۷۰ درصد مزرعه‌های پرورشی آبزیان سنتی است

در حالی که بین ۶۰ تا ۷۰درصد مزرعه های پرورشی آبزیان سنتی است کارشناسان می گویند با توجه به بحران کم آبی کشور، واحدهای پرورشی لاجرم باید صنعتی شوند در غیر اینصورت با سیستم سنتی دوام نخواهند آورد.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از بازار؛ صنعت پرورش آبزیان و شیلات کشور اگرچه با مشکلات گوناگونی مواجه است اما بخش خصوصی خود توانسته است آنچه بخش دولتی از آنها دریغ کرده است را به فعالان این صنعت بدهد و کمبودهای موجود را به هر طریقی شده پوشش بدهد. با این وجود یکی از مسائلی که دامنگیر این بخش شده بحث سنتی بودن آن است.

به عبارت دیگر اینکه بخش عظیمی از صنعت هنوز سنتی است و به سمت صنعتی و مدرن پیش نرفته است خود مشکلاتی را همراه دارد. به طوری که هزینه های تولید در پرورش سنتی نسبت به صنعتی ها بالاتر است. این در حالی است که بسیاری معتقدند پرورش دهنده ها غالبا به دلیل اینکه صنعتی کردن مزارع پرورشی هزینه بالایی دارد از حرکت به این سمت گریزان هستند.

با این وجود فعالانی که در حوزه تولید تجهیزات و تکنولوژی های صنعتی شدن فعالیت دارند معتقدند صنعتی شدن مزارع پرورشی به قدری سودآور است و عملکرد را در مزارع بالا می برد که در کمتر از یکسال هزینه های اولیه صرف شده توسط پرورش دهنده ها به طور کامل برمیگردد.

بنابراین می توان گفت صرف هزینه برای حرکت از پروش سنتی به صنعتی نوعی سرمایه گذاری برای آینده فعالان این بخش محسوب می شود. با این وجود به نظر می رسد با توجه به اینکه مزارع پرورشی آبزیان غالبا به صورت خانوادگی مدیریت می شود بخش عظیمی از پرورش دهنده ها هنوز در پذیرش این نیست که روش تولیدی خود را به صورت صنعتی و مطابق روشهای روز دنیا سازد.

تشویق ها و سیاست های حمایتی دولت برای حرکت از پرورش سنتی آبزیان به صنعتی الزامی است

علی اکبر خدایی، دبیر کل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان کشور در این خصوص می گوید: یکی از مشکلات همین سنتی بودن پرورش آبزیان است و به تدریج باید این فرهنگ ایجاد شود. در واقع اتحادیه ما و اتحادیه های سایر بخشها تمام تلاش خود را روی این مساله می گذاریم که این فرهنگ سازی را در بین جامعه پرورش دهنده آبزیان کشور انجام دهیم.

خدایی افزود: در عین حال شاهد هستیم که نمونه های موفقی که خود شخصا توانسته اند مکانیزاسیون را در مزارع شان نفوذ بدهند و نتایج خوبی که حاصل شده برای دیگر پرورش دهندگان تبدیل به الگو شده اند. بنابراین بحث خروج از پرورش سنتی و حرکت به سمت صنعتی شدن با یک فاصله زمانی طولانی اما با سرعت بالا در حال پیشروی است و سرعت رشد بالا است و امیدوار هستیم نفوذ دانش و بهینه سازی روش های تولید در کشور بیشتر شود.

وی در پاسخ به این سوال که چه عواملی موجب تسریع حرکت از پرورش سنتی آبزیان به صنعتی می شود، گفت: یک عامل مهم تشویق ها و سیاست های حمایتی دولت است مثلا فرض کنید صندوق بیمه بگوید اگر کسی از این سیستم مکانیزاسیون یا از روش های نوین تولید استفاده کند بر فرض هزینه بیمه اش را کمتر می کنیم. یا اگر وام و اعتباری داده می شود به شرکتهایی که در مسیر صنعتی شدن هستند داده شود. به این ترتیب یکسری سیاستهای تشویقی به علاوه فرهنگ سازی و کلاسهای آموزشی می تواند کمک کند تا پرورش دهندگان بخش آبزیان کشور از مسیر سنتی به سمت صنعتی شدن پیش بروند.

برای صنعتی شدن باید مجموعه های کوچک به صورت هولدینگ کار کنند

علی جهانپور کارشناس و فعال صنعت آبزیان نیز در پاسخ با اینکه راهکارهای پیشنهادی برای خروج شیلاتی ها از سنتی به صنعتی چیست می گوید: به نظر بنده بهترین راهکار این است که شرکتهای کوچک به صورت هلدینگ در بیایند و در دنیا بتوانند خود را نشان بدهند. چون الان مشکلی که در فرایند صنعتی شدن داریم این است که به دلیل محدودیت های تحریم که منحصر به شیلات هم نیست، نتوانسته ایم تعامل مناسبی با دنیا داشته باشیم.

جهانپور ادامه داد: همانطور که در مورد محصول زعفران می بینیم در کشور تولید می شود اما در کشورهای دیگر بسته بندی می شود و با قیمتهای گزافی بسته بندی می شود، در بخشی از صنعت شیلات به خصوص خاویار می تواند اینگونه باشد. ضمن اینکه قیمت تمام شده محصولات ما بسیار بالا است بنابراین باید روی اقتصادی بودن زنجیره تولید بسیار کار کرد تا هزینه ها کاهش یابد.

