آبله میمونی و راه‌های انتقال/ سویه جدید آبله میمون کشنده است؟

با توجه به انتشار خبر اعلام وضعیت هشدار بهداشتی توسط سازمان جهانی بهداشت درباره بیماری «ام‌پاکس» یا همان آبله میمونی، درک درست از آنچه می‌تواند برای سایر کشورها و ساختار درمان و بهداشت کشور خطرآفرین باشد، مهم است.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی، آبله میمونی «Monkeypox» نام بیماری‌ای است که این روزها صحبت‌های زیادی درباره آن می‌شود؛ عامل این بیماری ویروسی کمیاب است با علائمی چون نشانه‌های آنفلوانزا خود را بروز می‌دهد. سازمان جهانی بهداشت درباره بیماری آبله میمونی، هشدار بهداشتی صادر کرده است که می‌تواند خطرناک باشد.

با توجه به انتشار خبر اعلام وضعیت هشدار بهداشتی توسط سازمان جهانی بهداشت درباره بیماری «ام‌پاکس» یا همان آبله میمونی، درک درست از آنچه می‌تواند برای سایر کشورها و ساختار درمان و بهداشت کشور خطرآفرین باشد، مهم است.

دلایل مختلفی برای خطرناک بودن انتشار سویه جدید آبله میمونی برای سایر کشورها نیز وجود دارد، هرچند تا امروز، سویه اصلی ابتلا به «ام پاکس»، از نوع «کلاد ۱» بوده است، اما در سویه جدید که نگرانی ایجاد کرده، نوع «کلاد ۱ بی» است که این فرم بر اساس آخرین گزارشات دارای ویژگی‌های سرایت‌پذیری، مرگ‌و‌میر و انتقال راحت‌تر نسبت به سویه قبل است.

برخی گزارش‌های علمی نشان می‌دهد، در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، موارد ابتلاء در آفریقا، ۱۶۰ درصد افزایش یافته و مرگ‌و‌میرها ۱۹ درصد افزایش یافته است.

از سوی دیگر، برخلاف سویه قبلی این ویروس که ضایعات بیشتر در قفسه سینه، دست‌ها و پاها دیده می‌شد، شکل جدید «ام‌پاکس» باعث ایجاد علایم و ضایعات خفیف‌تری در پوست و به‌ویژه در ناحیه تناسلی می‌شود. این امر تشخیص را سخت‌تر می‌کند، به این معنی که ممکن است افراد بدون اینکه بدانند آلوده هستند، دیگران را نیز بیمار کنند.به لحاظ گسترش این بیماری نیز، ام پاکس اخیراً برای اولین بار در چهار کشور شرق آفریقا شامل بوروندی، کنیا، رواندا و اوگاندا نیز مشاهده شده است.

گزارش‌های کارشناسان می‌گوید احتمالاً سرایت‌پذیری از طریق پوست در فرم جدید افزایش یافته است. چرا که طغیان‌های محدود این بیماری در بین پرسنل پزشکی و خانواده‌های بیماران بسیار بیشتر از قبل رخ داده است.

عوامل اشاره‌شده بالا، به همراه کمبود واکسن اثربخش برای مناطق گرفتار با آبله میمونی، مهم‌ترین دلایلی است که سازمان جهانی بهداشت نسبت به گسترش این اپیدمی به سایر کشورهای جهان اعلام هشدار کرده است.

هرچند تاکنون گزارشی از ابتلا به آبله میمونی در ایران گزارش نشده است، اما افزایش سطح آگاهی عمومی، آشنایی کادر پزشکی به ابعاد بیماری و تدابیر مراقبت‌های مرزی و برقراری نظام مراقبت مرتبط با این بیماری برای کشور پیشنهاد می‌شود.

آبله میمونی کشنده است؟

جمعی از متخصصان بهداشتی با اشاره به شیوع بیماری آبله میمونی در اروپا و اینکه هنوز در ایران شایع نشده، بر این باورند: این بیماری کشنده نبوده و ضرورتی بر واکسیناسیون عمومی نیست.

آبله میمونی «Monkeypox» نام بیماری‌ای است که این روزها صحبت‌های زیادی درباره آن می‌شود؛ عامل این بیماری ویروسی کمیاب است با علائمی چون نشانه‌های آنفلوانزا خود را بروز می‌دهد. این بیماری بثورات پوستی ایجاد می‌کند و در صورت و بدن گسترش می‌یابد. با توجه به شیوع ناگهانی کرونا و مشکلاتی که ایجاد کرده، در حال حاضر مردم دنیا نگران شیوع آبله میمونی نیز هستند.

اکنون سازمان جهانی بهداشت برای دومین بار در دو سال گذشته به دلیل شیوع بیماری «آبله میمونی» وضعیت اضطراری بهداشت عمومی بین‌المللی اعلام کرد.

