرات تخریب محیط زیست همچون تغییرات اقلیمی و گرمای جهانی می باشد. به همین جهت حفاظت از محیط زیست می تواند فصل مشترک جامعه بین امللی برای صلح باشد.

در همین راستا هر ساله 5 ژوئن، روز جهانی محیط زیست در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود و این تاریخ مصادف با اولین روز یک کنفرانس برجسته است. در سال 1972، اولین کنفرانس بزرگ در زمینه مسائل زیست‌محیطی، که تحت نظارت سازمان ملل متحد تشکیل شد، از 5 تا 16 ژوئن در استکهلم (سوئد) برگزار شد. این رویداد که به‌عنوان کنفرانس محیط زیست انسانی یا کنفرانس استکهلم شناخته می‌شود، هدفش ایجاد یک دیدگاه مشترک بنیادین در مورد چگونگی رسیدن به چالش حفظ و ارتقای محیط زیست انسانی بود.

این رویداد درواقع نقطه عطفی در توسعه سیاست بین‌المللی محیط زیست بود. از این رو روز جهانی محیط زیست و به تبع آن آغاز هفته محیط زیست در کشورمان می تواند فرصتی برای بازنگری و اصلاح سیاست های اقتصادی و همچنین گسترش آگاهی های جمعی در راستای توسعه پایدار و بهره وری مستمر و پایدار باشد.

فرشید کریمی ـ فعال اجتماعی و مدیرعامل انجمن محیط زیستی آوای ترنگ

منبع: حکایت گیلان