وضعیت قرمز، سهم مردم پایتخت از روزهای سال است
تهران شهر ماشین ها و پارکینگ هاست. شهروندان تهرانی حداقل یک ربع از روز را در سال در حالت قرمز سپری می‌کنند و شاخص آلودگی هوا بالاست. حالت قرمز نسبت روزهای آنها در سال است. اگرچه قوانین و برنامه های مختلفی برای معضل آلودگی هوا وجود دارد، اما دولت ها و مدیران شهری عزمی برای کاهش این معضل در بلندمدت ندارند.
اخبار سبز کشاورزی؛ دسترسی به هوای پاک و سالم یکی از اولین حقوق شهروندان است و مانند حقوق مصرف کننده و موارد مهمی مانند مسکن، بهداشت و آموزش، هوای سالم نیز به عنوان یکی از این حقوق تعریف شده است.
زندگی روزانه میلیون‌ها شهروند تهرانی با تهدید آلودگی هوا در تمام طول سال مواجه است و در این میان دولت‌ها و مدیران شهری و... از مسئولیت خود سلب مسئولیت می‌کنند.
در این میان راه حل دولت چیزی جز تکرار نیست و اولین قدم آن تعطیلی مراکز دولتی و آموزش و پرورش و جفت شدن خودروهاست. به گونه‌ای که منتظر باد و باران و سایر کمک‌های نامرئی و طبیعی برای بهبود وضعیت آلودگی هوا هستند.
آمار چه می‌گوید؟
نقش حمل‌ونقل فرسوده، سوخت خودروها، خودروهای بی‌کیـفیت و مـستهلک، عـدم توسعۀ منـاسب حمل‌ونقلی را نباید نادیده گرفت و از سوی دیگر سوخت نیروگاه‌هایی که از مازوت و دیگر حامل‌های آلاینده استفاده می‌کنند را هم باید به این لیست اضافه کرد.
نگاهی به آخرین آمارها نشان می‌دهد: ایران از بین ۱۱۷ کشور، رتبۀ ۲۴ آلودگی هوا را به خــود اختـصاص داده اســت و در بیـن پایتخت‌های دنیا ایران رتبۀ ۲۱ را دارد. بیش از ۲۶ هزار نفر در ایران و ۶ هزار و ۴۰۰ نفر در تهران به‌دلیل آلودگی هوا دچار مرگ زودرس می‌شوند و هزینۀ سالیانۀ مرگ‌ومیر به‌دلیل آلودگی هوا نیز سالانه ۳۰ میلیارد دلار است.
تعداد روزهای ناسالم تهران نسبت به هرسال افزایش می‌یابد که البته قوانین بسیاری دربارهٔ آن تدوین شده، اما احکام بسیاری از برنامۀ دوم تا ششم توسعه بر زمین مانده است.
شـهر، مـحل تردد خودروهای بی‌استاندارد است و خودروهای فرسوده بیش از ۳۰ برابر خودروی یورو ۲ درحال تولید آلودگی هستند.
هوای پاک، حقوق اولیه شهروندان
«یوسف رشیدی» استاد دانشگاه، در این زمینه معتقد است: یکی از عوامل اصلی مرگ‌ومیر و سرطان در بین شهروندان آلودگی هواست. به‌طوری‌که سازمان بهداشت جهانی هم در این زمینه هشدار داده است. هنوز هم مصرف سوخت در شهرهای بزرگ بالاست. میزان و نوع سوخت کارخانه‌های ما کنترل نمی‌شوند و نیروگاه‌های ما از سوخت سنگین مثل مازوت استفاده می‌کنند. درحالی‌که بهره‌مندی از هوای پاک و سالم جزو حقوق شهروندی ماست. اما تا زمانی که در شهر تهران بحث حمل‌ونقل و دولت الکترونیک به‌طور واقعی اجرا نشود، نمی‌توانیم به اهداف مورد نظر برسیم. درحال‌حاضر ناترازی مصرف بنزین و افزایش ترافیک، موجب هدررفت وقت و سرمایه و سلامتی شهروندان شده است.
رشیدی در ادامه به «پیام ما» بیان کرد: لازم است دولت با سوخت استاندارد، نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی با خودروهای بهینه و تحقق کامل دولت الکترونیک، به کنترل آلودگی هوا بپردازد. اگرچه مدیران شهری در دهه‌های اخیر در این زمینه تلاش کردند، اما کافی نبوده است و نیاز به حمایت جدی دولـت و مجـلس اسـت تا بـا همـاهنگی دستگاه‌ها بتوانیم اثرات آلودگی هوا بر زندگی مردم را کم کنیم.