تدروس ادهانوم مدیرکل سازمان جهانی بهداشت در این زمینه گفت:کمیته امور اضطراری سازمان امروز تشکیل جلسه داد و به من توصیه کرد که وضعیت این بیماری مایه نگرانی بین‌المللی و مصداق وضعیت اضطراری بهداشت عمومی است. من این توصیه را پذیرفتم.

وی افزود: سازمان جهانی بهداشت متعهد است در روزها و هفته‌های آینده پاسخ جهانی به این وضعیت را هماهنگ کرده و با هر یک از کشورهایی که تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته‌اند، همکاری نزدیکی داشته باشد تا از انتشار آن جلوگیری کرده و جان افراد را نجات دهیم.

این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که کمیته بهداشت اتحادیه آفریقا پس از شیوع آبله میمونی در برخی کشورهای این قاره از جمله جمهوری دموکراتیک کنگو، وضعیت اضطراری عمومی اعلام کرد.

ادهانوم گفت که در سال جاری میلادی بیش از ۱۴ هزار مورد ابتلا به آبله میمونی در کنگو شناسایی شده که به مرگ ۵۲۴ بیمار منجر شده است. این آمار بیشتر از مجموع مبتلایان و مرگ و میری است که سال گذشته گزارش شد.

وی افزود: در ماه گذشته، حدود ۹۰ مورد ابتلا به آبله میمونی در چهار کشور بروندی، کنیا، روآندا و اوگاندا گزارش شده است.

آبله میمونی پیشتر در ماه می ۲۰۲۲ در سطح جهانی شیوع پیدا کرد و سازمان جهانی بهداشت از ژوئیه ۲۰۲۲ تا می ۲۰۲۳ اعلام وضعیت اضطراری کرد. در این مدت، حدود ۹۰ هزار مورد ابتلا به آبله میمونی شناسایی شد که جهان حدود ۱۴۰ تن را گرفت.

در ایران هنوز مورد قطعی از ویروس آبله میمونی شناسایی نشده است

در ایران، هنوز مورد قطعی از این ویروس شناسایی نشده است اما هر روز شایعاتی مبنی بر شناسایی تعدادی از افراد مشکوک به این بیماری در کشور وجود دارد که همین موضوع نگرانی‌هایی برای مردم ایجاد کرده است. البته امیدواریم دیگر این ویروس در ایران شناسایی نشود هرچند که آمار کشندگی آن حدود یک تا ۱۰ درصد اعلام شده است اما باز جای نگرانی برای مردم دارد.

اولین مورد شناخته شده ویروس آبله میمونی در سال ۱۹۵۸ در بین میمون‌هایی که برای تحقیقات و پژوهش نگهداری شدند، مشاهده شد. ولی اولین مورد انسانی این بیماری در سال ۱۹۷۰ در آفریقا و در یک کودک شناسایی شد. زادگاه آبله میمونی در کشورهای مرکزی و غرب آفریقا و در مناطقی پوشیده شده از جنگل‌های بارانی استوایی است چرا که مخزن این ویروس علاوه بر میمون‌ها برخی از جوندگان نیز هستند که البته هنوز به صورت دقیق و کامل مخزن این ویروس شناسایی نشده است. اما به علت تماس بین انسان و حیوانات در این مناطق این بیماری به انسان سرایت کرده است.

اینکه آبله میمون از کجا آمده است و چگونگی زمینه انتشار آن برای مردم ایران مهم است که مانند کرونا گرفتار این ویروس نشوند و انتقال آن به سرعت کووید ۱۹ نباشد که مردم گرفتار آن شوند که البته تاکنون این موارد از سوی مسئولان تایید یا رد نشده است اما آنچه که مسئولان امر می‌گویند این بیماری با علائمی مانند تب، سردرد شدید، درد عضلانی، کاهش انرژی بدن، کمر درد و تورم غدد لنفاوی شروع می‌شود و اینکه برنامه‌ای برای واکسیناسیون علیه این ویروس در دستور کار است نیز هنوز از سوی وزارت بهداشت تایید نشده است.

بهزاد امیری رئیس، اداره بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در این‌باره گفت که تاکنون در کشور هیچ مورد قطعی و محتمل از ابتلا به آبله میمونی را شناسایی نکرده‌ایم، بنابراین ضرورتی بر مطرح شدن واکسیناسیون عمومی در این ارتباط وجود ندارد و در مورد احتمال شیوع آبله میمونی و نگرانی‌هایی که در این‌باره در جامعه ایجاد شده است، اینگونه توضیح داد که بیماری آبله میمونی یا بیماری مانکی پاکس (monkeypox) یک بیماری ویروسی از خانواده آبله و هم خانواده ویروس آبله، واکسینیا و آبله گاوی است.

