لایحه خلاف واقع پس گرفته شد؛ ۴ نکته کلیدی که نباید از قلم بیفتد!
دولت لایحه جنجالی مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع را پس گرفت؛ ۴ نکته مهم درباره لایحه خلاف واقع که سرنوشت آزادی بیان را رقم می‌زند
دولت لایحه جنجالی مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع را پس گرفت. اما این عقب‌نشینی چه معنایی دارد؟ ۴ نکته مهم درباره لایحه خلاف واقع که سرنوشت آزادی بیان را رقم می‌زند.
نقطه پایان بر یک لایحه پرحاشیه: آیا آزادی بیان نجات یافت؟
اخبار سبز کشاورزی؛ در خبری که جامعه رسانه‌ای و فعالان فضای مجازی را شوکه کرد، سخنگوی دولت اعلام کرد که لایحه “مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی” از دستور کار هیئت دولت خارج شد.
این لایحه که با هدف مقابله با اخبار جعلی تنظیم شده بود، پس از تصویب دو فوریت آن در مجلس، با انتقادات گسترده‌ای از سوی روزنامه‌نگاران، فعالان مدنی و حقوقدانان مواجه شد. اما چرا این لایحه تا این حد بحث‌برانگیز بود و عقب‌نشینی دولت چه پیامی دارد؟
۱. عقب‌نشینی هوشمندانه یا پذیرش اشتباه؟
پذیرش اشتباه و پس گرفتن یک لایحه پس از اعتراضات مردمی، نشانه‌ای از بلوغ سیاسی و احترام به افکار عمومی است. این اقدام دولت، اگرچه با تاخیر، اما مثبت تلقی می‌شود. این امید را زنده می‌کند که در آینده نیز، دولت با شنیدن صدای مردم و نقد سازنده، مسیر خود را اصلاح کند و از لجبازی و اصرار بر تصمیمات نادرست پرهیز نماید.
در نهایت، مسئولیت دولت، خدمت به مردم و تامین منافع آنان است و هر تصمیمی باید در چارچوب خواست و منافع مردم اتخاذ شود.
۲. زنگ خطری برای کارشناسی دولت: آیا مسئولان، لایحه را خوانده بودند؟
جای تعجب است که دولتی با این همه کارشناس و مقام مسئول، تا پیش از ارسال لایحه به مجلس، متوجه محتوای خطرناک و تبعات احتمالی آن نشده بود. آیا تمام مقامات دولت، از سطوح پایین تا عالی، از جزئیات این لایحه ۲۲ ماده‌ای و ۸ صفحه‌ای آگاه بودند؟ چگونه با محتوایی که می‌توانست محدودیت‌های جدی برای آزادی بیان ایجاد کند، موافقت شد؟
حتی رئیس جمهور نیز باید پاسخ دهد که آیا این لایحه مهم را پیش از امضا و ارسال به مجلس، به دقت مطالعه کرده بود؟ این موضوع، نیازمند بازنگری جدی در فرآیندهای کارشناسی و تصمیم‌گیری دولت است.
۳. دولت، مالک حقیقت نیست: چرا لایحه خلاف واقع، گامی به عقب بود؟
هدف اصلی لایحه لایحه خلاف واقع مقابله با اخبار جعلی عنوان شده بود، اما محتوای آن به شکلی تنظیم شده بود که دولت را به عنوان “مالک واقعیت” معرفی می‌کرد. این رویکرد، بسیار خطرناک است؛ زیرا دولت‌ها ممکن است تنها یک جنبه از واقعیت را بیان کنند و مانع از شنیدن صداها و روایت‌های دیگر شوند.
در عصر ارتباطات و هوش مصنوعی، تلاش برای انحصار روایت حقیقت، نه تنها غیرممکن است، بلکه به ضرر شفافیت و پاسخگویی تمام می‌شود. تاریخ نشان داده است که هیچ قدرتی نمی‌تواند جلوی جریان آزاد اطلاعات را بگیرد. کشف حقیقت، روندی پیچیده و بی‌پایان است که به همکاری همه نهادها، از جمله رسانه‌ها، قضات و جامعه مدنی نیاز دارد. این لایحه، با محدود کردن آزادی بیان و واکنش، حقوق اساسی ملت را نقض می‌کرد.
۴. راهکار واقعی مبارزه با اخبار جعلی: رسانه‌های حرفه‌ای و آزادی بیان
مبارزه با اخبار جعلی، نیازمند راهکارهای جهانی و پایدار است. مهم‌ترین این راهکارها، تقویت رسانه‌های حرفه‌ای، مستقل و بی‌طرف است. حمایت از حقوق حرفه‌ای روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها، به آن‌ها امکان می‌دهد تا اخبار واقعی را از اخبار جعلی تفکیک کرده و مرجع قابل اعتمادی برای آگاهی‌بخشی به جامعه باشند.
علاوه بر این، به رسمیت شناختن استقلال نهادهای دولتی، جامعه مدنی، افکار عمومی و قضات حرفه‌ای، همراه با رفع فیلترینگ اینترنت (جز در موارد ضروری و منطقی)، می‌تواند به ایجاد فضایی سالم برای تبادل اطلاعات و مبارزه با اخبار جعلی کمک کند.
