امضاهای طلایی وزارت جهاد چگونه حبوبات را از سفره مردم حذف کرد؟ / روایتی از نابسامانی واردات و گرانی افسارگسیخته
رئیس انجمن حبوبات از نقش امضاهای طلایی وزارت جهاد، حذف ارز ترجیحی و تعلل در تخصیص ارز در آشفتگی بازار و گرانی شدید حبوبات پرده برمیدارد.
لوبیا چیتی که روزگاری غذای ساده خانوارهای کمدرآمد بود، حالا به کالایی لوکس تبدیل شده است؛ کالایی که ظرف شش سال، بیش از ۲۷ برابر گران شده و رد پای «امضاهای طلایی» و تصمیمات معیوب وزارت جهاد کشاورزی را میتوان در تمام زنجیره تأمین آن دید.
امضاهای طلایی وزارت جهاد، چرخه تأمین حبوبات را بههم زده است
اخبار سبز کشاورزی؛ سال گذشته قیمت حبوبات بهطور ناگهانی افزایش یافت و این ماده غذایی اساسی که تا پیش از آن جایگاه ثابتی در برنامه صرفهجویی خانوارها نداشت، به دلیل گرانی شدید، به یکی از دغدغههای اصلی سبد مصرفی خانوارها تبدیل شد.
یکی از این اقلام، لوبیا چیتی بود که بهطور ناگهانی رشد قیمتی ۲۴۸ درصدی را تجربه کرد. واردات لوبیا از ۶ هزار تن به ۳۲ هزار تن رسید، اما قیمت آن کاهش نیافت؛ چراکه مشکل بازار حبوبات، کمبود کالا نیست، بلکه بینظمی در توزیع و نبود نظارت مؤثر است.
رئیس انجمن حبوبات ایران در این باره میگوید: «سال گذشته به دلیل خشکسالی، تولید لوبیا چیتی در استان فارس کاهش یافت و لازم بود با واردات، قیمت کنترل شود، اما وزارت جهاد کشاورزی اقدامی در این زمینه انجام نداد.»
او تأکید میکند که مشکلات مربوط به لوبیا چیتی بارها به وزارت جهاد کشاورزی گوشزد شده، اما پاسخ مناسبی دریافت نشده است.
افزایش ۲۷ برابری قیمت لوبیا چیتی در ۶ سال
در سال جاری، قیمت لوبیا چیتی به کیلویی ۴۵۰ هزار تومان رسیده است. طبق آمار مرکز آمار ایران، قیمت این محصول در آبان ۱۳۹۸ حدود ۱۶ هزار و ۸۰۰ تومان بوده، اما در آبان ۱۴۰۴ از مرز ۴۵۰ هزار تومان گذشته است؛ یعنی طی شش سال، افزایشی حدود ۲۶۷۹ درصدی.
این گرانی مستقیماً سفره اقشار کمدرآمد را هدف قرار داده؛ زیرا با «لاکچری» شدن گوشت قرمز، بسیاری از خانوارهای کمبرخوردار، پروتئین مورد نیاز خود را از طریق حبوبات تأمین میکنند.
اثر مستقیم ارز بر گرانی حبوبات
حدود ۳۰ درصد تأمین حبوبات از طریق واردات انجام میشود و به همین دلیل، افزایش نرخ ارز تأثیر مستقیمی بر بازار دارد. بانک مرکزی واردکنندگان را حدود ۵ تا ۶ ماه در صف تخصیص ارز معطل نگه میدارد.
همچنین در اوایل سال ۱۴۰۳، با تغییر گروه کالایی حبوبات از ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به ارز نیمایی حدود ۵۰ هزار تومان، بازار شاهد افزایش ناگهانی ۸۰ تا ۹۰ درصدی قیمتها بود.
سرگردانی واردکنندگان با تعلل نهادها
خشکسالی، نبود نظارت مؤثر و مشکلات سیستم توزیع، از معضلات داخلی اقتصاد ایران است. با این حال، در سالهای اخیر، واردات کالاهای اساسی اهمیت بیشتری یافته و حبوبات نیز گرفتار مشکلات عمومی واردات شده است.
