مانسون، طوفان و سیل در راه تابستان

به گزارش اخبار سبز کشاورزی، از جاری‌شدن سیل تا طولانی‌شدن خشکسالی، از  ثبت بالاترین دماها در موج گرما یا حتی وقوع توفان‌های گرد‌و‌غبار و آتش‌سوزی در جنگل‌ها، همگی از‌ جمله بلایای طبیعی هستند که ردپای پررنگی از تغییرات اقلیمی در وقوع آنها به چشم می‌خورد؛ کارشناسان درباره تشدید این مخاطرات و پدیده‌های جوی در تابستان هشدار می‌دهند.

کاهش ۳۰ درصدی بارش در تهران

مدیرکل هواشناسی استان تهران ضمن اشاره به کاهش ۳۰ درصدی بارش در استان گفت: امکان رخداد پدیده‌های حدی و مخاطرات هواشناسی نظیر طوفان، سیل و تگرگ طی تابستان دور از انتظار نیست.

مازیار غلامی، مدیرکل هواشناسی استان تهران افزود: بررسی و تحلیل داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی استان تهران بیانگر آن است که از ابتدای سال زراعی «اول مهر ماه ۱۴۰۲» تا «ششم خرداد ماه ۱۴۰۳»، استان تهران به‌صورت پهنه‌ای ۱۷۸ میلی متر بارش دریافت کرده که در مقایسه با میانگین بلندمدت در همین بازه زمانی (۲۵۲ میلی متر) حدود ۳۰ درصد کاهش یافته این در حالیست که در مقایسه با سال قبل (۱۴۳ میلی متر) بیانگر افزایش  حدود ۲۵ درصدی است.

او اضافه کرد: این میزان بارش توانسته ۶۳.۵ درصد بارش مورد نیاز سال آبی را تامین کند چراکه متوسط بلندمدت بارش استان تهران برای یک سال کامل آبی  ۲۸۰ میلی متر است البته بارش اردیبهشت ماه در حد نرمال در مقایسه با میانگین بلندمدت بوده است.

مدیر کل هواشناسی استان تهران تاکید کرد: علیرغم افزایش بارش نسبت به سال قبل، کماکان کاهش بارش انباشته شده موضوع مهم و جدی است بنابراین لازم است ضمن صرفه‌جویی در بخش‌های عمومی مانند مصارف خانگی و بخش‌های تخصصی مانند کشاورزی و صنایع نسبت به مدیریت منابع و مصارف آب با دقت بیشتری اقدام شود. به منظور مدیریت بهتر شرایط و برنامه ریزی بهینه، به پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت هواشناسی در خصوص بارش به‌ویژه برای اقداماتی مانند آبیاری فضای سبز شهری، آبیاری‌های کشاورزی، میزان بهره‌برداری از آب سدها توجه بیشتری شود.

او با بیان اینکه متوسط دمای هوا از ابتدای سال زراعی تا ۶ خرداد در مقایسه با دوره آماری بلندمدت ۱.۶ درجه سلسیوس و نسبت به سال قبل یک درجه افزایش یافته است، گفت: متوسط دما در فروردین بیش از نرمال و در اردیبهشت در حد نرمال بوده است. افزایش دما ۱.۶ درجه‌ای نسبت به میانگین بلندمدت از نظر افزایش میزان تبخیر سطحی ناشی از افزایش دما و تاثیر منفی بر منابع آب و کشاورزی حائز اهمیت است اما بارش‌های به‌هنگام رخ داده طی سه ماه اخیر تا حد زیادی سبب حفظ رطوبت خاک شده و از تاثیر منفی تبخیر سطحی کاسته است و از منظر کشاورزی، مدیریت منابع آب و منابع طبیعی و جلوگیری از شکل گیری کانون های گردوخاک بسیار مفید بوده است.

مدیرکل هواشناسی استان تهران اضافه کرد: متوسط دما طی سه ماه آینده حدود یک درجه سلسیوس و در بعضی شهرستان‌ها ۱ تا ۱.۵ درجه سلسیوس بیشتر از نرمال پیش‌بینی می‌شود. این موضوع از منظر تامین انرژی برق و مصرف آب حائز اهمیت فراوان و لازم است دستگاه‌های اجرایی تمهیدات لازم را بیندیشند. از سوی دیگر افزایش دما منجر به افزایش تبخیر سطحی می‌شود و بر کشاورزی و منابع طبیعی همچنین شکل گیری کانون های گردوخاک تاثیرگذار است و احتمالا طی ماه‌های تابستان بتدریج سبب افزایش فراوانی گردوخاک در منطقه خواهد شد.

