نقش کشاورزی آبی در تولید آلاینده‌ها

اخبار سبز کشاورزی؛ آبیاری اراضی یک اقدام لازم در تولید محصولات کشاورزی همراه با اثرات زیست‌محیطی بسیار است؛ چرا که مصرف انرژی و تولید آلاینده‌های کربنی برای آبیاری اراضی می‌تواند نتیجه چنین کارکردی باشد، اگرچه از دیدگاه بسیاری از افراد موضوعی ناشناخته است.

در حال‌حاضر، آبیاری مزارع کشاورزی موجب تولید 216 میلیون تن گاز کربنیک و مصرف 1896 اپتاژول(1015) انرژی به طور سالیانه می‌شود که 15درصد از گازهای گلخانه‌ای تولید شده در جهان را در بر می‌گیرد. باید توجه کرد که افزون‌بر 40درصد از آب آبیاری مزارع متکی به منابع زیرزمینی است که باید توسط انواع پمپ‌های دیزلی و یا الکتریکی از درون لایه‌های زمین استخراج و بالا آورده شود که تقریبا 89درصد از کل انرژی مصرفی در زمینه آبیاری را در بر می‌گیرد.

بررسی‌ها نشان داد که توسعه الزامی کشاورزی در آینده، افزایشی 28درصدی را در مصرف انرژی بیشتر به وجود می‌آورد. به‌کارگیری روش‌های موثر در کاهش تولید کربن در آبیاری مزارع می‌تواند ضمن کاهشی 50درصدی در مصرف انرژی، مقدار آلاینده‌های کربنی را نیز تا 90درصدی تقلیل دهد.

گردش آب

آبیاری در تولید محصولات کشاورزی نقش اساسی داشته و پایه‌گذار امنیت غذایی است و در حالی که 40درصد از غذای ساکنان دنیا با این روش به دست می‌آید، فقط 22درصد از اراضی زمین به زیر کشت می‌روند. در شرایطی که چالش‌هایی چون گرم‌شدن هوای کره زمین و رشد جمعیت وجود دارد، آبیاری را می‌تواند به‌منزله یک شاخص حیاتی زمینه‌ساز بروز بحران‌های غذایی برای آینده به همراه تغییرهای اقلیمی، معرفی کند.

هم‌اکنون، آبیاری متکی به سوخت‌های فسیلی برای پمپ‌کردن آب‌ است که نتیجه و حاصل آن تولید گازهای گلخانه‌ای است. بسیاری از تحقیق‌ها در مورد میزان آلاینده‌های گلخانه‌ای ناشی از انجام عملیات کشاورزی و سیستم‌های تولید غذا، موجب چشم‌پوشی بر چگونگی استفاده از اراضی، تولید و به کار بردن کودهای شیمیایی ازتی، تخمیرهای تولید شده در دستگاه گوارش میلیاردها دام، در تمامیت عرصه‌های تولید غذا می‌شود.

علاوه‌بر این، مطالعاتی که در مورد گازهای گلخانه‌ای تولید شده نظیر متان از ذخیره‌گاه‌های آبی، نهر و رودخانه و کانال‌ آب‌رسانی برای آبیاری مزارع به عمل آمده و معلوم گردیده که مقادیر زیادی از گازهای متان و اکسیدازت از مزارع برنج و همچنین اکسیدازت از مزارعی متصاعد می‌گردد که از کودهای ازتی به مقدار زیاد استفاده می‌شود. بررسی‌ها در تولید گازهای گلخانه‌ای ناشی از مصرف انواع انرژی در آبیاری مزارع کشورهای چین، هندوستان، پاکستان، آمریکا و حوزه اطراف مدیترانه، نشان از رها شدن حجم عظیمی از آلاینده‌ها از این حوزه‌های جغرافیایی دارد. ادغام شدن گازهای آلاینده از مصرف سوخت‌های فسیلی و مزارع تحت آبیاری، باعث سردرگمی در تفکیک این دو از یکدیگر شده است.

در زمانی که تلاش‌ها برای حذف گازهای گلخانه‌ای، وارد حوزه‌های مصرف انرژی در سیستم‌های صنعتی شده است. وجود 12درصد از مجموع گازهای گلخانه‌ای تولید شده در بخش کشاورزی چندان مورد توجه قرار نگرفته؛ درحالی که به‌نوبه خود واجد اهمیت بسیار است.

آنچه اکنون به شکل عمده مورد نظر است؛ بهره‌وری بیشتر و بهتر از آب در مقابل کاهش مصرف انرژی و تولید آلاینده‌ها است. در نتیجه، نیاز اساسی برای پایداری توسعه در کشت‌‎های آبی به‌منظور ارتقای تولید غذا با کاهش وابستگی به آب، انرژی و تولید گازهای گلخانه‌ای پیوند خورده است.

شدت آلاینده‌ها از آبیاری

شدت به کارگیری میزان انرژی و آلاینده‌ها، تنوع بسیاری در هر کشور و از قاره‌ای به قاره دیگر دارد. مقادیر متوسط از مقدار انرژی و آلاینده‌ها به ازای هر واحد(هکتار) در حدود 259 کیلوگازکربنیک و  2655مگاژول انرژی است.

بیشترین مقدار انرژی برای آبیاری و نیز تولید آلاینده‌ها، متعلق به قاره آسیا است.

پس از آن قاره آفریقا، امریکای‌جنوبی، امریکای‌شمالی، اقیانوسیه و در پایان قاره اروپا است.

تحلیل‌ها نشان می‌دهد که میانگین بالاترین مصرف انرژی و تولید آلاینده متعلق به روش آبیاری آب پاشی فواره‌ای(Sprinkler) است که پمپ‌های دیزلی تولیدکننده بیشترین آلایندگی و پس از آن پمپ‌های الکتریکی هستند.

آبیاری پایدار

آبیاری پایدار به مجموعه‌ای از عملکردها که موجب اتلاف منابع زیرزمینی نشود اطلاق می‌گردد و به اکوسیستم‌های آب‌شیرین آسیبی وارد ننماید. همانطور که تقاضا برای غذای بیشتر و نیزگرم شدن زمین رو به افزایش است، موضوع پایداری آبیاری راهکاری مهم و جدی برای ممانعت از بروز بحران‌های غذایی و تغییرهای اقلیمی است.

به‌اجبار توسعه روند آبیاری، به مصرف انرژی بیشتر و آلاینده‌های زیادتر می‌انجامد، بنابراین باید برای میزان و شیوه مصرف انرژی و تولید آلاینده‌ها  چاره‌اندیشی کرد که می‌توانند زندگی انسان‌ و محیط‌زیست را به خطر بیندازد.