چینیزاسیون برنج ایران با محوریت تات؛ آیا بذرهای ایرانی قربانی مهندسی چینی می‌شوند؟
معاون وزیر جهاد کشاورزی از ایجاد مرکز تحقیقات مشترک برنج ایران و چین خبر داد هدف این مرکز توسعه ارقام هیبریدی با عملکرد بالای شش تن در هکتار است
معاون وزیر جهاد کشاورزی از ایجاد مرکز تحقیقات مشترک برنج ایران و چین خبر داده است؛ هدف این مرکز توسعه ارقام هیبریدی مقاوم به خشکی با عملکرد بالای شش تن در هکتار است. اما آیا تغییر بذرهای ایرانی با نمونه‌های چینی، آینده کشت سنتی را تهدید نمی‌کند؟
اخبار سبز کشاورزی؛ این یادداشت با نگاهی تحلیلی به سیاست‌های اخیر وزارت جهاد، نسبت به خطر «چینیزاسیون برنج ایران» هشدار می‌دهد و بر لزوم تحقیق علمی همه‌جانبه قبل از اجرای چنین طرحی تأکید دارد.
چینیزاسیون برنج ایران با محوریت تات
معاون وزیر جهاد کشاورزی از ایجاد مرکز تحقیقات مشترک برنج ایران و چین خبر داده است. هدف از این مرکز، توسعه ارقام هیبرید و مقاوم به خشکی با عملکرد بیش از شش تن در هکتار عنوان شده است.
اما پرسش اینجاست؛ آیا وزارت جهاد کشاورزی درباره تغییر اساسی بذرهای ایرانی به نمونه‌های چینی، تحقیق علمی همه‌جانبه انجام داده است؟
اهمیت اقتصاد برنج در ایران
مصرف برنج برای تأمین کالری در میان شهروندان ایرانی عادتی ریشه‌دار است. ایرانیان دست‌کم یک وعده از غذای روزانه خود را با برنج تهیه می‌کنند. به همین دلیل، اقتصاد برنج در ایران همانند اقتصاد گندم اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان تولید برنج در ایران به‌طور متوسط حدود دو میلیون تن است و واردات نیز به حدود یک‌میلیون و دویست‌هزار تن می‌رسد.
در سال‌های گذشته، ایران بخش عمده‌ای از واردات برنج خود را از کشورهایی مانند آمریکا و اروگوئه تأمین می‌کرد؛ کشورهایی که کیفیت و طعم برنجشان به برنج ایرانی نزدیک بود. اما در دهه‌های اخیر ایران ناچار شده است به بازار هند و پاکستان وابسته شود. بخشی از این تغییر، ناشی از ملاحظات سیاسی و بخشی به دلیل ضرورت تهاتر کالا بوده است.
تا پیش از کاهش جدی قدرت خرید مردم، حتی خانواده‌های کم‌درآمد ترجیح می‌دادند برنج ایرانی مصرف کنند؛ اما اکنون بخش بزرگی از جامعه، به اجبار به سراغ برنج خارجی رفته‌اند.
سیاست خودکفایی و چالش‌های تولید داخلی
پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی، تمایل جدی نهادهای حاکمیتی به خودکفایی در تأمین غذا، موجب شد تصمیم‌ها و اقدام‌هایی در راستای افزایش تولید برنج در ایران اجرا شود.
استفاده از بذرهای پربازده ولی کم‌کیفیت‌تر و تلاش برای تهیه بذرهای پرمحصول از جمله این سیاست‌ها بوده است.
با این حال، چالش‌هایی مانند کوچک بودن اراضی زیر کشت — که گاه کمتر از یک‌هزار متر است —، نبود ماشین‌آلات مدرن، ضعف در کود و سم کارآمد و فقدان ارزیابی علمی باعث شده عملکرد تولید برنج در ایران از میانگین جهانی و حتی کشورهای منطقه‌ای مانند هند، پاکستان، و مصر پایین‌تر باشد.
مرکز تحقیقات مشترک ایران و چین؛ فرصت یا تهدید؟
اکنون معاون وزیر جهاد کشاورزی از ایجاد مرکز تحقیقات مشترک برنج ایران و چین سخن گفته و اعلام کرده هدف این مرکز، توسعه ارقام هیبرید مقاوم به خشکی با عملکرد بیش از شش تن در هکتار است. همچنین عنوان شده که به‌زودی ارقام جدید نیشکر چینی با عملکرد دوبرابر نیز وارد کشور می‌شود.
اما پرسش اساسی این است: آیا وزارت جهاد کشاورزی پیش از این تصمیم، تحقیقات علمی همه‌جانبه‌ای درباره پیامدهای تغییر بذرهای ایرانی به چینی انجام داده است؟ اگر این مطالعات صورت گرفته، چرا نتایج آن منتشر نشده است؟
آیا می‌توان بدون مشورت با هزاران برنج‌کار ایرانی که نسل در نسل در این حوزه فعال‌اند، به یک کشور خارجی اجازه تغییر مسیر تولید برنج را داد؟
مسئولیت وزارت جهاد کشاورزی و ضرورت شفاف‌سازی
آیا وزارت جهاد کشاورزی، به‌ویژه مدیران دولت چهاردهم، در ۱۴ ماه گذشته اقدامی برای افزایش بهره‌وری تولید برنج در کشور انجام داده‌اند؟ اگر بله، نتایج آن چه بوده است؟
کشاورزی و زراعت همانند صنعت خودرو یا لوازم خانگی نیست که بتوان آن را به سادگی به چین یا هر کشور دیگری واگذار کرد. هیچ کشوری در جهان آب و خاک خود را به بذرهای خارجی واگذار نمی‌کند.
این تصمیم، در صورتی که بدون پشتوانه علمی و نظارت ملی اتخاذ شود، می‌تواند آینده تولید برنج ایرانی و امنیت غذایی کشور را با خطر مواجه کند. بهتر است دولت از وزیر جهاد کشاورزی درباره جزئیات و اهداف این طرح شفاف‌سازی بخواهد.
محمدصادق جنان‌صفت
منبع: تسنیم
