مهریه در ایران؛ آیا زنان آخرین سنگر قانونی خود را از دست می‌دهند؟
مهریه در ایران در آستانه تغییرات بنیادین است، طرح جدید مجلس برای محدود کردن مهریه تا ۱۴ سکه، پیامدهای بسیاری برای زنان و مردان ایرانی دارد
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که در یک جامعه، چه چیزی زنان را در برابر نابرابری‌های قانونی، محکم و استوار نگه می‌دارد؟ برای بسیاری از زنان ایرانی، پاسخ به این سوال، کلمه‌ای است که بارها شنیده‌اید: مهریه. حالا، زمزمه‌های طرحی تازه در مجلس، این سنگر را به لرزه درآورده است.
اخبار سبز کشاورزی؛ آیا قرار است زنان آخرین پناهگاه قانونی خود را از دست بدهند؟ چه سرنوشتی در انتظار مهریه در ایران است؟
تغییری جنجالی: محدودیت مهریه تا ۱۴ سکه!
تصور کنید ازدواج کرده‌اید و طبق رسم و رسوم، مهریه‌ای برای شما تعیین شده است. اما ناگهان قانونی می‌آید که تمام معادلات را به هم می‌ریزد!
طرح جدید مجلس شورای اسلامی، قرار است مهریه در ایران را به شکلی جدی محدود کند. بر اساس این طرح، فقط مهریه تا سقف ۱۴ سکه بهار آزادی دارای ضمانت کیفری خواهد بود. این یعنی چه؟ یعنی دیگر خبری از زندان برای عدم پرداخت مهریه‌های بالاتر نیست!
در بهترین حالت، ممکن است بدهکار به پابند الکترونیکی مجهز شود. اما برای مهریه‌های بیشتر از ۱۴ سکه، زنان تنها می‌توانند از طریق دادگاه‌های حقوقی و بدون پشتوانه کیفری، پیگیر حق خود باشند. آیا این عدالت است؟
عدالت برای چه کسی؟ موافقان و مخالفان چه می‌گویند؟
هر طرحی، موافقان و مخالفان سرسخت خود را دارد. این طرح هم از این قاعده مستثنی نیست:
صدای موافقان: پایان کابوس زندان مهریه؟
موافقان طرح، با آب و تاب فراوان از آن دفاع می‌کنند. آن‌ها معتقدند این قانون به «پایان زندان مهریه» منجر شده و جلوی مهریه‌های نجومی را می‌گیرد.
با اشاره به آمار تکان‌دهنده بیش از ۲۲۰۰ مرد زندانی به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه، این گروه طرح را گامی مهم در جهت عدالت برای مردان می‌دانند.
آیا واقعاً اینگونه است؟ آیا می‌توان به سادگی از آزادی ۲۲۰۰ مرد زندانی گذشت؟
صدای مخالفان: خلع سلاح زنان در برابر نابرابری؟
اما روی دیگر سکه، صدای اعتراض بلند است. مخالفان می‌پرسند: عدالت برای چه کسی؟ در سیستمی که زنان برای ابتدایی‌ترین حقوق خود مانند خروج از کشور، اشتغال، تحصیل و حتی طلاق، به اجازه همسر نیاز دارند، مهریه در ایران غالباً تنها برگ برنده و ابزار چانه‌زنی آن‌ها در برابر انبوهی از نابرابری‌های قانونی است.
وقتی قانون از تقسیم عادلانه اموال پس از طلاق، حمایت در برابر خشونت خانگی یا به رسمیت شناختن زحمات بی‌منت زنان در خانه و خانواده حمایت نمی‌کند، مهریه حکم آخرین پناهگاه حقوقی را پیدا می‌کند. آیا می‌توان این سنگر را بدون جایگزین مناسب، از زنان گرفت؟
مهریه: حق مسلم یا ابزاری برای فشار؟
در یک دنیای ایده‌آل و برابر، شاید نیازی به مهریه به عنوان ابزاری برای فشار نباشد. اما در واقعیت نابرابر کنونی جامعه ما، مهریه در ایران برای بسیاری از زنان نیرویی است که آن‌ها را از بی‌پناهی مطلق نجات می‌دهد.
کاهش سقف مهریه بدون اصلاح قوانین بنیادین مربوط به حقوق زنان، نه تنها هیچ مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه زنان را در برابر نابرابری‌های موجود، حتی خلع سلاح‌تر هم می‌کند.
راهکار چیست؟ مسیری به سوی عدالت واقعی
کارشناسان حقوقی و اجتماعی همگی بر یک نکته تاکید دارند: هرگونه اصلاح در قانون مهریه باید حتماً با بازنگری جامع در قوانین مرتبط با حقوق زنان همراه باشد.
تا زمانی که اصلاحات بنیادین در خصوص حق طلاق، حق حضانت، حق خروج از کشور، حق اشتغال، حق تحصیل و تقسیم عادلانه اموال پس از طلاق محقق نشود، مهریه در ایران همچنان تنها سنگری است که زنان می‌توانند در پناه آن در برابر ظلم مقاومت کنند.
در دنیایی که زنان هنوز برای احقاق ابتدایی‌ترین حقوق خود باید مبارزه کنند، مهریه به آن‌ها قدرت «نه گفتن» و ایستادگی می‌دهد.
گام بعدی چیست؟
سوال اساسی اینجاست: آیا مجلس به جای محدود کردن مهریه، برای برابری واقعی در قوانین و احقاق حقوق کامل زنان گامی برمی‌دارد؟ یا این طرح، زنان را یک گام دیگر به حاشیه می‌راند و آن‌ها را در برابر نابرابری‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند؟
