کشت نخود دیم در گلستان: راهکار بی‌خاک‌ورزی، کلید موفقیت در دل خشکی+ ویدئو

نخود، این دانه مغذی و ارزشمند، نه تنها مهمترین گیاه از گروه حبوبات در کشور ماست، بلکه نقشی حیاتی در پایداری سیستم‌های کشاورزی و تأمین امنیت غذایی ایفا می‌کند.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ با پروتئین بالا (۱۷ تا ۲۳ درصد) و قابلیت بی‌نظیر در تثبیت نیتروژن خاک، نیاز به کودهای شیمیایی را کاهش داده و به حاصلخیزی زمین کمک می‌کند. نخود به دلیل کم‌توقعی و سازگاری بالا، گزینه‌ای ایده‌آل برای کشت نخود دیم در گلستان و مناطق مشابه در سراسر کشور محسوب می‌شود.

اما چگونه می‌توان در شرایط اقلیمی استان گلستان، به ویژه در سال‌هایی که با کاهش بارش مواجه هستیم، در کشت نخود دیم به موفقیت دست یافت؟ پاسخ در به‌کارگیری روش‌های نوین و هوشمندانه نهاده است.

چرا نخود برای کشاورزی ما حیاتی است؟

پیش از پرداختن به روش‌های نوین کشت نخود دیم در گلستان، لازم است نگاهی دقیق‌تر به ارزش‌های بی‌نظیر این گیاه بیندازیم. همانطور که گفته شد، نخود مهمترین گیاه از گروه محصولات مرسوم به حبوبات در کشور است و از نظر ارزش غذایی دارای پروتئین به میزان ۱۷ تا ۲۳ درصد است که آن را به منبعی عالی برای تغذیه تبدیل کرده است.

علاوه بر این، نخود یک گیاه تثبیت کننده نیتروژن در خاک بوده که از نظر اقتصادی و عدم مصرف کودهای شیمیایی نیتروژنه بسیار حائز اهمیت است و هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد.

نخود همچنین یک گیاه تناوبی بسیار مناسب با غلات به حساب می‌آید و می‌تواند به پایداری و حاصلخیزی خاک کمک قابل توجهی نماید و حتی موجب افزایش عملکرد غلات در سال زراعی بعدی نیز بشود. این گیاه به جهت کم توقع بودن در مقایسه با مصرف نهاده‌های کشاورزی مانند آب و کود، قابلیت کشت و کار به صورت دیم و به صورت بی خاک ورزی و حتی در اراضی کم بازده و با شرایط دشوار را امکان‌پذیر می‌کند؛ همین ویژگی‌ها، آن را برای مناطقی که با محدودیت منابع مواجه‌اند، انتخابی هوشمندانه می‌سازد.

محصول تولیدی این گیاه نیز سهولت ذخیره و انبار کردن را داشته و قابلیت حمل و نقل و عدم آسیب‌پذیری را به همراه دارد که از نظر تجاری یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود. در نهایت، این محصول در اشتغال‌زایی و ایجاد درآمد اقتصادی پایدار برای تولیدکنندگان، به ویژه کشاورزان مناطق دیم‌کار، دارای اهمیت فراوانی است و نقش مهمی در معیشت روستایی ایفا می‌کند

نمونه‌ای موفق در کشت نخود دیم در گلستان: تجربه آقای توسلی

اما چگونه می‌توان از تمام این پتانسیل‌ها در شرایط واقعی و دشوار اقلیمی بهره برد؟ یک نمونه موفق و الهام‌بخش در این زمینه، تجربه آقای قربانگلدی توسلی، کشاورز پیشرو شهرستان آق قلا در استان گلستان است.