غلامی در پایان اظهار کرد: متوسط بارش استان تهران طی سه ماه آینده، با تمایل به کمتر از نرمال پیش‌بینی می‌شود. با توجه به احتمال تقویت «مانسون» در ماه‌های تابستان و تغییرات اقلیمی رخ‌داده طی سال‌های اخیر، امکان رخداد پدیده‌های حدی و مخاطرات هواشناسی نظیر طوفان، سیل، تگرگ و نظایر آن دور از انتظار نیست.

تابستان گرمی در راه است

فروردین و اردیبهشت پربارش امسال که با سیلاب و آب‌گرفتگی در برخی از شهرهای کشور همراه شد، روی دیگری هم داشت و آن هم پر شدن برخی از سدهای بزرگ کشور و خارج شدن ۱۰ استان از تنش آبی است، اما هنوز کم‌بارشی و خالی بودن سدهای ۱۱ استان کشور دغدغه بزرگ روزهای گرم تابستان پیش رو است.

«نورنیوز» در گزارشی از تایر بارش‌های اردیبهشت بر میزان ذخایز آبی سد‌های کشور سخن گفته و نوشته: روز‌های پاییز سال گذشته و اولین ماه زمستان که با بارش کم و خالی شدن سد‌های کشور همراه بود زنگ خطر تنش آبی در همه استان‌ها را به صدا در آورد. روز‌هایی که مردم با نگرانی خبر‌های مربوط به کاهش آب مخازن پشت سد‌ها را دنبال می‌کردند و منتظر بودند تا شاید با بارش برف و باران کمبود آب جبران شود. بهمن و اسفند ماه با بارش برف همراه شد و کمی از نگرانی‌ها کم کرد، اما به دلیل مصرف بیش از حد، روند کاهشی میزان آب مخازن سد‌ها همچنان ادامه پیدا کرد.

۱۵ اسفندماه سال گذشته سخنگوی صنعت آب کشور از کاهش آب مخازن سد‌ها خبر داد و گفت: «بااینکه شاهد نزولات جوی به صورت برف و باران در اغلب نقاط کشور بودیم، اما کم بارشی‌های پاییز موجب شده تا این بارش‌ها سهم مورد نیاز سد‌های کشور را به طور کامل تأمین نکند. بارش‌های اخیر نباید این تصور را ایجاد کند که نیاز آبی کشور برطرف شده و همچنان به مدیریت مصرف در سراسر کشور نیازمندیم.»

بارش‌های خوب هفته آخر فروردین ماه و اردیبهشت شرایط بد وضعیت آب سد‌های کشور را تغییر داد. شرایطی که استان‌های جنوبی، جنوب شرقی و غربی کشور را با سیلاب همراه کرد و باعث تخریب خانه‌های روستایی و دام‌های عشایر و آب گرفتگی خانه‌ها در برخی از شهر‌ها شد. اما روی دیگر این ماجرا پر شدن آب سد‌های کشور بخصوص در ۱۰ استان و سرریز شدن ۴ سد استان سیستان و بلوچستان و سد بزرگ دز در استان خوزستان شد.

بر اساس گزارش شبکه باران‌سنجی مبنای وزارت نیرو، بارندگی کشور نسبت به میانگین دوره مشابه درازمدت یک درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته ۱۷ درصد افزایش را نشان می‌دهد. بر اساس تازه‌ترین گزارش شاخص‌های مهم آب و برق (بارش و سدها) شرکت مدیریت منابع آب ایران، ورودی مخازن سد‌های کشور از ابتدای سال آبی تا (۱۶ اردیبهشت) ۲۸.۶۹ میلیارد مترمکعب به ثبت رسیده است، این در حالی است که این عدد در سال گذشته برابر با ۳۰.۳۲ میلیارد مترمکعب بوده است که نشان از کاهش ۵ درصدی ورودی سد‌های کشور دارد. همچنین از ابتدای سال آبی جاری تا کنون میزان خروجی سد‌های کشور به ترتیب در سال جاری و سال گذشته ۱۷.۹۸ میلیارد مترمکعب و ۱۷.۴۴ میلیارد مترمکعب به ثبت رسیده است که بیانگر رشد ۳ درصدی است.

