بعد از چای دبش، باید منتظر برنج دبش هم باشیم؟
رانت یک هفته برنج وارداتی؛ عددی معادل کل سرمایه اتاق بازرگانی ایران+ ویدئو
در حالی که قیمت هر کیلو برنج پاکستانی تنها یک دلار است، در ایران همان برنج با نرخ ارز ۲۸۵۰۰ تومانی، کیلویی بیش از ۲۲۰ هزار تومان فروخته می‌شود.
وقتی «یک هفته رانت برنج وارداتی» از کل سرمایه اتاق بازرگانی کشور بیشتر است، دیگر نیازی به مدرک دیگری برای نمایش عمق فساد اقتصادی نیست.
اخبار سبز کشاورزی؛ برنجی که در پاکستان تنها یک دلار قیمت دارد، پس از عبور از مرز با نرخ ۲۸۵۰۰ تومان محاسبه می‌شود اما در بازار ایران، به شکل معجزه‌آسایی کیلویی ۲۲۸ هزار تومان فروخته می‌شود! این فاصله‌ی شگفت‌انگیز در قیمت، همان جایی است که رانت‌های میلیاردی شکل می‌گیرند.
واقعیتی تلخ در بازار برنج وارداتی
محمدحسین روشنک، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها از وجود رانت‌های سنگین در بازار برنج وارداتی پرده برداشت. او با اشاره به قیمت واقعی برنج در کشورهای مبدأ گفت: «اگر تمام درآمد اتاق بازرگانی کشور را جمع کنیم، باز هم به اندازه رانت یک هفته‌ی برنج دبش نمی‌شود.»
به گفته روشنک، در حالی که قیمت برنج پاکستانی حدود یک دلار برای هر کیلوگرم است، این محصول پس از ورود به ایران با قیمت ۲۲۸ هزار تومان به مردم فروخته می‌شود. این در حالی است که در شهرهایی مانند مشهد که به پاکستان نزدیک‌ترند، همان برنج باید با قیمت ۱۲۲ تا ۲۰۰ هزار تومان عرضه شود.
اختلاف قیمت نجومی؛ نشانه‌ای از فساد سیستماتیک
این اختلاف فاجعه‌بار میان نرخ واقعی و قیمت فروش، از نگاه کارشناسان نشانه‌ای آشکار از وجود رانت گسترده در واردات برنج است. روشنک تأکید می‌کند که منافع چند ده میلیارد تومانی ناشی از این تفاوت قیمت، به‌صورت مستقیم به جیب گروهی خاص می‌رود؛ گروهی که با نفوذ در زنجیره واردات، سودی فراتر از سرمایه کل بخش خصوصی کشور برداشته‌اند.
ضرورت پاسخگویی وزارت صمت و جهاد کشاورزی
روشنک از دولت خواسته است که درباره این ارقام پاسخ‌گو باشد و مشخص کند این اختلاف قیمت از کجا ناشی می‌شود. او می‌گوید: «باید پرسید چه کسانی از این تفاوت‌ها سود می‌برند و چرا ساختار نظارتی واردات برنج به این حد ناکارآمد است؟ اگر این روند ادامه پیدا کند، به‌زودی برنج دبش حتی چای دبش را از میدان بیرون می‌کند!»
او معتقد است که نادیده‌گرفتن چنین تفاوت‌هایی عملاً مساوی با نابودی اعتماد بخش خصوصی است، زیرا برخی رفتارها و اظهارنظرها ناخواسته تبدیل به “پاس گل” برای مخالفان اتاق بازرگانی شده‌اند.
روشنک تأکید می‌کند که ابتدا باید خود بخش خصوصی به اصلاح درونی و بازنگری عملکردها بپردازد تا بتواند به شکل مؤثر از منافع واقعی فعالان اقتصادی دفاع کند.
رانت وارداتی، زخم کهنه اقتصاد ایران
رانت سنگین در بازار برنج وارداتی، فقط یک مثال از چرخه‌ی گسترده‌ی فساد اقتصادی است که ریشه در نبود شفافیت دارد. تفاوت میان برنج پاکستانی یک‌دلاری و قیمت فروش چند برابری آن در بازار ایران، نماد آشکاری از شکاف میان تصمیم‌سازی دولت و واقعیت‌های بازار است. تا زمانی که نظام واردات تحت نظارت واقعی و حسابرسی دقیق قرار نگیرد، این شکاف نه‌تنها بسته نخواهد شد، بلکه سرمایه ملی را به کام دلالان خواهد کشاند.