یکی از این مشکلات، رفع تعهد ارزی است. در حوزه حبوبات، معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی و سازمان توسعه تجارت همکاری لازم را انجام نمیدهند و واردکنندگان سرگردان ماندهاند.
عبدی افتخاری، دبیر انجمن حبوبات ایران، در گفتوگو با خبرگزاری مهر اعلام کرد: تجار حبوبات در سال ۱۴۰۲ کالا وارد کردند اما ارز آن را در سال ۱۴۰۳ دریافت کردند و از همان زمان تاکنون، درگیر مشکلات رفع تعهد ارزی هستند.
او افزود: با وجود مکاتبات متعدد با وزارت جهاد کشاورزی و سازمان توسعه تجارت برای تغییر ردیف کالایی، این مشکل همچنان پابرجاست و واردکنندگان در بلاتکلیفی کامل به سر میبرند.
آیا امسال حبوبات گران شد؟
داوود لپهچی، رئیس هیئتمدیره انجمن حبوبات ایران، در گفتوگو با «توسعه ایرانی» تأکید میکند که باید تورم عمومی کشور را در نظر گرفت.
او میگوید: ۷۰ تا ۸۰ درصد حبوبات از تولید داخلی تأمین میشود و مشکلاتی مانند خشکسالی، کمآبی و آفتزدگی مستقیماً بر تولید اثر گذاشتهاند. کاهش تولید، تعادل عرضه و تقاضا را بر هم میزند و به افزایش قیمت میانجامد.
به گفته لپهچی، امسال گرانی خاصی در بازار حبوبات رخ نداده، اما در سال گذشته، تأخیر و بینظمی وزارت جهاد در ثبت سفارشها موجب جهش شدید قیمتها، بهویژه در لوبیا چیتی شد.
امضاهای طلایی وزارت جهاد و بههمریختگی بازار
رئیس انجمن حبوبات با انتقاد صریح از امضاهای طلایی در وزارت جهاد کشاورزی میگوید: سهمیه واردات حبوبات در مواردی به شرکتهایی واگذار میشود که یا اصلاً متعلق به این صنف نیستند یا تجربهای در این حوزه ندارند؛ بنابراین توان تأمین بهموقع و صحیح کالا را هم ندارند.
او تصریح میکند: سیاستهای انقباضی بانک مرکزی و تأخیر طولانی در تخصیص ارز، واردکنندگان را بدهکار و ناتوان کرده و همین مسئله یکی از عوامل اصلی گرانی حبوبات است.
حذف ارز ترجیحی و شوک ۹۰ درصدی قیمتها
لپهچی توضیح میدهد که در سال ۱۴۰۳، ارز حبوبات از ارز ترجیحی به تالار اول مرکز مبادله منتقل شد. بسیاری از واردکنندگانی که در سال ۱۴۰۲ کالا وارد کرده بودند، بهدلیل تغییر گروه کالایی، موفق به رفع تعهد ارزی نشدند؛ در حالی که کالا وارد شده و در بازار به فروش رفته بود.
او تأکید میکند: این تغییر ناگهانی باعث شد بازار با شوک قیمتی ۸۰ تا ۹۰ درصدی مواجه شود.
پاسکاری وزارت جهاد و سازمان توسعه تجارت
به گفته رئیس انجمن حبوبات، برای حل مشکل رفع تعهد ارزی، باید گروه کالایی حبوبات به وضعیت پیشین بازگردد. اما سازمان توسعه تجارت مسئولیت را بر عهده وزارت جهاد میاندازد و وزارت جهاد نیز سازمان توسعه تجارت را مقصر معرفی میکند.
این پاسکاری اداری، واردکنندگان را گرفتار تعهدات بانکی کرده، واردات را کاهش داده و نهایتاً به آشفتگی زنجیره تأمین و گرانی حبوبات دامن زده است.
بیشتر بخوانید: جهاد کشاورزی عامل یا ضد انحصار؛ بازار حبوبات همچنان ملتهب