او تاکید کرد: انتقال از حیوان به انسان ممکن است از طریق گاز گرفتن یا زخمی کردن، فراوری گوشت، تماس مستقیم با خون و ترشحات بدن حیوان، یا تماس غیرمستقیم با مواد دفعی حیوان رخ دهد.

به گفته امیری، آبله میمونی خطرناک نیست و به دلیل اینکه بیماری مشترک میان حیوان و انسان است، باید مردم بویژه کودکان و سالمندان از تماس با حیوانات خودداری کنند و این بیماری می تواند از طریق تماس مستقیم با ترشحات یا مواد دفعی از فردی به فرد دیگر قابل انتقال باشد.

او، تب، سردرد، دردهای عضلانی و خستگی را از علایم اولیه ابتلا به آبله میمونی برشمرد و اظهار داشت: آبله میمونی باعث تورم گره‌های لنفاوی می‌شود و دوره بین آلودگی به عفونت تا بروز علائم هفت تا ۱۴ روز بوده و باید بیمار در قرنطینه باشد و استراحت کامل را انجام دهد. این بیماری باعث تورم گره های لنفاوی می شود و دوره بین آلودگی به عفونت تا بروز علائم هفت تا ۱۴ روز است، بیمار باید در قرنطینه باشد

امیری ادامه داد: تا سه روز پس از بروز تب، بیمار دچار بثورات پوستی می‌شود که اغلب از صورت شروع شده و سپس به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد.

راه‌های انتقال آبله میمونی

او اظهار داشت: البته آبله میمون دو مرحله اولیه و ثانویه دارد. وقتی این ویروس وارد بدن می‌شود ممکن است بین یک تا دو هفته هیچ علامتی نداشته باشد و گفته می‌شود بین ۵ تا ۲۱ روز علامتی ندارد. اما وقتی دوره کمون و پنهان آن خاتمه پیدا می‌کند، با علائم عمومی نظیر تب، سردرد شدید، درد عضلانی، کاهش انرژی بدن، کمر درد و تورم غدد لنفاوی شروع می‌شود و در کل ابتلا به ویروس آبله میمونی ابتدا با این علائم عمومی خواهد بود.

امیری گفت: این موضوع بسیار مهم است که ویروس آبله میمونی در دوره کمون ۵ تا ۲۱ روز امکان انتقال فرد به فرد ندارد و انتقال این ویروس از زمان شیوع علائم آغاز می‌شود و بعد از آن اثرات پوستی همچون تاول‌های پوستی ایجاد شده که ابتدا مسطح اما آرام آرام برجسته می‌شوند و در درون آن تغییر رنگ ایجاد کرده و پس از پوسته‌ریزی محو می‌شوند.

او ادامه داد: به طور معمول از زمانی که علائم بالینی آبله میمون در فرد ایجاد شده تا زمانی که تاول‌ها کاملا برطرف شود، فرد می‌تواند ناقل بیماری باشد و اگر در تماس نزدیک با یک فرد سالم قرار بگیرد می‌تواند این بیماری را انتقال دهد. بیشترین راه انتقال بیماری آبله میمونی، تماس نزدیک از جمله تماس پوست به پوست است. اما انتقال قطره‌ای از طریق تنفس، تماس انسان با حیوانات آلوده و خوردن گوشت آلوده نیز از دیگر راه‌های ابتلا به آبله میمون است. انتقال بیماری از طریق مادر به جنین نیز راه دیگر انتقال این ویروس است.

رحیم سروری، رئیس انستیتو پاستور ایران نیز پیش‌تر گفته بود: آزمایشات تشخیصی آبله میمونی از خرداد سال جاری در انستیتو پاستور ایران راه‌اندازی شده و با توجه به لزوم آمادگی شبکه آزمایشگاهی کشور جهت تشخیص بهنگام موارد مشکوک احتمالی، انستیتو پاستور ایران کیت غربالگری ارتوپاکس ویروس را طراحی و همراه با آموزش‌های لازم، به آزمایشگاه‌های منتخب شبکه آزمایشگاهی در ۱۴ قطب آزمایشگاهی کشور ارسال کرده است. بر این اساس، دانشگاه‌های علوم پزشکی منتخب در صورت تشخیص موارد مشکوک در آزمایشات غربالگری، نمونه‌ها را برای بررسی تکمیلی به انستیتو پاستور ایران ارسال می‌کند.

رئیس انستیتو پاستور ایران تاکید کرد: سازمان جهانی بهداشت اخیراً به دلیل شیوع بالاتر از حدانتظار این بیماری در جهان، وضعیت اضطراری بین‌المللی اعلام کرده است. در چند ماه اخیر، تاکنون بیش از ۳۴ هزار مورد بیماری از ۸۲ کشور دنیا گزارش شده است. در همسایگی ایران نیز قطر، امارات، عربستان، ترکیه، و لبنان این بیماری را در ماه‌های گذشته گزارش کرده‌اند./شرق