چه کنیم مرگ ما شروع دردسر فرزندان نباشد
چگونه با «صلح عمری» از گرفتاری‌های مالیاتی، اختلافات و مشکلات اداری پس از فوت جلوگیری کنیم؟راهکارهای قانونیِ انتقال مالکیت بدون حذف اختیار را بخوانید
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که بعد از مرگ، اموال و دارایی‌های شما برای فرزندانتان تبدیل به پرونده، مالیات، و اختلاف شود؟
اخبار سبز کشاورزی؛ با شناخت «صلح عمری»، می‌توان پیش از آن‌که مرگ آغاز دردسر شود، آرامش را به آیندگان هدیه کرد.
مرگ؛ حقیقت حتمی و آغاز مسئولیت
مرگ حق است و تنها نعمتی است که به‌طور عادلانه میان همه تقسیم شده؛ هیچ‌کس از آن گریزی ندارد. به‌محض ثبت تاریخ فوت، حساب‌های بانکی فرد و امکان نقل‌وانتقال مالی کاملاً مسدود می‌شود و هر اقدامی منوط به حضور همه وراث و همکاری تک‌تک آنان خواهد بود.
دولت نیز پای ثابت این فرآیند است و با دریافت مالیات قابل‌توجه از دارایی‌های باقی‌مانده، سهم خود را از ثمره‌ی یک عمر زحمت شما برمی‌گیرد.
پرسش کلیدی: چگونه هم وارثان دچار دردسر نشوند و هم والدین اختیار مال خود را حفظ کنند؟
پاسخ در مفهوم حقوقی صلح عمری نهفته است.
صلح عمری چیست؟
صلح عمری قراردادی است که بر اساس آن، شخص مالکیت مال خود را در دفترخانه رسمی به دیگری منتقل می‌کند، اما حق استفاده از آن مال را تا پایان عمر برای خود نگه می‌دارد؛ مالکیت نهایی پس از فوت به متصالح می‌رسد.
آیا موجودی حساب بانکی را هم می‌توان صلح عمری کرد؟
بله، در صورتی که در سند رسمی محضرخانه ذکر شود که «موجودی حساب بانکی شماره … نزد بانک … نیز مشمول این قرارداد صلح عمری است.»
آیا صلح عمری مشمول مالیات است؟
خیر، اگر صلح عمری به‌صورت رسمی و قطعی در دفترخانه و در زمان حیات صاحب مال انجام شده باشد، آن دارایی جزو اموال متوفی محسوب نمی‌شود و بنابراین مالیات بر ارث ندارد.
هزینه‌های صلح عمری
هزینه این قرارداد صرفاً شامل تعرفه‌ی تنظیم سند رسمی در دفترخانه است، که بسته به نوع و ارزش مال تعیین می‌شود.
مراحل انجام قرارداد صلح عمری
گام اول: تعیین اموال قابل صلح
مشخص کنید کدام دارایی‌ها—خانه، زمین، حساب بانکی، مغازه، خودرو—قرار است مشمول صلح شوند. مدارک رسمی ملک یا خودرو باید به‌روز باشد و برای حساب بانکی نیز شماره، نوع سپرده و بانک در متن قید شود.
گام دوم: آماده‌سازی مدارک
مدارک مورد نیاز شامل موارد زیر است:
- سند رسمی ملک / برگ سبز خودرو / شماره حساب بانکی
- استعلام ثبت یا راهنمایی رانندگی (در صورت نیاز دفترخانه)
- شناسنامه و کارت ملی صاحب مال و همه وراث
- گواهی پایان کار و مفاصا حساب شهرداری برای ملک
گام سوم: مراجعه به دفترخانه
صاحب مال و وراث باید با هم به دفترخانه مراجعه کنند تا متن صلح‌نامه به‌صورت سند رسمی تنظیم شود. در سند باید ذکر شود که موضوع صلح از شمول ارث خارج است و پس از فوت مصالح، مال به‌طور قطعی در مالکیت متصالح باقی می‌ماند.
گام چهارم: پرداخت هزینه‌ها
تعرفه دفترخانه پرداخت می‌شود. برای ملک، استعلام مالیاتی و پرداخت مالیات نقل‌وانتقال الزامی است؛ اما برای حساب بانکی یا اموال منقول معمولاً فقط هزینه تنظیم سند اخذ می‌شود.
گام پنجم: دریافت سند رسمی صلح
پس از امضاء، دفترخانه یک نسخه از سند را بایگانی و نسخه دیگر را به طرفین تحویل می‌دهد. در مورد ملک، امکان صدور سند تک‌برگی جدید به نام متصالح وجود دارد؛ با قید رسمی صلح عمری.
گام ششم: ثبت در نهادهای مرتبط
اگر مال، حساب بانکی باشد، نسخه‌ای از سند باید به بانک ارائه شود تا در پرونده ثبت گردد. در سایر موارد، سند رسمی در سیستم ثبت کشور درج می‌شود.
در صورت داشتن چند فرزند، توصیه می‌شود در سند نوشته شود که قرارداد با رضایت سایر وراث تنظیم شده تا از ادعاهای بعدی جلوگیری شود.
مصالح می‌تواند حق فسخ یا «شرط بازگشت مال» را نیز برای خود در نظر بگیرد تا در صورت پشیمانی بتواند قرارداد را باطل کند. اگر چند مال مختلف وجود دارد، باید هر مورد به‌صورت دقیق در سند رسمی قید شود.
نتیجه و توصیه
برای آرامش پس از مرگ، امروز اقدام کنید. زیرا در صورت بروز بیماری‌های شناختی یا فراموشی، انجام چنین قراردادهایی ممکن نیست.
مشکلات رایج وراث پس از فوت
اگر صلح عمری انجام نشده باشد، وراث معمولاً با مشکلات زیر روبه‌رو می‌شوند:
- الزام پرداخت مالیات بر ارث پیش از هر انتقال
- پیچیدگی در دریافت گواهی انحصار وراثت
- بلاتکلیفی در تعیین مسیر اداری (دفتر خدمات قضایی یا شورای حل اختلاف)
- نقص مدارک لازم مانند شناسنامه یا گواهی فوت
- اختلافات شدید بر سر انجام مراحل اداری
- حضور اجباری وراث مقیم شهرهای دیگر یا خارج از کشور
- ابهام در سهم همسر یا فرزندان
- مخالفت برخی فرزندان با فروش ملک
- اختلاف در ارزش‌گذاری هنگام تقسیم املاک
- هزینه‌های سنگین و فرایند طولانی اداری
- بی‌اعتمادی و سوءتفاهم‌های خانوادگی
پیشنهاد نهایی
اگر می‌خواهیم در زمره‌ی انسان‌های امن و منصف باشیم، بهتر است دارایی‌های حاصل از زندگی مشترک را میان همسر و فرزندان به‌صورت برابر تقسیم کنیم؛ بدون تبعیض جنسیتی یا فامیلی.
به قلم دکتر ز. رسایی
منبع: رسانه خبری مطالباتی صدای مردم رفسنجان
