نهاده ارزان بود،اما اجازه ندادند وارد شود

بازار نهاده‌های دامی سال‌هاست یکی از گلوگاه‌های اصلی گرانی گوشت، لبنیات و مرغ در ایران است. اما این‌بار، روایت از زبان کسی مطرح شده که نه منتقد بیرونی، بلکه بخشی از بدنه رسمی این سیستم بوده است: مدیرعامل سابق اتحادیه دامداران ایران،مجتبی عالی.

اخبار سبز کشاورزی؛روایت مجتبی عالی   ساده اما تکان‌دهنده است؛ مشکل قیمت نهاده، نه جهانی است، نه فنی؛ کاملاً سیاسی و رانتی است.وقتی یک فعال صنفی اعلام می‌کند حاضر است نهاده را حتی بدون سود در اختیار مردم بگذارد، یعنی مسئله سودجویی تولیدکننده نیست. این جمله عملاً توپ را به زمین سیاست‌گذار می‌اندازد. اگر قیمت تمام‌شده شفاف شود و امکان واردات آزاد داده شود، بسیاری از بهانه‌ها فرو می‌ریزد. اما دقیقاً همین شفافیت است که ظاهراً مطلوب نیست.

پنج برابر شدن قیمت؛ تصمیم اقتصادی یا دستور سیاسی؟

کنجاله و سویا، دو ستون اصلی خوراک دام، طی مدت کوتاهی تا پنج برابر گران شدند؛ آن هم در شرایطی که به گفته این مقام صنفی، قیمت جهانی نهاده‌ها کاهش یافته است. اگر این افزایش «دست واردکننده نیست»، پس دست چه کسی است؟

پاسخ تلویحی روشن است: سازوکاری که اجازه نمی‌دهد قیمت جهانی به بازار داخلی منتقل شود.

چرا اجازه نمی دهند  دامدار   واردات نهاده را انجام دهد؟

نکته کلیدی این روایت، جلوگیری از واردات مستقیم نهاده توسط خود دامداران است. پیشنهادی که می‌توانست قیمت را بشکند، اما رد شد. چرا؟

اینجاست که این جمله مجتبی عالی مطرح می‌شود:«چمدان‌هایی آماده می‌شود که گنج نهان است.»

ترجمه ساده‌تر: هرچه واسطه کمتر، رانت کمتر؛ و این برای برخی قابل‌قبول نیست.

عزل به‌خاطر انتقاد؛ پیام روشن به بقیه

عزل مدیرعامل اتحادیه به دلیل انتقاد از این روند، فقط یک تغییر مدیریتی نیست؛ پیام است. پیامی به سایر فعالان صنفی که بدانند عبور از خط قرمز واردات و رانت، هزینه دارد. در چنین فضایی، سکوت تبدیل به عقلانیت می‌شود و حقیقت قربانی.

در نتیجه گرانی، انتخاب است نه اجبار

اگر دامدار می‌گوید می‌تواند با کمترین هزینه وارد کند، اگر قیمت جهانی پایین آمده، اگر تولیدکننده حاضر است بدون سود کار کند، اما باز هم قیمت‌ها بالا می‌ماند، یک نتیجه بیشتر ندارد:گرانی نهاده‌ها نتیجه اجبار بازار نیست؛ نتیجه انتخاب سیاست‌گذار است.

تا زمانی که واردات در انحصار بماند و تولیدکننده از زنجیره تصمیم‌گیری حذف شود، سفره مردم همان‌جایی است که هست؛ کوچک‌تر، گران‌تر و بی‌پناه‌تر.