روایت تلخ مشکلات زنبورداری از زبان حسین محمدخانی
صنعت زنبورداری ایران؛ درآمدزا، اما رهاشده در بحران
صنعت زنبورداری ایران در آستانه فروپاشی است؛ از سموم مرگبار تا بیعدالتی قیمتی. روایت تکاندهنده یک زنبوردار از بحران زنبور عسل.
اگر زنبور عسل نابود شود، فقط عسل از سفرهها حذف نمیشود؛ کل کشاورزی، محیط زیست و امنیت غذایی ایران فرو میریزد.با این حال، صنعت زنبورداری کشور سالهاست زیر بار بیتوجهی، تورم، سموم مرگبار و سیاستهای غلط، نفسهای آخر را میکشد.
صنعت زنبورداری؛ ستون پنهان امنیت غذایی
اخبار سبز کشاورزی؛ صنعت زنبورداری یکی از پویاترین، فعالترین و درآمدزاترین بخشهای کشاورزی به شمار میرود. زنبور عسل بهعنوان مهمترین حشره گردهافشان، نقشی حیاتی در تولید محصولات کشاورزی، باغداری و حفظ تنوع زیستی دارد؛ نقشی که ارزش آن بهمراتب فراتر از تولید عسل و فرآوردههای جانبی است.
با این حال، این صنعت حیاتی سالهاست با بحرانهای عمیق و مزمن دستوپنجه نرم میکند؛ بحرانهایی که نهتنها حل نشدهاند، بلکه در بسیاری موارد تشدید نیز شدهاند. زنبورداران بارها مشکلات خود را فریاد زدهاند، اما پاسخ ملموسی از سیاستگذاران و مدیران دولتی دریافت نکردهاند.
پایگاه اطلاعرسانی اخبار سبز در راستای وظیفه رسانهای خود، بار دیگر این هشدارها را بازتاب میدهد؛ نه برای تکرار مکررات، بلکه برای آنکه شاید گوش شنوایی در سطوح کلان تصمیمگیری پیدا شود.
مسئله زنبورداری را نمیتوان به برگزاری یک روز نمادین و تشریفاتی در سال تقلیل داد. اگر امروز اقدام نکنیم، فردا دیر است و این صنعت به ورطه فراموشی سپرده خواهد شد؛ صنعتی که ایران در آن از پتانسیل تولیدی کمنظیر در جهان برخوردار است.
ما مظلومترین قشر تولیدکنندگانیم
حسین محمدخانی، زنبوردار، در گفتوگو با اخبار سبز با انتقاد صریح از وضعیت موجود میگوید: زنبورداران نیز مانند سایر اقشار جامعه زیر فشار تورم قرار دارند، اما متأسفانه در عمل غریب و مظلوم ماندهاند. نهتنها حمایتی وجود ندارد، بلکه در برخی موارد شاهد ایستادگی شدید برخی نهادها مقابل زنبورداران هستیم. امروز حتی تأمین حداقل معیشت برای بسیاری از زنبورداران ممکن نیست.
به گفته او، قیمت افسارگسیخته تجهیزات و نهادههای زنبورداری، نبود حمایت دولتی و هزینههای سنگین کنترل بیماریهایی مانند کنه واروا، تروپیلا و نوزما، فشار مضاعفی بر این قشر وارد کرده است. تأمین داروهای موردنیاز برای حفظ سلامت کندوها خود هزینههای گزافی دارد.
سموم کشاورزی؛ قاتل خاموش زنبورستانها
محمدخانی یکی از بزرگترین تهدیدهای صنعت زنبورداری را واردات و مصرف سموم کشاورزی ناایمن و سرطانزا میداند؛ سمومی که به گفته او، موجب نابودی کامل زنبورستانها میشود و آثار مخرب آن سالها در خاک باقی میماند.
او تأکید میکند: «هیچ نظارت مؤثری بر واردات و مصرف سموم وجود ندارد و هیچ آموزش جدیای به کشاورزان داده نشده که از سموم بیخطر برای زنبور عسل استفاده کنند یا دستکم سمپاشی را در ساعات پایانی روز انجام دهند؛ زمانی که زنبورها داخل کندو هستند.»
عسل ارزان، زنبوردار ورشکسته
این زنبوردار با اشاره به سقوط ارزش واقعی عسل میگوید: «سالها پیش با فروش ۵۳ کیلوگرم عسل، بیش از ۱۹ گرم طلا خریدم. آیا امروز با همان مقدار عسل میتوان چنین کاری کرد؟»
به گفته او، در حالی که قیمت سایر اقلام مصرفی چندین برابر شده، عسل همچنان با حداقل قیمت عرضه میشود؛ آن هم در شرایطی که زنبوردار با خطراتی مانند حمله خرس، مار، عقرب، سیلاب و ماهها دوری از خانواده دستوپنجه نرم میکند.
غفلت فرهنگی؛ حلقه مفقوده سیاستگذاری
محمدخانی ضعف اصلی را در نبود فرهنگسازی حاکمیتی میداند؛ از صداوسیما گرفته تا نظام آموزشی و معتقد است: هیچ آموزش فراگیری درباره مزایای تغذیهای و دارویی عسل به مردم داده نشده است. در کتب درسی، جای آموزش نقش حیاتی زنبور عسل خالی است و این در حالی است که در اروپا و آمریکا، دولتها و مردم نگاه راهبردی به زنبور عسل دارند.
او هشدار میدهد: «مسئولان باید بدانند پس از نابودی زنبور عسل، در بازه سه تا چهار سال، کل محیط زیست نیز فرو خواهد پاشید.»
زنبور عسل؛ فراتر از عسل
صنعت زنبورداری فقط یک شغل نیست؛ پایه تولید غذا، سلامت خاک و بقای محیط زیست است. ادامه بیتوجهی به این بخش، هزینهای بهمراتب سنگینتر از هر حمایت مالی کوتاهمدت خواهد داشت.
اگر امروز از زنبوردار حمایت نکنیم، فردا باید هزینه سقوط کشاورزی، نابودی گردهافشانی و بحران غذایی را بپردازیم.
