​تنوع زیستی ایران و بانک ژن قیامت: گنجینه‌ای که باید حفظ شود!

شاید برایتان باورنکردنی باشد، اما از مجموع ۲ میلیون و ۱۵۳ هزار گونه زیستی شناسایی‌شده در جهان، ۵۰ هزار گونه متعلق به ایران است! این آمار خیره‌کننده، سهم ۲.۵ تا ۳ درصدی ایران را از کل گونه‌های شناسایی‌شده جهانی نشان می‌دهد.

اخبار سبز کشاورزی؛ این آمار را معاون پژوهشی و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، در آیین بزرگداشت روز جهانی تنوع زیستی و هشتادمین سالروز تأسیس هرباریوم ایران، اعلام کرد. او تاکید کرد که بر اساس آخرین برآوردها، در مجموع ۸.۷ میلیون گونه زیستی در جهان وجود دارد که تنها بخش کوچکی از آن شناسایی شده است.

چرا تنوع زیستی ایران حیاتی است؟

غلامرضا صالحی جوزانی بر اهمیت حیاتی حفظ تنوع زیستی و نقش آن در پایداری امنیت غذایی تاکید کرد. به گفته او، امنیت غذایی، آب شرب، گیاهان دارویی و مواد آلی، همگی از دل تنوع زیستی سرچشمه می‌گیرند. تصور کنید اگر این گنجینه طبیعی را از دست بدهیم، چه بر سر حیات بشر خواهد آمد!

متاسفانه، این گنجینه با خطرات جدی روبرو است. معاون پژوهشی و فناوری سازمان تات با بیان اینکه ۳۰ درصد گونه‌های زیستی مهم در جهان طی ۵۰۰ سال اخیر از بین رفته‌اند، گفت: "از بین رفتن گونه‌های زیستی به دلایلی همچون صنعتی شدن، افزایش جمعیت و تغییرات اقلیمی رخ داده که بسیار خطرناک است." این هشدار جدی، ما را به سمت راه‌حل‌ها سوق می‌دهد.

فناوری در خدمت طبیعت: از مهندسی ژنتیک تا بانک ژن قیامت

صالحی جوزانی تصریح کرد که همگام با حفظ منابع ژنتیکی، فناوری‌های بهره‌برداری جدید نیز ایجاد شده و علم هر روز در این زمینه پیشرفت می‌کند. او به مهندسی ژنتیک، ویرایش ژنوم و از همه مهم‌تر، زیست‌شناسی مصنوعی اشاره کرد که می‌توانند در حفظ این گنجینه کمک کنند.

او همچنین به توسعه روش‌های توالی‌یابی ژنوم اشاره کرد و گفت: "جهان بر روی توسعه روش‌های توالی‌یابی ژنوم سرمایه‌گذاری کرده، به طوری که بازار توالی‌یابی ژنوم اکنون ۱۵ میلیارد دلار است و پیش‌بینی می‌شود این رقم در ۱۰ سال آینده به حدود ۱۰۶ میلیارد دلار برسد."

جالب است بدانید که امروزه با پرداخت تنها ۱۰۰ دلار می‌توان ژنوم یک فرد را توالی‌یابی کرد و اطلاعاتی همچون مزیت‌ها و بیماری‌های فرد را ارائه داد. این پیشرفت‌ها افق‌های جدیدی را در حفظ و بهره‌برداری از تنوع زیستی می‌گشایند.

اقدامات ایران برای حفظ تنوع زیستی

برای حفظ این سرمایه ملی، اقدامات مهمی در دستور کار قرار گرفته است. صالحی جوزانی تصویب نهایی راهبرد و عملیات تنوع زیستی کشور با توجه به چارچوب کنوانسیون جهانی تنوع زیستی، ایجاد مرکز توالی‌یابی ژنوم و پایگاه داده آن، تصمیم‌گیری در مورد عضویت یا عدم عضویت در پروتکل ناگویا، برنامه‌ریزی در مورد استفاده از صندوق مالی و صندوق جهانی تنوع زیستی، ایجاد نسخه پشتیبان از منابع ژنتیکی کشور و تشکیل شورای ملی منابع ژنتیکی کشور را از جمله این اقدامات برشمرد.

بانک ژن قیامت نروژ: پناهگاهی برای نجات حیات!

معاون سازمان تات در ادامه به موضوع بسیار مهمی اشاره کرد: تأسیس بانک ژنی با عنوان "بانک ژن قیامت" در نروژ. هدف از تأسیس این بانک ژن، حفظ ژن‌های گیاهان زراعی است. این بانک، به نوعی یک "پشتیبان" جهانی برای گونه‌های گیاهی حیاتی محسوب می‌شود تا در صورت بروز فاجعه‌های بزرگ، بذرها و ژن‌های ضروری برای کشاورزی و امنیت غذایی جهان حفظ شوند.

البته صالحی جوزانی ابراز داشت که انتقال منابع ژنتیکی زراعی و باغی ایران به این بانک برای نگهداری، نیاز به بررسی‌های امنیتی و حقوقی دقیق دارد. این نشان‌دهنده اهمیت و حساسیت بالای موضوع حفظ ژن‌ها و همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه است.

با توجه به این همه تلاش و برنامه‌ریزی، می‌توان امیدوار بود که تنوع زیستی ایران و گنجینه‌های طبیعی آن، با کمک فناوری‌های نوین و همکاری‌های جهانی، برای نسل‌های آینده نیز حفظ شوند. آیا شما هم در حفظ این ثروت ملی سهیم هستید؟