خارج شدن ۱۰ استان از تنش آبی

عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور با اشاره به بارش‌های خوب بهاری و میزان آب موجودی در مخزن سد‌های کشور از خارج شدن ۱۰ استان از تنش آبی خبر داد و در عین حال گفت کم بارشی همچنان گریبانگیر ۱۱ استان کشور است و ذخایر سد‌های این استان‌ها در مقایسه با سال گذشته روند کاهش را نشان می‌دهد. او با بیان اینکه میزان آب مخازن سد‌های کشور به بیش از ۳۲ میلیارد متر مکعب رسیده است، گفت: میزان پرشدگی سد‌های کشور ۶۵ درصد است و این یعنی هنوز ۳۵ درصد مجموع سد‌ها خالی است. اما اگر بخواهیم سد‌های کشور را به شکل آماری بررسی کنیم باید بگویم که تقریباً میزان آب موجود در مخازن نسبت به سال گذشته ۴۰۰ میلیون متر مکعب بیشتر شده است.

او در ادامه به ۱۰ استانی که بارش‌های فروردین و اردیبهشت آن‌ها را از تنش آبی خارج و سد‌های آن‌ها را پرآب اشاره کرد و ادامه داد: «استان‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان، یزد، ایلام، گلستان، همدان، آذربایجان غربی، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد و لرستان بارش‌های خوبی نسبت به متوسط بلند مدت دریافت کردند که این میزان از ۱۰ درصد تا ۶۹ درصد است. این استان‌ها امسال از تنش آبی خارج شدند.»

شاید بهترین اتفاق برای استان سیستان و بلوچستان افتاده باشد؛ استانی که اواخر سال گذشته و اردیبهشت ماه سال جاری چند سیل شهر‌ها و روستا‌های جنوب این استان را در برگرفت و خسارت‌های زیادی در پی داشت. اما روی دیگر سکه، پرآب شدن و سرریز شدن سد‌های این استان بود به طوری که آب شرب این استان را برای ۴ سال آینده تامین کرد. این موضوع را سخنگوی صنعت آب نیز اعلام کرد و گفت: «با منابع آب ذخیره شده از فعالیت سامانه‌های بارشی، کمبود آب مناطق تحت پوشش شبکه انتقال آب سد‌ها اعم از شرب و کشاورزی در این استان به مدت چهار سال رفع شد. همچنین طبق هدفگذاری انجام شده، تأمین آب شرب ۱۹۰۰ روستا در سیستان در این دولت به نتیجه خواهد رسید».

بزرگ‌زاده به وضعیت سد‌های خوزستان و آذربایجان غربی اشاره کرد و گفت: «در سد‌های زنجیره کارون، دز، کرخه، مارون، جره و سد کوچری وضعیت قابل قبولی نسبت به سال قبل داریم و این خبر بسیار خوبی است. خوشبختانه سد دز ۹۹ درصد پر شده است. در آذربایجان شرقی سد ارس نسبت به سال گذشته وضعیت بسیار خوبی دارد و ۱۰۰ درصد مخزن این سد پر شده و این یعنی نسبت به سال گذشته ۳۲ درصد افزایش داشته است. سد خدا آفرین و ستارخان نیز ۳۱ درصد مخزن شان پر شده و میزان آب موجود مخازن آن‌ها نسبت به سال گذشته دو برابر رشد داشت است.»

سخنگوی صنعت آب از وضعیت مطلوب برخی از سد‌های کشور هم گزارش داد و گفت آب مخزن سد بیجار در استان گیلان با افزایش ۲۶ درصد نسبت به سال گذشته در وضعیت بهتری بسر می‌برد و این شرایط خوبی برای مردم این استان در پی خواهد داشت. سد اکباتان در استان همدان نسبت به سال گذشته ۸۲ درصد آب بیشتری دارد و سد قشلاق با رشد ۳۱ درصدی نسبت به سال گذشته ۱۰۰ درصد مخزن این سد پر شده است. استان‌های کردستان، آذربایجان شرقی، اصفهان، مازندران، کرمان و مرکزی در شرایط نرمال قراردارند و استان‌های هرمزگان، قم و اردبیل کمی زیر نرمال هستند. اما استان‌های خراسان شمالی، البرز، گیلان، چهارمحال وبختیاری، فارس، بوشهر، زنجان، سمنان، خراسان رضوی، تهران و قزوین شرایط سختی از نظر میزان بارش دارند به‌طوری که در این استان‌ها ۱۰ درصد تا ۲۸ درصد کمتر از نرمال بارش داشتیم./ایسنا