۲۵ تا ۳۰ درصد تولیدکننده ها بخش آبزیان صنعتی کار می کنند

بر اساس این گزارش یکی از روندهای حاکم بر بخش پرورش آبزیان و صنعت شیلات عدم ورود گسترده تجهیزات نو است. با این وجود اگرچه برخی از این روند به عدم اعتقاد پرورش دهندگان به صنعتی شدن برمیگردد بخشی از آن نیز به دلیل بالا بودن هزینه های صنعتی کردن مزارع پرورش ماهی است. با این وجود مسعود نجف پور تولید کننده دستگاه های اکسیژن ساز معتقد است هزینه هایی که صرف صنعتی کردن مزارع پرورشی می شود در مدت کوتاهی برمیگردد.

نجف پور در پاسخ به این سوال که دستگاه های اکسیژن ساز چقدر به خروج مزارع از سنتی به صنعتی کمک می کند می گوید: اصولا هر مزرعه ای که سنتی است اقداماتی انجام می دهد تا خود را به صنعتی نزدیکتر کند و یکی از قسمت های انتقال از پرورش سنتی به صنعتی همین دستگاه اکسیژن ساز است که بتوانند در استخرهای سنتی خود اکسیژن محلول در آب را زیاد کنند و تراکم را بالا ببرند.

نجف پور در پاسخ به این سوال که چند درصد مزارع پرورش آبزیان ایران صنعتی شده است، گفت: بر اساس برآوردهایی که صورت گرفته در حال حاضر ۲۵ تا ۳۰ درصد در قسمت صنعتی کار می کنند و مابقی سنتی و به صورت خانوادگی اداره می شود. با این وجود در جنوب کشور بحث پرورش میگو، و ماهیان گرم آبی رونق زیادی پیدا کرده چون در آنجا بحث صادرات نسبت به شمال راحت تر است و یکسری آیتم ها دارد که بحث تولید را هم تسهیل می سازد و این امر می تواند به صنعتی شدن کمک کنند.

برای ارتقای سیستم های پرورشی از سنتی به صنعتی باید تسهیلات ارزان قیمت به پرورش دهنده ها داد

بر اساس این گزارش، یکی از اصلی ترین بحران های حاکم بر کشور بحث کم آبی است و به این ترتیب صنعتی مانند شیلات که وابستگی صد درصدی به آب دارد خود می تواند در این چالش گیر بیفتد. به این دلیل انتظار می رود تمایل پرورش دهندگان برای حرکت از تولید سنتی به صنعتی سرعت بیشتری به خود بگیرد و به تبع تقاضا برای تجهیزاتی که بازچرخانی آب را انجام می دهد نیز افزایش یابد.

عرفان امیدی دیگر فعال بخش که تجهیزات صنعتی پرورش آبزیان را تولید می کند در این خصوص می گوید: در واقع پرورش دهندگانی که قصد دارند از سیستم سنتی خارج شوند و به روز شوند غالبا نیاز دارند که بازچرخانی آب را داشته باشند و در این وضعیت بحرانی که منابع آبی دارد بتوانند از دانشی که در زمینه تصفیه آب و پساب وجود دارد، استفاده کنند.

امیدی همچنین با تاکید بر اینکه پرورش دهندگان این بخش مجبور هستند که از حالت سنتی خارج شوند، می گوید: مساله اینجا است که در حالت قدیم که استخرهای بزرگ داشتند بسیار هزینه بر است و از سوی دیگر منابع آب محدود است. لذا اگر بخواهند آب پاک استفاده کنند درگیر گرفتن مجوزهای مربوطه می شوند. همچنین اگر قرار باشد از آب رودخانه استفاده کنند مشکلات کدورت و فصلی (گل آلود شدن آب) دارند.

وی ادامه داد: با این تفاسیر پرورش دهندگان این حوزه مجبور هستند به سمتی بیایند که آب را بتوانند در سیستم خودشان به اصطلاح سیرکوله کنند حداکثر ۲۰ تا ۳۰ درصد آب را به صورت تازه اضافه کنند.

این تولید کننده خاطر نشان کرد: برای حرکت پرورش دهندگان آبزیان از سنتی به صنعتی به نظر بنده بایستی تسهیلات مناسبی در اختیار آنها قرار داده شود تا سیستم های پرورشی خود را ارتقا بدهند چون با این سیستم سنتی قطعا دوام نخواهند آورد.

امیدی در پاسخ به این سوال که صنعتی کردن مزارع پرورشی از طریق به کار گرفتن دستگاه های بازچرخانی آب چقدر هزینه به پرورش دهندگان تحمیل می کند، می گوید: این تجهیزات چندان گران نیست. با این وجود یک هزینه اولیه است که وقتی پرورش دهنده این هزینه را می پردازد در کوتاه مدت عایدی آن را می گیرند؛ یعنی در حالتی که دیگر نیاز به آب ندارند آن هم در شرایطی که با چالش کمبود آب و کدورت و گل آلودی آب مواجه می شوند وقتی از آن بی نیاز می شود، در هر فصل و شرایطی پرورش ماهی کار می کند و فروش دارد. این امر متعاقبا باعث می شود که پرورش دهنده در آینده تقریبا برای کار خود امنیت شغلی داشته باشد.