ایشان در سال زراعی جاری، ۵ هکتار از مزرعه دیم خود را در مجاورت روستای قانقرمه شهرستان آق قلا به زیر کشت نخود آبگوشتی برده است؛ انتخابی هوشمندانه برای منطقه. نکته حائز اهمیت و کلید موفقیت در این مزرعه، روش کشتی است که به کار گرفته شده: این مزرعه در تاریخ ۱۸ آذر ۱۴۰۳ به صورت بی خاک ورزی (عدم شخم زدن) و مستقیماً در بقایای گندم سال قبل کشت شده است.

نتایج اولیه این اقدام نوآورانه بسیار امیدوارکننده است. این مزرعه اکنون، با وجود کاهش ۳۹ درصدی بارش نسبت به سال گذشته در این منطقه، از شرایط رشدی بسیار خوبی برخوردار است و مقاومت قابل توجهی در برابر کم‌آبی نشان داده است. این موفقیت، اهمیت به‌کارگیری روش‌های کشاورزی حفاظتی در کشت نخود دیم در گلستان را به وضوح نشان می‌دهد.

چرا بی‌خاک‌ورزی راهکاری ایده‌آل برای کشت نخود دیم است؟

بر اساس نتایج مشاهده شده در مزرعه آقای توسلی و توصیه‌های کارشناسان کشاورزی، ما به کشاورزان، به ویژه کسانی که در مناطق دیم‌کار و نیمه‌خشک مانند شمال استان گلستان فعالیت می‌کنند، اکیداً توصیه می‌کنیم که از عملیات بی‌خاک‌ورزی به عنوان یک راهبرد تناوبی موثر برای افزایش عملکرد دانه نخود استفاده کنند.

دلایل متعددی برای برتری این روش در کشت نخود دیم و مناطق مشابه وجود دارد که آن را به گزینه‌ای پایدار و اقتصادی تبدیل می‌کند:

- جوانه‌زنی سریع‌تر بذر به عنوان یک مزیت مهم تلقی می‌شود، چرا که بذر در معرض رطوبت بیشتری که در اثر عدم شخم در خاک حفظ شده، قرار می‌گیرد.

- نگهداشت بقایای گیاهی بر سطح خاک باعث کاهش پتانسیل تبخیر آب از سطح خاک می‌شود و رطوبت بیشتری برای گیاه در طول فصل رشد در دسترس باقی می‌ماند؛ این امر به ویژه در شرایط کم‌آبی حیاتی است.

-بقایای گیاهی از فرسایش خاک توسط باد و آب جلوگیری می‌کنند و به حفظ ساختار و سلامت خاک کمک می‌کنند که در بلندمدت موجب پایداری تولید می‌شود.

- علاوه بر این مزایای زیست‌محیطی، بی خاک‌ورزی با حذف عملیات پرهزینه و زمان‌بر شخم، هزینه تولید را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد و از نظر اقتصادی نیز برای کشاورز مقرون به صرفه است.

به طور کلی، عملیات بی خاک‌ورزی و نگهداشت بقایای گیاهی بر روی سطح خاک در مناطق دیم کم باران، راهکاری مناسب و مؤثر در ایجاد شرایط کاشت مطلوب و حفظ رطوبت برای انواع نخود، از جمله نخود آبگوشتی، محسوب می‌شوند و می‌توانند ضامن موفقیت در کشت نخود دیم در گلستان و مناطق مشابه باشند.

جمع بندی

تجربه موفق آقای قربانگلدی توسلی در شهرستان آق قلا نشان می‌دهد که با به‌کارگیری روش‌های نوین مانند بی خاک ورزی در بقایای گیاهی، می‌توان چالش‌های اقلیمی مناطق دیم‌کار را مدیریت کرد.

کشت نخود دیم در گلستان با این روش، نه تنها به افزایش پایداری و حاصلخیزی خاک کمک می‌کند، بلکه می‌تواند منجر به عملکرد بهتر محصول، کاهش هزینه‌ها و در نهایت، بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزان در این مناطق شود. امیدواریم کشاورزان بیشتری این راهبرد موفق را در مزارع خود به کار گیرند.