از ۳۵۰ تومان تا ۳۵۰ هزار تومان؛ جهش هزاربرابری قیمت خرما در ایران
قیمت خرما در ایران طی ۱۴ سال گذشته به‌طرز باورنکردنی جهش کرده است؛ از ۳۵۰ تومان در سال ۱۳۹۰ تا ۳۵۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۴!
در ایران ۱۴۰۴، هر عدد قیمت خرما به یک نماد واقعی از تورم تبدیل شده است. بسته‌ای که در سال ۱۳۹۰ تنها ۳۵۰ تومان قیمت داشت، امروز تا ۳۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد؛ یعنی افزایش هزاربرابری در کمتر از ۱۵ سال!
اخبار سبز کشاورزی؛ این جهش نجومی نه‌تنها قدرت خرید مردم را کاهش داده، بلکه به یکی از شاخص‌های ملموس ناکارآمدی در کنترل بازار مواد غذایی تبدیل شده است.
افزایش قیمت خرما؛ فراتر از اثر تورم
بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد قیمتی خرما بسیار سریع‌تر از سایر اقلام خوراکی بوده است. طبق داده‌های میدانی از بازار داخلی، حتی انواع متوسط خرما در شهرهای جنوبی ایران نیز با قیمت‌هایی فروخته می‌شود که چند برابر میانگین جهانی است.
کارشناسان معتقدند بخشی از این گرانی قابل‌توجیه نیست و فراتر از منطق تورم عمومی کشور عمل کرده است.
کم‌آبی و کاهش تولید، تنها بخشی از ماجرا
خشکسالی و افت سطح آب‌های زیرزمینی طی سال‌های اخیر به کاهش برداشت خرما در مناطق گرم و خشک ایران مانند کرمان، بوشهر و خوزستان منجر شده است.
اما این تنها یکی از دلایل گرانی است. سیاست‌های نادرست مدیریتی در زنجیره تأمین، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و رشد دستمزد نیروی انسانی نیز سهم بزرگی دارند.
مرتضا قربانی، فعال اجتماعی، با اشاره‌ای انتقادی می‌گوید: «آیا آب نخلستان‌ها دلاری خریداری می‌شود؟ یا کارگران برداشت خرما ناگهان چندبرابر شده‌اند؟ اگر نه، پس این افزایش عجیب از کجا آمده است؟»
سایه سوءمدیریت و دلالی بر بازار خرما
برخی کارشناسان اقتصادی ریشه اصلی گرانی را در ضعف نظارت و احتکار محصول می‌دانند. نبود شفافیت در توزیع، انباشت خرما در سردخانه‌ها توسط واسطه‌ها و تأخیر در عرضه به بازار، عملاً تعادل قیمتی را به‌هم زده است.
در نتیجه، محصولی که روزگاری یکی از شیرینی‌های در دسترس تمام اقشار جامعه بود، امروز در بسیاری از سفره‌ها جای خود را به خوراکی‌های مصنوعی داده است.
ضرورت اصلاح فوری در زنجیره خرما
افزایش هزاربرابری قیمت خرما طی ۱۴ سال، هشداری است درباره نحوه مدیریت محصولات کشاورزی در کشور. بدون اصلاح فوری نظام تأمین، کنترل واسطه‌ها و حمایت از تولیدکنندگان واقعی، احتمال تکرار چنین جهش‌هایی در سایر محصولات اساسی نیز وجود دارد.
خرما، نماد حاصل‌خیزی خاک ایران، اکنون به شاخصی از فاصله میان سفره مردم و سیاست‌های ناکارآمد اقتصادی تبدیل شده است.
