وقتی بحران به سفره مردم می‌رسد؛ فجایع در صنعت مرغداری

یک حادثه طبیعی یا یک بیماری ناگهانی، کافی است تا تعادل بازار مرغ و تخم‌مرغ به‌هم بخورد و نگرانی مستقیم به سفره مصرف‌کننده منتقل شود؛ فجایع در صنعت مرغداری فقط یک مشکل تولیدی نیست، بلکه زنگ خطری برای امنیت غذایی جامعه است.

فجایع طبیعی؛ تهدید خاموش زنجیره تولید مرغ

اخبار سبز کشاورزی؛ اتفاق‌های ناگوار طبیعی یا حوادث پیش‌بینی‌نشده، همواره زیربخش‌های کشاورزی را تهدید می‌کنند. از تگرگی که در چند دقیقه مزارع را نابود می‌کند تا صاعقه‌ای که گندمزارهای آماده برداشت را به خاکستر بدل می‌سازد.

سیلاب‌ها، طوفان‌ها، آتش‌سوزی‌ها و حتی قطع طولانی‌مدت برق، می‌توانند یک واحد تولیدی را از چرخه فعالیت خارج کنند. صنعت مرغداری نیز از این قاعده مستثنا نیست و هر رخداد غیرمنتظره‌ای می‌تواند بخشی از این صنعت حساس را زمین‌گیر کند.

چرا صنعت مرغداری بیش از دیگر بخش‌ها آسیب‌پذیر است؟

صنعت مرغداری به‌دلیل چرخه کوتاه تولید و وابستگی شدید به تداوم تأمین نهاده‌ها، بیش از سایر زیربخش‌های دامپروری در معرض ریسک قرار دارد.

علاوه بر شرایط عادی بازار، زمان‌های پرمصرفی مانند نوروز، ماه رمضان، محرم و مناسبت‌های مرتبط با سفر حج، حساسیت عرضه را دوچندان می‌کند. در چنین شرایطی، بروز یک فاجعه سراسری مانند شیوع آنفولانزای فوق‌حاد پرندگان می‌تواند بازار را به‌سرعت ملتهب کرده و مصرف‌کنندگان را نگران کند.

فجایع در صنعت مرغداری؛ ضربه اول به تولیدکننده

در نخستین مرحله، اثر فجایع در صنعت مرغداری متوجه مرغداران و کارکنان واحدهای تولیدی است. مرغدار، سرمایه و دارایی خود را از دست می‌دهد و نیروی کار، شغلش را.

اگر این واحدها تحت پوشش بیمه نباشند، بازسازی، تأمین سرمایه در گردش و بازگشت به چرخه تولید، به چالشی جدی و گاه غیرممکن تبدیل می‌شود.

انتقال بحران از واحد تولیدی به سفره مردم

اما اثر این فجایع تنها به تولیدکننده محدود نمی‌ماند. کاهش تولید، مستقیماً به بازار عرضه منتقل می‌شود و نتیجه‌ای جز افزایش قیمت و افت دسترسی مصرف‌کنندگان ندارد.

نمونه روشن این وضعیت، تجربه دوران شیوع کووید-۱۹ است؛ زمانی که کمبود گوشت مرغ و تخم‌مرغ، قیمت‌ها را بالا برد و بسیاری از خانوارها ناچار به حذف یا جایگزینی این اقلام از سبد غذایی خود شدند.

چرا مصرف‌کنندگان نگران می‌شوند؟

ممکن است مصرف‌کننده تنها یک‌بار اثر یک فاجعه را احساس کند، اما مرغداران بارها و بارها با شوک‌های تولیدی مواجه می‌شوند.

به‌دلیل کوتاه بودن دوره پرورش مرغ، اختلال در تولید، سریع‌تر و شدیدتر از سایر بخش‌های دامپروری به بازار منتقل می‌شود؛ موضوعی که نگرانی در میان مصرف‌کنندگان را تشدید می‌کند.

کنترل اثر فجایع؛ راهکارهای کاهش آسیب

آمادگی صنعت مرغداری برای تأمین پایدار نیاز جامعه، مستلزم برنامه‌ریزی از پیش تعیین‌شده است؛ به‌ویژه در ایام اوج مصرف.

پراکندگی جغرافیایی واحدهای تولیدی، یکی از مهم‌ترین ابزارهای کاهش آسیب است. به این ترتیب، اگر فاجعه‌ای در یک منطقه رخ دهد، تولیدکنندگان سایر مناطق می‌توانند تعادل بازار را حفظ کرده و اثر فجایع در صنعت مرغداری بر مصرف‌کنندگان را به حداقل برسانند.

پیشگیری، حمایت و هوشیاری؛ سه ضلع عبور از بحران

امروزه بلایایی مانند شیوع آنفولانزای پرندگان، به‌دلیل اجرای اقدامات پیشگیرانه، نظارت‌های دامپزشکی و آمادگی نسبی تولیدکنندگان، تأثیر گسترده گذشته را بر بازار ندارند.

با این حال، کاهش واقعی اثر فجایع در صنعت مرغداری نیازمند:

• هوشیاری دائمی مرغداران
• حمایت‌های آموزشی و مشاوره‌ای
• تقویت پوشش‌های بیمه‌ای
• پشتیبانی مالی در شرایط بحران

است؛ تا هم تولیدکننده حفظ شود و هم امنیت غذایی مصرف‌کننده به خطر نیفتد.

منبع:ماهنامه دام و کشت و صنعت – شماره ۳۰۲ – آبان ۱۴۰۴