اثرات بلندمدت و کوتاه‌مدت آلودگی هوا بر زندگی شهروندان
«بهزاد اشجعی» کارشناس حوزۀ آلودگی هوا به «پیام ما» می‌گوید: آلودگی هوای تهران در فـصول گرم و سرد منشأ متفاوتی دارد و معمولاً منـشأ آن در بـرخی ماه‌های بهار یا تابستان بر اثر گردوغبار و در فصولی مثل زمستـان سـوخت خـودروها و نیروگاه‌ها اسـت. امـا دربارهٔ هرکدام از این آلودگی‌ها، برنامه‌های متفاوتی تدوین شده است که به نحو مطلوب اجرا نشده است.
او اضـافه کرد: درخـصـوص آلـودگی هـوا و مسائلی چون خودروهای فرسوده و سوخت آنها و نیروگاه‌ها، به اندازۀ کافی راهکار و قانون هست، اما به آن شکلی که باید اجرایی نشده است. مدیریت شهری در سال‌های اخیر به این قوانین عمل نکرده است.
بهزاد اشجعی: آلودگی هوا مسئله‌ای حل‌شدنی است و راهکار آن هم عجیب و غریب نیست، اما موضوع اصلی در کشور ما به‌اولویت‌گذاشتن برنامۀ آلودگی هواست که این مسئله جایی در بین دولت‌ها و مدیران شهری ندارد
اشجعی با بیان اینکه برخی مدیران شهری بیشتر و برخی کمتر در حوزۀ هوای آلوده اقدام کرده‌اند، اضافه کرد: آنچه که به‌عنوان مشکل اصلی در اجرا دیده می‌شود، مهم‌ترین موضوع بحث تأمین مالی است و بودجۀ در نظر گرفت ه‌شده چندان تأمین‌کنندۀ نیازها نیست. از طرفی بودجۀ دولتی و نیز تسهیلاتی که باید توسط بانک‌ها پوشش داده می‌شد، این بخش‌ها به خوبی مدیریت نشد. از طرفی دیگر، خود قانون نیز مشکلاتی دارد و نیاز است قانون‌گذاران اصلاحاتی بر آن انجام دهند.
از سوی دیگر موضوع آلودگی هوا منحصر به وظایـف یـک نـهاد یـا سـازمان نیـست و مجموعه‌ای از دستگاه‌های دولتی، مجلس و شهرداری در این موضوع دخیل هستند.
این کارشناس حوزۀ هوای پاک، در ادامه دربارهٔ تأثیر آلودگی هوا بر سبک زندگی و زیسـت شهـروندان اضـافه کرد: دراین‌باره گزارش‌های مختلفی هسـت و آمارهایی که وزارت بهداشت می‌دهد، نشان می‌دهد تأثیر مخربی بر سلامت و روان شهروندان باقی می‌گذارد.
از مشکلات تنفسی و قلبی گرفته تا مباحث روانـی. از ســوی دیـگـر اثـرات ثانویۀ دیگر همـچون بیمـاری حـاد ریـوی و تنفسی و سرطان هم رهاورد دیگر آلودگی هواست که در درازمدت مشخص می‌شود.
بهزاد اشجعی اضافه کرد: آلودگی هوا همچنین موجب تعطیلی مراکز آموزشی و مدارس و دانشگاه‌ها، تعطیلی ادارات و محدودیت‌های ترافیکی می‌شود و در مجموع، اثرات منفی اقتصادی و اجتماعی آن بسیار محرز است.
او در توضیح اینکه در شهرهای دیگر دنیا چگونه به مبحث آلودگی پرداخته می‌شود هم، بیان کرد: برخی از شهرهای صنعتی دنیا مانند برلین و آلمان یا شهرهای کرۀ جنوبی و ژاپن، سال‌ها درگیر آلودگی هوا بودند، اما این معضل را حدوداً به‌طور کامل حل کردند. بنابراین آلودگی هوا مسئله‌ای حل‌شدنی است و راهکار آن هم عجیب و غریب نیست، اما موضوع اصلی در کشور ما به‌اولویت‌گذاشتن برنامۀ آلودگی هواست که این مسئله جایی در بین دولت‌ها و مدیران شهری ندارد.
